Πολιτισμός

“Αξίζει να παλέψουμε για τον γευστικό μας πολιτισμό”

Στο πλαίσιο της τελευταίας προβολής του CineDoc Βόλου για τη φετινή κινηματογραφική σεζόν, ο πρωταγωνιστής του ολόφρεσκου ντοκιμαντέρ της Μαριάννας Οικονόμου «Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες», κ. Αλέξανδρος Γκουσιάρης, θα είναι στον Βόλο για να συζητήσει με τους θεατές. Μαζί του φέρνει αποξηραμένους σπόρους ντομάτας και μια νόστιμη έκπληξη μέσα από το ντοκιμαντέρ, για να μοιραστεί μαζί μας. Λίγο πριν την προβολή της ταινίας, το Σάββατο 13 Απριλίου, ώρα 19.30, στο «Αχίλλειον», μας είπε λίγα λόγια για την ταινία και τα μελλοντικά του σχέδια.

Κύριε Γκουσιάρη, πείτε μας λίγα λόγια για την προσπάθειά σας στον Ηλιά Καρδίτσας και ποια η ιδιαιτερότητά της;
Ο Ηλιάς είναι το χωριό του πατέρα μου. Επέστρεψα και χτίσαμε με τη Σοφία, τη σύζυγό μου Σοφία Δαϊσπύρου, την έδρα της μελισσοκομικής μας επιχείρησης. Η Σοφία έχει και την εικαστική ευθύνη των ετικετών μας, εικαστικός γαρ. Στην πορεία ήρθε και η βιολογική καλλιέργεια της τομάτας, με την καθοριστική συνεργασία της Όλγας Λωρίδα και του Χρήστου Τάκα. Ξαδέρφια, και γεωργοί, γέννημα θρέμμα. Χωρίς τον Χρήστο και την Όλγα, δεν θα υπήρχαν τομάτες που ακούνε Βάγκνερ. Οι τομάτες μας είναι τομάτες από ένα παλιό, παραδοσιακό σπόρο. Από αυτούς τους ξεχασμένους, που έφερε ο Κολόμβος από την Αμερική, και που τα προϊόντα τους, δύσκολα βρίσκει κανείς σε εμπορικά σημεία πώλησης. Οι Αμερικάνοι έχουν και μια ειδική λέξη για όλους αυτούς τους σπόρους. Τους ονομάζουν «heirloom». Με τα 80 βιολογικά στρέμματά μας, δεν θα μπορούσαμε να ανταγωνιστούμε την Κίνα, ηγέτη στην παραγωγή βιομηχανικού τοματοπολτού, και έτσι αποφασίσαμε να επενδύσουμε στα προϊόντα τομάτας από ένα παλιό σπόρο που παράγει εύγευστα προϊόντα, και που δεν παράγονται από τις υπερδυνάμεις της γεωργίας. Ακολουθώντας ένα παλιό τρόπο συντήρησης προϊόντων τομάτας που εφαρμόζανε σχεδόν σε όλη τη χώρα, και προσαρμόζοντάς τον στη σύγχρονη μεθοδολογία επεξεργασίας, ανακαλύψαμε ένα κενό στην αγορά. Στην κοινή μας αυτή, πολύ δύσκολη προσπάθεια, οι γυναίκες του χωριού, δεν θα μπορούσαν να απέχουν. Αυτές καλλιεργούσαν τέτοιους σπόρους. Από αυτές τους μάθαμε. Από αυτές μαθαίνουμε ακόμη, με τα προβλήματά μας και τα γέλια μας. Η καθημερινότητα του χωριού συνεχίζει να ακολουθεί τους αργούς ρυθμούς του κάμπου. Η δικιά μας, παλεύει και με τα ρολόγια άλλων μακρινών τόπων. Με τον χρόνο παλεύουμε όλοι μας.

Γιατί επιστρέψατε στο χωριό σας;
Επέστρεψα, οργώνοντας την Ελλάδα με τα 700 μελίσσια μου και παράγοντας όλες σχεδόν τις ελληνικές ποικιλίες μελιού της χώρας.
Επέστρεψα, επενδύοντας στη βιολογική γεωργία σε κτήμα 80 στρεμμάτων, παράγοντας και μεταποιώντας, προϊόντα τομάτας και οσπρίων, καθώς και έτοιμων γευμάτων σε βάζο.
Επέστρεψα, στέλνοντας τα προϊόντα μας σε διεθνείς διαγωνισμούς γεύσης και ποιότητας, επιστρέφοντας εκείνα με 14 βραβεία, από το 2000 έως σήμερα.
Επέστρεψα, πραγματοποιώντας 3 επενδυτικά σχέδια (1998, 2007, 2012) με τη βοήθεια προγραμμάτων του υπουργείου Γεωργίας και της ΕΕ.
Επέστρεψα, στέλνοντας περισσότερο από το 90% των προϊόντων μας, να ταξιδέψουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Αυστρία, στη Γερμανία, στη Δανία, στη Σουηδία, στο Καζακστάν, στις ΗΠΑ, στην Κόστα Ρίκα, στο Χονγκ Κονγκ.
Επέστρεψα, μιλώντας σε συνέδρια, συμπόσια και ημερίδες για τεχνικά, θεωρητικά, φιλοσοφικά και ιστορικά θέματα περί της μελισσοκομίας και της γεωργίας. Επέστρεψα, αρθρογραφώντας σε εκλαϊκευμένα επιστημονικά μελισσοκομικά περιοδικά.
Επέστρεψα, μιλώντας σε οργανωμένα σεμινάρια μελισσοκομίας, στη Σητεία, στην Αταλάντη, στην Ιστιαία, στη Λευκάδα, στη Μυτιλήνη, στα Κύθηρα, στην Άνδρο, στην Αττική, στην Άρτα, στην Κω, στη Λέρο, στη Σύρο, στην Πάρο, στη Νάξο, στα Ιωάννινα, στην Καλαμάτα, στη Φιλιππιάδα, στην Πρέβεζα, στο Μεσολόγγι, στην Κεφαλονιά, στη Ρόδο.
Επέστρεψα, συμμετέχοντας στον Σύλλογο Μελισσοκόμων Καρδίτσας, και σε ΔΣ μελισσοκομικών, επιστημονικών και ιστορικών εταιρειών.
Επέστρεψα, εγκαινιάζοντας το μουσείο Μέλισσας Ρόδου, αποκτώντας και τον τίτλο του επίτιμου προέδρου, στον Μελισσοκομικό Σύλλογο Ρόδου.
Επέστρεψα, παίρνοντας τη θέση του προέδρου της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας, τον Φεβρουάριο του 2019.
Επέστρεψα, γιατί η πρωτογενής παραγωγή και η μεταφορά της γνώσης γύρω από αυτή, είναι αναπόσπαστο τμήμα του ριζικού μου συστήματος.
Επέστρεψα, γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς.

Τι σχέση έχουν οι τομάτες με τον Βάγκνερ;
Υπάρχουν μερικές σκόρπιες ερευνητικές εργασίες για τη θετική επιρροή της μουσικής, στη ανάπτυξη των φυτών. Υπάρχει δε και μια, που ερευνά την επίδραση της μουσικής στην ανάπτυξη των φυτών τομάτας. Στον Πελασγικό κάμπο τώρα, ακούγεται πολύ λαϊκό και πολύ δημοτικολαϊκό. Ένα πλαστικό χαλί, κακής μουσικής που ακολουθεί τις περισσότερες διαδρομές μας. Ένα χάλι. Οπότε από τη μια η επιστήμη, από την άλλη η αγάπη μας για τη μουσική, έφερε στον δρόμο μας ένα παιχνίδι μεταξύ του Χρήστου και εμένα. Εγώ ακούω λίγο περισσότερο τα δικά του ακούσματα, και αυτός λίγο περισσότερο τις δικές μου μουσικές επιθυμίες. Οπότε, πορευόμαστε ακούγοντας και σχολιάζοντας.

Πώς έγινε η γνωριμία σας με την σκηνοθέτιδα Μαριάννα Οικονόμου;
Πριν από καμιά δεκαριά χρόνια, η Μαριάννα κινηματογράφησε μια επίσκεψη Βρετανών και Ελλήνων συνεργατών μας στο χωριό. Ήταν μαζί τους και η αγοράστρια μιας σημαντικής αλυσίδας ποιοτικών προϊόντων στην Αγγλία. Έτσι, για τη σειρά Οικολογικά ημερολόγια της ΕΡΤ, η Μαριάννα δημιούργησε το ντοκιμαντέρ, Μια μικρή μεγάλη ιδέα.

Ποιες οι δυσκολίες του γυρίσματος και κατά πόσο επηρέασαν την καθημερινότητά σας;
Ο κάμπος άρεσε στη Μαριάννα Οικονόμου. Κάτι είδε. Μας ζήτησε να συνεχίσει να έρχεται, μαζί με την κάμερά της. Ερχόταν χρόνια. Όταν ανακοίνωνα στις γυναίκες ότι θα έρθει η Μαριάννα, η κουβέντα γύρναγε πολύ γρήγορα στο φαγητό που θα τη φιλέψουμε. Απλά υπήρχαν μέρες, που κάπου δίπλα μας υπήρχε η Μαριάννα και κάτι άλλοι τύποι. Της μιλούσαμε, την πειράζαμε, την κοιτάζαμε, διηγούνταν τις ιστορίες της. Ό,τι κάνουμε με τους φίλους μας, δηλαδή.

Ποια τα μελλοντικά σας σχέδια;
Οι τομάτες μας είναι πάντα στα σχέδιά μας. Μας αρέσει αυτό το προϊόν. Είναι πολύ νόστιμο. Αφορά ένα τμήμα του γευστικού μας πολιτισμού, που αξίζει να παλέψουμε γι’ αυτό. Η μικρή μας επιχείρηση καλλιεργεί και τυποποιεί, μέλι, βιολογικά προϊόντα τομάτας και οσπρίων, βιολογικά γεύματα σε βάζα. Το να καλλιεργείς σημαίνει ότι ρισκάρεις κάθε χρόνο την παραγωγή και το εισόδημά σου, με βάση τον αστάθμητο παράγοντα του καιρού. Όταν ασχολείται κανείς με διαφορετικές πρωτογενείς παραγωγές, μειώνει αυτό τον κίνδυνο. Δύσκολα υπάρχουν χρονιές που να πήγαν όλα άσχημα από πλευράς παραγωγής. Οι μόνιμες δυσκολίες αφορούν στη ζούγκλα της παγκοσμιοποιημένης αγοράς και για αυτό προσπαθούμε πολύ σκληρά.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ελένης Χρυσοπούλου,
υπεύθυνης Διοργάνωσης του CineDoc Βόλου

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το