Στην Αμαλιάπολη Μαγνησίας ξεκίνησαν τη λειτουργία τους οι τρεις νέοι επισκέψιμοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι. Πιο συγκεκριμένα, η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ) στα εγκαίνια που πραγματοποιήθηκαν στον χώρο, παρέδωσε στο κοινό τους αρχαιολογικούς χώρους του ακρωτηρίου Γλάρος, της νήσου Κίκυνθος και του όρμου Τηλέγραφος.
Ο κ. Αχιλλέας Διονυσόπουλος, καταδυόμενος αρχαιολόγος και υπεύθυνος του κλιμακίου Αμαλιάπολης, αναφέρει πως οι τρεις αυτοί επισκέψιμοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι (ΕΕΑΧ) αποτελούν πρωτοποριακό έργο, όχι απλά για τα δεδομένα της Μαγνησίας, αλλά και της Ελλάδας τουλάχιστον, καθώς είναι οι πρώτοι που αποδίδονται στο κοινό.
Πρόκειται για έργο ενταγμένο στο ΕΣΠΑ 2014-2020 της Περιφέρειας Θεσσαλίας, στο οποίο συμμετέχουν οι Δήμοι Αλμυρού και Αλοννήσου και υλοποιείται από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (ΕΕΑ), η οποία έχει και τη διεύθυνση των χώρων, στοχεύοντας στην ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού.
Στην Αμαλιάπολη εδρεύει το κλιμάκιο της ΕΕΑ που έχει την ευθύνη της λειτουργίας των χώρων του Δυτικού Παγασητικού. Ο κ. Διονυσόπουλος τονίζει πως φέτος η λειτουργία των χώρων θα είναι πιλοτική. Ειδικότερα εξηγεί πως «η δοκιμαστική λειτουργία είναι αναγκαία, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να κατανοήσουν και να ικανοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις τοπικές ανάγκες που είναι αρκετά διαφορετικές από της Αλοννήσου». Ο στόχος, σύμφωνα με τον κ. Διονυσόπουλο, είναι «να αναδείξουμε την ενάλια πολιτιστική κληρονομιά μας και να ευαισθητοποιήσουμε ακόμα περισσότερο το καταδυτικό κοινό και πρωτίστως την τοπική κοινωνία για την αξία και την ανάγκη προστασίας της, αλλά και τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει στην ποιοτική ανάπτυξη».
Στους ΕΕΑΧ του Δυτικού Παγασητικού ο δύτης – επισκέπτης έχει την ευκαιρία να περιηγηθεί σε 3 ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Αναλυτικότερα ο κ. Διονυσόπουλος εξηγεί:
«Ο ΕΕΑΧ της Κικύνθου περιλαμβάνει, κυρίως, τα σπαράγματα πίθων και αμφορέων της μέσης βυζαντινής περιόδου που αποτελούσαν το φορτίο ενός πλοίου που ναυάγησε ανάμεσα στον 9ο και τον 11ο αι. μ.Χ.
Στον ΕΕΑΧ του Τηλέγραφου οι δύτες – επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να περιηγηθούν στα κατάλοιπα ενός ναυαγίου της ύστερης αρχαιότητας (4ος αι. μ.Χ.) και να αντιληφθούν τη μέθοδο της αρχαιολογικής ανασκαφής, καθώς έχει ανασυσταθεί μέρος του αρχαιολογικού κανάβου.
Τέλος, ο ΕΕΑΧ του Γλάρου αποτελεί την πιο εκτεταμένη περιοχή επίσκεψης και περιλαμβάνει ένα εντυπωσιακό σύνολο αρχαίων αγκυρών (το μεγαλύτερο στον ελλαδικό χώρο) που χρονολογούνται από τα προϊστορικά έως και τα βυζαντινά χρόνια. Επίσης, στον χώρο υπάρχουν συγκεντρώσεις αμφορέων που χρονολογούνται στον 12ο αι. μ.Χ. που μαζί με τις βυζαντινές άγκυρες συνθέτουν την εικόνα ενός μεγάλου ή περισσότερων ναυαγίων».
Για να πραγματοποιηθεί, όμως, ένα τόσο μεγάλο και πρωτοποριακό εγχείρημα, χρειάζονται από πίσω άνθρωποι που αγαπούν την ενάλια αρχαιολογία και την προσφορά των ευρημάτων της στον κόσμο. Για τον κ. Διονυσόπουλο, η ιδέα για την πορεία τους ως καταδυόμενος αρχαιολόγος ήρθε προς το τέλος των σπουδών του. Πιο συγκεκριμένα, ο ίδιος τονίζει πως «η ιδέα να ασχοληθώ με την υποβρύχια ή ενάλια αρχαιολογία ήταν περισσότερο απόρροια της αγάπης που έτρεφα για τη θάλασσα και τον υποβρύχιο κόσμο της από τα παιδικά μου χρόνια».
Στον χώρο των καταδύσεων μπήκε μέσω του εκπαιδευτή του, του Δημήτρη Μάνδυλα, στην Κέρκυρα, η στροφή του, όμως, προς την ενάλια αρχαιολογία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη γνωριμία με τους ανθρώπους και το έργο του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (ΙΕΝΑΕ). Αξίζει να σημειωθεί, σύμφωνα με τον κ. Διονυσόπουλο, ότι το ΙΕΝΑΕ είναι ο φορέας που πραγματοποίησε την υποβρύχια έρευνα στον Δυτικό Παγασητικό, υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου Ηλία Σπονδύλη, καρπός της οποίας αποτελούν και οι συγκεκριμένοι χώροι που γίνονται επισκέψιμοι.
Για όποιον επιθυμεί να βιώσει την καταδυτική εμπειρία και να γνωρίσει τους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής, η διαδικασία προβλέπει ότι οι επισκέψεις θα γίνονται μέσω καταδυτικών κέντρων, υπό την επίβλεψη του κλιμακίου. Έχουν σχεδιαστεί διαδρομές για δύτες πρώτου και δεύτερου επιπέδου. Όσο για τους επισκέπτες που δεν διαθέτουν καταδυτικά πτυχία, στην Αμαλιάπολη λειτουργεί τις απογευματινές ώρες Κέντρο Ενημέρωσης, όπου μπορούν να ενημερωθούν για τα ναυάγια, με συμβατικά και ψηφιακά μέσα, ενώ θα έχουν και την ευκαιρία να «καταδυθούν» εικονικά στους χώρους.
Ο κ. Διονυσόπουλος επισήμενα χαρακτηριστικά πως «οι ΕΕΑΧ του Δυτικού Παγασητικού μπορεί να μην έχουν την αίγλη του κλασικού ναυαγίου της Περιστέρας που αποτελεί το αρχαιότερο επισκέψιμο ναυάγιο στον κόσμο, ωστόσο, σε συνδυασμό με τους εντυπωσιακότερους βυθούς, πιστεύω ότι θα καταστούν και αυτοί πόλος έλξης του καταδυτικού κοινού».
Ρεπορτάζ Χρήστος Μητσιάκης