Πολιτισμός

“Εκατό χρόνια (1920-2020)” – Ημερολόγιο «Ιώνων» Μικρασιατικής μνήμης

Του Γιάννη Δ. Πατρίκου

Η Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών «Ίωνες» Ν. Ιωνίας Μαγνησίας, στα πλαίσια της αξιομίμητης πολυπτύχου πνευματικής και πολιτιστικής της δραστηριότητας, ακολουθώντας ακλινώς την ευγενή παράδοση που δημιούργησε από το 1995 με πρόεδρο την αοίδιμο μακαριστή Άννα Αϊβαζόγλου – Δημητροπούλου, εξέδωσε κι εφέτος από τις Γραφικές Τέχνες «Παλμός» της πόλεώς μας περισπούδαστο ημερολόγιο 2020 μνήμης Μικρασιατικής Ιστορίας με τίτλο «Εκατό Χρόνια (1920-2020). Α’ Συνθήκη Σεβρών. Β’ Οι εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920», σχ. 11,5Χ15 και σελ. 78.

Η πρόσοψη του εξωφύλλου καλύπτεται με λιθογραφία του 1920 με τον χάρτη της Μεγάλης Ελλάδος, την οποία ο καλλιτέχνης φαντάζεται ως γυναίκα ντυμένη με αρχαιοελληνικό χιτώνα, περιβαλλόμενη από δάφνες και την Ελληνική Σημαία και κρατώντας στο δεξί χέρι ειλιτάριο με την εμβληματική ρήση του Χαρίλαου Τρικούπη «Η Ελλάς προώρισται να ζήση και θα ζήση». Είναι αποθησαυρισμένη στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών. Ο χάρτης της Μεγάλης Ελλάδος συνεχίζεται και στο οπισθόφυλλο, όπου άνω αριστερά εικονίζεται η μορφή του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου. Στο εσώφυλλο, δε, επαναλαμβάνεται λεπρομερέστερα ο τίτλος του Ημερολογίου: «Εκατό χρόνια (1920-2020) από δύο κομβικά ιστορικά γεγονότα: Α’ «Η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» (Συνθήκη Σεβρών). Β’ Οι εκλογές της 1η Νοεμβρίου 1920». Η συγγραφή και η επιμέλεια των κειμένων ανήκουν στους Μιχάλη Κυρ. Μωραϊτίδη, δρα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και στον Δημήτρη Κωνσταντάρα – Σταθαρά, πολυγράφο συγγραφέα της Ιστορίας της Ν. Ιωνίας μας.
Μετά την παράθεση του Χάρτη Ελληνικών διεκδικήσεων (Υπόμνημα 17/30-12-1918) με οριογραμμή εξικνούμενη από την Πάνορμο της Προποντίδος και καταλήγουσα στην ακτή απέναντι στο Καστελλόριζο, καταχωρίζεται ο Πρόλογος της προέδρου του Δ.Σ. των «Ιώνων» εριτίμου κυρίας Άννας Πετσιάβα – Παπανικολάου, αναφερομένης ευσύνοπτα στο ιστορικό περιεχόμενο του Ημερολογίου και στην ερευνητική συνεργασία των δύο αξιόλογων συγγραφέων αυτού.

Στα «Εισαγωγικά» οι συγγραφείς κατατοπίζοντάς μας για το περιεχόμενο του Ημερολογίου γράφουν: «Για να κατανοήσουμε τα δύο κομβικά ιστορικά γεγονότα του 1920, δηλαδή τη Συνθήκη των Σεβρών, με την οποία δημιουργήθηκε «η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» και τις βουλευτικές εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, είναι αναγκαίο να αναφερθούμε «εν συντομία» σε σπουδαία γεγονότα που συνέβησαν προ του 1920 και επηρέασαν ή και κατέληξαν σε ό,τι συνέβη το 1920».
Αυτά είναι: Α’ Το κίνημα των Νεοτούρκων και ο Ελληνισμός (1908). Νεότουρκοι και «Πρώτος Διωγμός» των Ελλήνων της Μικράς Ασίας (1913-1918) με υποενότητες: «Η πολιτική των Νεοτούρκων απέναντι στους Χριστιανούς», «Εμπορικός αποκλεισμός εις βάρος των Ελλήνων», «Κατάργηση δικαιωμάτων Χριστιανών», «Τάγματα εργασίας (αμελέ ταμπουρού)», «Ομαδικές εκτοπίσεις στο εσωτερικό». Β’ Η Ελλάδα στη δίνη του Εθνικού Διχασμού (1915-1917). Διπλωματική δραστηριότητα Βενιζέλου με υποενότητα: «Οι εθνικές διεκδικήσεις στο υπόμνημα του 1918» που συνέταξε κατ’ εντολή του Ελ. Βενιζέλου ο στρατιωτικός του σύμβουλος συνταγματάρχης Αλέξανδρος Μαζαράκης και υποβλήθηκε αρμοδίως στις 17/30 Δεκεμβρίου 1918 στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων». Γ’ «Ο Ελληνικός στρατός στη Σμύρνη. Ιταλικές αντιδράσεις» με υποενότητες: «Ο διάλογος Λόυντ Τζωρτζ-Βενιζέλου για την απόβαση στη Σμύρνη», «Έρχονται οι Έλληνες». Ενθουσιώδης υποδοχή του Ελληνικού Στρατού από τον λαό της Σμύρνης (2 Μαΐου 1919), «Το τουρκικό εθνικό κίνημα» αντίστασης στην Ανατολή, που οργάνωσε ο Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος στις 10/23 Ιουλίου 1919 παρευρέθηκε στο Συνέδριο της «Εταιρείας για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων της Ανατολίας» στο Ερζερούμ, όπου ψηφίσθηκε το «Εθνικό Σύμφωνο» και διακηρύχθηκε η αρχή «Η Τουρκία για τους Τούρκους».

Έπονται τα «κομβικά γεγονότα του 1920» και ειδικότερα: Α’ «Η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920)» που δημιουργούσε την Ελλάδα των δύο ηπείρων (Ευρώπης – Ασίας) και των πέντε θαλασσών (Εύξεινος Πόντος, Προποντίς, Αιγαίο, Μεσόγειος, Ιόνιο πέλαγος) με υποενότητα «Μια ατελής συνθήκη. Από τον θρίαμβο στην καταστροφή». Β’ «Οι εκλογές του 1920» με υποενότητες: «Οι εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920. Η κρισιμότητά τους», β’) «Πολιτική κατάσταση πριν από τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920», γ) «Σφαίρες και αίμα που δυναμιτίζουν τις επερχόμενες εκλογές» με αναφορά στην απόπειρα δολοφονίας κατά του Ελ. Βενιζέλου 30 Ιουλίου 1920 στον Σιδηροδρομικό Σταθμό «Λυών» Παρισίων δύο ημέρες μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών και στη δολοφονία του Ίωνος Δραγούμη, επιφανούς πολιτικού, συγγραφέα και διπλωμάτη από φανατικούς βενιζελικούς στην Αθήνα (31 Ιουλίου 1920), δ) «Προς τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920», ε) Η προκήρυξη των εκλογών – Προεκλογικό κλίμα», στ’) «Αποτελέσματα και η επόμενη ημέρα των εκλογών της 1ης Νοεμβρίου 1920». Ο Ελ. Βενιζέλος δεν εξελέγη ούτε βουλευτής κι απογοητευμένος παραιτήθηκε και αναχώρησε στις 4/17 Νοεμβρίου για το Παρίσι. Θα επιστρέψει μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και θα ηγηθεί της Ελληνικής αντιπροσωπίας στη Συνθήκη της Λωζάννης (14 Ιουλίου 1923). Στις 22 Νοεμβρίου 1920 διενεργήθηκε Δημοψήφισμα και το 99% των Ελλήνων ψήφισε υπέρ της επανόδου του βασιλιά Κωνσταντίνου, ο οποίος έφθασε στην Αθήνα στις 6 Δεκεμβρίου 1920 σε ατμόσφαιρα λαϊκού ενθουσιασμού. Σε δύο χρόνια θα συμβεί η ολέθρια Μικρασιατική καταστροφή.

Οι συγγραφείς «Επιλογικά» αφορμώμενοι από τα αίτια της αποτυχίας του Βενιζέλου στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 αναφέρονται σε κείμενο του Ακαδημαϊκού Κων. Σβολόπουλου: «Οι εκλογές, πράγματι, του 1920 επέφεραν εκτός από την πτώση του Βενιζέλου και επιπτώσεις άκρως επιβαρυντικές για τη χώρα. Η διαίρεση του ελληνικού λαού, η βαθειά δυσαρέσκεια των συμμάχων κυβερνήσεων εξαιτίας της επανόδου του βασιλιά Κωνσταντίνου, η ουσιαστική διακοπή της εξωτερικής οικονομικής βοήθειας, ο διπλωματικός, τέλος, αναπροσανατολισμός μιας καθοριστικής σε έκταση μερίδας του συνέβαλαν ώστε να κλίνει αποφασιστικά η πλάστιγγα εις βάρος της εμπόλεμης Ελλάδας» και καταλήγουν με εύστοχη σχετική άποψη του συμπολίτη μας διανοητή, πολυγράφου συγγραφέα Δημήτρη Σιάτρα: «Όμως στις Δημοκρατίες, όπου οι πολίτες επιλέγουν ελεύθερα τους διαχειριστές των κοινών υποθέσεων, ο λαός μοιράζεται με τους πολιτικούς την ευθύνη για τις ατυχείς εκβάσεις».

Μετά από παράθεση σχετικής με το θέμα βιβλιογραφίας και τις ευχές του Δ.Σ. της Εστίας των «Ιώνων» προς τα μέλη και φίλους της για το νέο έτος 2020, καταχωρίζονται το καθημερινό κατά μήνα Εκκλησιαστικό Εορτολόγιο του 2020 και η σύνθεση του Δ.Σ. εκ της Άννας Πετσιάβα Παπανικολάου, προέδρου, δρ. Βάσσας Παρασκευά, αντιπροέδρου, Αργυρώς Μάμαλη – Κοπάνου, γεν. γραμματέως, Πασχάλη Δήμου, ταμία, και Χρυσάνθης Κυρίτση, Ευλαμπίας Μεντεκίδου, Θέκλας Καμμένου, μελών, στο οποίο ανήκουν θερμά συγχαρητήρια για τη σύλληψη της ιδέας του Θέματος του Ημερολογίου και στους άξιους συγγραφείς Μιχ. Μωραϊτίδη και Δημήτρη Κωνσταντάρα – Σταθαρά που άκρως επιτυχώς διεξήλθαν αυτό και έτσι μάς χάρισαν το εξαίρετο εφετινό Ημερολόγιο, ευσύνοπτο ιστορικό εγχειρίδιο για γεγονότα ευτυχή και δυσάρεστα που σημάδευσαν την Ελλάδα στις αρχές του 20ού αι. Αναγιγνώσκοντας τις σελίδες του «μνησιπήμων πόνος» διακατέχει την ψυχή του αναγνώστη για το ολέθριο ελάττωμα της διχόνοιας που διατρέχει το γένος μας από τα Ομηρικά χρόνια ίσαμε σήμερα. Οσάκις ομονοήσαμε μεγαλουργήσαμε και διχασθέντες οδηγηθήκαμε σε συμφορές. Ας το προσέξουμε αυτό άρχοντες και αρχόμενοι για το νέο έτος που ανέτειλε.

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το