Η πρώτη μέρα του παιδιού στο σχολείο και η μετέπειτα σχολική προσαρμογή του είναι ένα ζήτημα που απασχολεί αρκετούς γονείς. Άλλωστε δεν είναι μόνο τα πρωτάκια στα Δημοτικά, που νιώθουν ιδιαίτερα και χρειάζονται την στήριξη των γονιών τους στα πρώτα βήματα στο σχολείο. Η κάθε πρώτη φορά, όπως στο Γυμνάσιο, όπου το παιδί από τον ένα δάσκαλο στο Δημοτικό περνά στους πολλούς καθηγητές στο Γυμνάσιο, επίσης συνιστά μια σημαντική αλλαγή που απαιτεί καλή διαχείριση.
Για το θέμα η «Θ» απευθύνθηκε σε δύο ψυχολόγους, την MSc κλινική ψυχολόγο παιδιών και ενηλίκων κ. Μαρία Μπούγια και την κλινική ψυχολόγο – συστημική ψυχοθεραπεύτρια από το Κέντρο Σωματικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης «Πορεία Υγείας» κ. Ιωάννα Γεωργιάδου.
Τα σωστά ξεκινήματα
Η κ. Ιωάννα Γεωργιάδου τόνισε πως «ο Σεπτέμβρης, ο αποκαλούμενος και Σποριάρης, έχει ξεχωριστή σημασία, καθώς είναι ο μήνας κατά τον οποίο προετοιμάζεται η σπορά των χωραφιών. Κάπως έτσι χρειάζεται να δούμε και τις πρώτες μέρες των μαθητών στο σχολείο κατά το μήνα αυτόν. Πρόκειται για μια σπορά, που αν την κάνουμε προσεκτικά, θα τρυγήσουμε αργότερα ώριμους καρπούς: Την αγάπη των παιδιών μας για το σχολείο και τη μάθηση.
Βέβαια, η σπορά δεν είναι εύκολη υπόθεση. Απαιτεί καλή οργάνωση, σταθερότητα, ευελιξία, υπομονή. Ποιες βασικές συμβουλές μπορούμε να δώσουμε στους γονείς των μικρών και μεγάλων μαθητών για τις πρώτες ημέρες στο σχολείο;
– Προετοιμάστε το ημερήσιο πρωινό πρόγραμμα με τέτοιον τρόπο, που να είναι πρακτικό και εφικτό. Μοιράστε τις πρωινές αρμοδιότητες μεταξύ των γονιών, ώστε να μην οδηγείται, ούτε ο ένας στην εξάντληση, ούτε ο άλλος στον παραγκωνισμό. Ζητήστε από τα παιδιά να κάνουν τόσα, όσα ξέρετε ότι μπορούν. Μην κάνετε την πρωινή προετοιμασία έναν αγώνα ταχύτητας, στον οποίον κάθε μέρα θα κρίνονται.
– Διατηρήστε ένα σχετικά σταθερό καθημερινό πρόγραμμα. Η επανάληψη βοηθά κάποιες πρωινές διαδικασίες να γίνουν συνήθεια. Προσοχή. Συγκρατηθείτε. Ας επαναλαμβάνουμε με παρόμοιο τρόπο το ντύσιμο, το πλύσιμο και όλη την πρωινή προετοιμασία για το σχολείο, αλλά ας σταματήσουμε να επαναλαμβάνουμε τα «μην» και τα «κάνε», τα «άντε γρήγορα» και τα «δε θα προλάβουμε». Η πίεση φέρνει άγχος και το άγχος προκαλεί επιπλοκές και καθυστερήσεις. Και, αν οι ενήλικες καθυστερούμε λόγω άγχους, πόσο μάλλον τα παιδιά.
– Μη διστάζετε να ανατρέψετε το πρόγραμμα για να χαρείτε! Η πρωινή ώρα πριν το σχολείο, είναι βέβαια χρόνος προετοιμασίας, αλλά δεν παύει να είναι και χρόνος κοινός με όλη την οικογένεια. Κάντε χιούμορ, ανταλλάξετε αγκαλιές, ευχαριστηθείτε την παρουσία των παιδιών σας ελεύθερα. Το χαρούμενο και στοργικό κλίμα φαινομενικά επιβραδύνει, αλλά τελικά επιταχύνει την προετοιμασία.
– Θυμηθείτε ότι όλοι έχουμε περάσει πολλούς δύσκολους Σεπτέμβρηδες ως παιδιά. Διατηρείστε την ψυχραιμία σας και φερθείτε με την υπομονή, με την οποία θα θέλατε να σας είχαν φερθεί, όταν ήσασταν παιδιά! Οι Ρωμαίοι πολίτες της αρχαιότητας, κατέβαλαν τον Σεπτέμβρη τον ετήσιο φόρο τους (indictio). Οι πρώτες μέρες των παιδιών μας στο σχολείο είναι ο «φόρος» που καλούμαστε να πληρώσουμε για την εκπαίδευση των παιδιών μας. Και η πληρωμή φόρων θέλει υπομονή και καρτερικότητα».
Οι πρώτες εμπειρίες στο σχολείο
Η κ. Μαρία Μπούγια σημείωσε πως «για μερικά παιδιά η είσοδος στο σχολείο είναι ένα σημαντικό γεγονός, γεμάτο από δυσκολίες, γιατί αντιπροσωπεύει μια από τις σημαντικότερες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους.
Θα μπορούσαμε ως ενήλικες και εμείς οι ίδιοι να θυμηθούμε ποσό δύσκολη είναι η απαιτούμενη προσαρμογή στο σχολείο για το «πρωτάκι» μαθητή των έξι ετών.
Για τα περισσότερα παιδιά, το σχολείο αποτελεί την πρώτη εμπειρία παρατεταμένης απομάκρυνσής τους από το σπίτι. Για συνεχείς ώρες το παιδί απομακρύνεται από τις γνώριμες συνήθειες του σπιτιού, από έναν τρόπο ζωής όλο παιχνίδι και με μια στοργική μητέρα γύρω του πάντα διαθέσιμη. Τις ώρες αυτές, που το παιδί παραμένει μέσα στη σχολική τάξη, δεν έχει άμεση πρόσβαση και δυνατότητα προσφυγής στη μητρική προστασία.
Με την είσοδό του στο σχολείο, μεταφέρεται από ένα «κλειστό», σύστημα, όπου οι κανόνες και οι απαιτήσεις του είναι γνωστές και προβλέψιμες, σε ένα σύστημα «ανοικτό», όπου τις πρώτες τουλάχιστον εβδομάδες, είναι γεμάτο από απρόβλεπτα γεγονότα και οι απαιτήσεις αυτού πολλές.
Τα παιδιά διαφέρουν ως προς τη «σχολική ετοιμότητα» και δεν έχουν όλα την ίδια ψυχοκοινωνική ωριμότητα.
Το παιδί έχει να αντιμετωπίσει ξένα προς αυτό πρόσωπα, κάποια μεγαλύτερα στην ηλικία και στις σωματικές διαστάσεις παιδιά, νέες ιδέες και ασυνήθιστες μαθήσεις, όπου ενδεχομένως να προξενήσουν δυσκολίες προσαρμογής του. Οι δυσκολίες αυτές, που συναντούν τα παιδιά στο σχολείο, μπορούν να τα οδηγήσουν από την περιστασιακή απροθυμία τους να πάνε στο σχολείο ως την ανυποχώρητη και, μερικές φορές γεμάτη πανικό άρνησή τους να συνεχίσουν να πηγαίνουν στο σχολείο (εκδήλωση σχολικής φοβίας).
Όταν το παιδί, μετά την παρέλευση των πρώτων εβδομάδων της σχολικής του εισόδου, εμφανίζει μορφές συμπεριφοράς, που μπορεί να το εμποδίζουν στις σχέσεις του με τον ίδιο τον εαυτό του ή στις σχέσεις του με τους άλλους, τότε συνιστάται αξιολόγηση από εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας».
