Tου Αριστοφάνη Σμπάρδου*
Στη σημερινή εποχή τα άτομα με ψυχική αναπηρία (ΑμΨΑ) πλαισιώνονται από δικαιώματα τα οποία έχουν κατοχυρωθεί από εθνικά και διεθνή νομοθετήματα. Επίσης, τα δικαιώματα των ΑμΨΑ πρέπει να προωθούνται και να ενδυναμώνονται και από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, των οποίων ο ρόλος είναι εξαιρετικά σημαντικός, διότι η γνώση των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί βασική τους υποχρέωση.
Η αποϊδρυματοποίηση και η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση έχουν σκοπό να επαναφέρουν τα δικαιώματα σε ΑμΨΑ όπου, λόγω ψυχικών διαταραχών, κινδυνεύουν να χάσουν ή έχουν χάσει. Ο ρόλος των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης είναι εξαιρετικά σημαντικός, ώστε να ενδυναμώνουν και να διασφαλίζουν τα δικαιώματα των ΑμΨΑ. Η σημασία της ψυχικής υγείας στη σημερινή εποχή έγκειται στο γεγονός ότι ο αριθμός των ψυχικά πασχόντων αυξάνεται συνεχώς, με σοβαρό αντίκτυπο στην κοινωνία και τις δημόσιες δαπάνες για την υγεία.
Η τοπική αυτοδιοίκηση θα πρέπει να προάγει μέτρα, όπως: Η ισότιμη και ελεύθερη πρόσβαση των ασθενών στις κατάλληλες υπηρεσίες ψυχικής υγείας, η κατάλληλη περίθαλψη και προστασία των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών, η έγκαιρη και έγκυρη εκτίμηση και καταγραφή της ψυχικής υγείας, η ελάττωση των παραγόντων κινδύνου για ψυχικές διαταραχές, η ενδυνάμωση των ψυχικά ασθενών, των οικογενειών τους και της κοινωνικής εμπλοκής τους, καθώς και η παρέμβαση στον διαρκή έλεγχο και εκτίμηση της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση είναι μια διαδικασία η οποία ενισχύει τις ευκαιρίες στα άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας να επιτύχουν ένα όσο το δυνατό καλύτερο επίπεδο ανεξάρτητης λειτουργίας τους στην κοινότητα και έχει ως στόχο την ελάττωση του «στίγματος» και την προαγωγή της ισότητας και των ευκαιριών των ΑμΨΑ.
Στη χώρα μας, ένα τέτοιο πρόγραμμα ψυχοκοινωνικής και επαγγελματικής αποκατάστασης των ΑμΨΑ αποτελούν οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (ΚΟΙ.Σ.Π.Ε.), όπου μπορούν να εργάζονται ΑμΨΑ, με την υποστήριξη από επαγγελματίες ψυχικής υγείας, τα οποία αποκτούν κοινωνικές δεξιότητες, εργασιακή εμπειρία και χειραφετούνται στην καθημερινή τους ζωή.
Συμπερασματικά, το δικαίωμα στην αποκατάσταση παίζει σπουδαίο ρόλο στην ένταξη των ΑμΨΑ στην κοινωνία, τους ενδυναμώνει, τους εμψυχώνει, τους εντάσσει στον παραγωγικό τομέα, τους δίνει τη δύναμη να καταπολεμήσουν τον «στιγματισμό», να συμμετέχουν ενεργά στα κοινωνικά δρώμενα και να βλέπουν ισότιμα τους εαυτούς τους μέσα στην κοινωνία. Έτσι, παρεμποδίζεται ο κοινωνικός τους αποκλεισμός και η απομόνωση και ενισχύεται η ευημερία τους.
*Ο Αριστοφάνης Σμπάρδος είναι υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό «Μαζί για τον Βόλο»