Την περασμένη Παρασκευή η Αγγελική Ζέρβα, τελειόφοιτη στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, παρουσίασε τη διπλωματική εργασία της με θέμα την επανάχρηση του σανατόριου Καραμάνη. Η νεαρή αρχιτέκτων, η οποία είναι κόρη Βολιωτών, στην πρότασή της αποτύπωσε τις σκέψεις της για το πώς μπορεί να «ζωντανέψει» και πάλι το παλιό σανατόριο στα Χάνια Πηλίου.
Φέτος συμπληρώνονται 54 χρόνια από τότε που έπαυσε η λειτουργία του σανατόριου. Ο ιστορικός ετούτος τόπος παραμένει… βουβός για περισσότερο από μισό αιώνα. Όμως, με την αρχιτεκτονική ματιά της Αγγελικής Ζέρβα, τα ερείπια του χώρου τον οποίον στο παρελθόν επισκέφτηκαν σπουδαίοι άνθρωποι των ελληνικών γραμμάτων χάρη στη γνωριμία που διατηρούσαν με τον πνευμονολόγο Γιώργο Καραμάνη, όπως οι Σικελιανός, Παλαμάς, Σεφέρης και Βάρναλης, μπορούν να αναδειχθούν και πάλι.
Η νεαρή φοιτήτρια εξήγησε πώς προέκυψε η επιλογή του συγκεκριμένου θέματος στη διπλωματική εργασία που εκπόνησε τους προηγούμενους μήνες και παρουσίασε πριν από λίγες ημέρες στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο: «Οι γονείς μου είναι από τον Βόλο και οι δύο. Εγώ πρακτικά μεγάλωσα στην Αθήνα, αλλά στον Βόλο ερχόμαστε πολύ τακτικά. Έχουμε και σπίτι στο Πήλιο, στην Πορταριά για την ακρίβεια κι έτσι επισκεπτόμαστε την περιοχή για να δούμε τους συγγενείς μας. Σε μία από τις εκδρομές στο Πήλιο, είχα ακούσει τη μητέρα μου να σχολιάζει ότι υπάρχει το σανατόριο. Εκείνη την περίοδο μόλις είχα γυρίσει από τη Γαλλία, όπου βρέθηκα για έναν χρόνο με το Erasmus. Αναζητούσα θέμα για τη διπλωματική μου διάλεξη. Σκεφτόμουν να ασχοληθώ με το Πήλιο ως περιοχή και το βρήκα ενδιαφέρον. Αυτό ήταν το έναυσμα επί της ουσίας».
Έτσι, σιγά-σιγά η Αγγελική Ζέρβα άρχισε να αναζητά περισσότερα στοιχεία για το πρώτο σανατόριο που λειτούργησε ποτέ στην πατρίδα μας και στο οποίο ο Καραμάνης εισήγαγε καινοτόμες πρακτικές για την καταπολέμηση της φυματίωσης που «θέριζε» την Ελλάδα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα: «Συμβουλεύτηκα τα ΓΑΚ Μαγνησίας, ενώ συνάντησα και τον καθηγητή Πνευμολογίας κ. Κωνσταντίνο Γουργουλιάνη στη Λάρισα. Ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με ενημέρωσε και με εφοδίασε με πλούσια βιβλιογραφία. Είχα την τύχη να μιλήσω με ανθρώπους, οι οποίοι έχουν ασχοληθεί αρκετά μ’ αυτή την ιστορία κι έτσι άρχισα να συλλέγω πληροφορίες».
Οι χώροι του ερειπωμένου, πλέον, θεραπευτηρίου κέντρισαν μεμιάς το ενδιαφέρον της Αγγελικής Ζέρβας, η οποία υπογράμμισε την ανάγκη διάσωσης των κτιριακών εγκαταστάσεων του σανατόριου. «Το σανατόριο είναι σε αρκετά άσχημη κατάσταση, είναι αλήθεια αυτό. Υπάρχουν όμως πολλά στοιχεία που διασώζονται κι έχουν ενδιαφέρον και αξίζει να ενδιαφερθεί κάποιος, προτού ρημάξει το σύνολο των κτιριακών εγκαταστάσεων», σημείωσε χαρακτηριστικά, ενώ έπειτα μίλησε για την εμπειρία της πρώτης επίσκεψής της στον χώρο: «Από τη στιγμή που άρχισα να ασχολούμαι με την εργασία, επισκέφτηκα πολλές φορές το παλιό σανατόριο. Όμως, σε καμία περίπτωση δεν θα ξεχάσω την πρώτη επίσκεψή μου, η οποία καταγράφηκε στη μνήμη μου ως η πιο εντυπωσιακή. Για πρώτη φορά έτυχε να ανέβω εκεί πριν από δύο χρόνια ακριβώς. Νοέμβριος μήνας, μαζί με μία συμφοιτήτριά μου. Ήταν καλυμμένο από ομίχλη. Πολύ επιβλητικό το σκηνικό. Είχα οδηγίες για το πώς θα πηγαίναμε, αλλά δεν ήξερα εάν θα το βρίσκαμε τελικά. Όταν το αντίκρισα, ένιωσα δέος για τον χώρο. Είναι ένας τόπος πολύ ιδιαίτερος. Βλέπει κάποιος τα χαλάσματα και προσπαθεί να φανταστεί πώς ήταν κάποτε το μέρος και τι είχε δημιουργήσει ο γιατρός Καραμάνης».
Καταλήγοντας, η Βολιώτισσα στην καταγωγή φοιτήτρια, ανέλυσε την πρόταση που κατέθεσε στη διπλωματική εργασία της, μέσα από μία ιδιαίτερη προσέγγιση: «Στην εργασία έκανα μεν λόγο για αποκατάσταση του χώρου, αλλά το προσέγγισα κάπως διαφορετικά. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να το δεις. Πέρα από θεραπευτήριο, ήταν και τόπος που πέρασαν πολλοί πνευματικοί άνθρωποι. Έχει και τέτοια αξία. Σίγουρα αξίζει να γίνει μία προσέγγιση τέτοια, κι εάν αξίζει να έρθει στην παλιά κτιριακή δομή του ή να εξεταστεί πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει με βάση τις ανάγκες του σήμερα. Από αρχιτεκτονικής άποψης, έχει επίσης μεγάλο ενδιαφέρον. Δεν χτίστηκε σε μία φάση, αλλά σε διαδοχικές περιόδους. Κάθε πτέρυγα έχει και διαφορετικό αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο. Υπάρχουν στοιχεία που αξίζουν να διασωθούν με κάποιες επεμβάσεις, π.χ. η πτέρυγα λουξ είναι το πρώτο κτίριο που βλέπεις. Αξίζει να διατηρηθεί και να επανέλθει στην πρότερη μορφή του, αν και τώρα το ισόγειο έτσι όπως είναι, δεν παραπέμπει στη μορφή που είχε κάποτε. Αξίζει να επισημανθεί ότι μοντέρνες κατασκευές δεν συναντάς στο Πήλιο. Αυτό το κτίριο αποτελεί εξαίρεση, λόγω των αναγκών και των απαιτήσεων της θεραπείας. Αξίζει εκεί μία επέμβαση, και να γίνει κάτι ως θεραπευτήριο όχι όμως με την έννοια που είχε τότε το σανατόριο. Μία προτεινόμενη χρήση θα ήταν να μετατραπεί σε ένα κτίριο με προγράμματα πιο ήπιας μορφής θεραπείας και αναζωογόνησης του ανθρώπινου σώματος. Στην εργασία μου επιχείρησα να αναδείξω τον χώρο και όποια καινούρια προσθήκη να είναι διακριτική, για να συμπληρώσει το σύνολο της λειτουργίας του. Ως εγχείρημα δεν θα ήταν εύκολο, αφού οι τωρινές συνθήκες δεν είναι οι πλέον ευνοϊκές. Όμως, με δεδομένο ότι αποτελεί ξεχωριστό κομμάτι του τόπου, που αγγίζει πολλούς ανθρώπους, αξίζει τον κόπο να ασχοληθεί κάποιος».