Των
Αργύρη Μπίρη,
Απόστολου Μιχαλόπουλου
και της ChatGPT3*
Έχοντας μπει πια για τα καλά στον 21ο αιώνα πρέπει να αναστοχαστούμε αναφορικά με τους επιδιώξεις, την ποιότητα, τον τρόπο και τα στελέχη της εκπαίδευσης. Ποια είναι αυτά που μας ενδιαφέρει να ενισχύσουμε στους αυριανούς ενηλίκους ώστε να κινηθούν με επιτυχία σε έναν ταχύτατα μεταβαλλόμενο και διεθνοποιημένο κόσμο; Σκεφθείτε επαγγέλματα όπως blogger, δημιουργός περιεχομένου youtube, σχεδιαστής συστημάτων αυτόνομης πλοήγησης, σχεδιαστής ιστοσελίδων και άλλα που αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε καν να φανταστούμε και που πριν 25 μόλις χρόνια δεν τα είχαμε καν ακούσει. Μου ζητήθηκε να συντάξω αυτό το άρθρο με ένα μικρό περιθώριο χρόνου. Για να δώσουμε στους αναγνώστες ένα μικρό μόνο δείγμα της μορφής των ασύλληπτων πραγμάτων που έρχονται, σε αυτή την προσπάθεια της συγγραφής ζήτησα τη βοήθεια μιας AI (Artificial Intelligence – Τεχνητής Νοημοσύνης ή ΤΝ) και συγκεκριμένα του ChatGPT (μπορείτε και εσείς να το δοκιμάσετε εδώ: https://chat.openai.com/chat), για το οποίο πολύς λόγος γίνεται τελευταία. Η συγκεκριμένη (διότι υπάρχουν και άλλες σε διάφορους τομείς) ΤΝ είναι ένας αλγόριθμος, ένα πρόγραμμα, που μπορεί με ειδικές ρουτίνες, δηλαδή υποπρογράμματα, να «αντιληφθεί» αν μπορούμε να το πούμε έτσι, φυσική γλώσσα και να παραγάγει επίσης σε φυσική γλώσσα (και στα Ελληνικά αν το θέλουμε!) κειμενικές απαντήσεις για διάφορα θέματα και να αναπτύξει ακόμη και διαλόγους με τον χρήστη! Ίσως διεκδικούμε και μία πρωτιά εδώ, καθώς πρόκειται μάλλον για το παρθενικό άρθρο της «Θεσσαλίας» που αξιοποιεί αυτή την τεχνολογία. Ένα μέρος από όσα διαβάζετε παρακάτω λοιπόν έχουν παραχθεί από αυτή την ΤΝ με ρετουσάρισμα από τον συν-γράφοντα, καθώς ακόμη το σύστημα τελειοποιείται. Ποιος ξέρει πού θα φτάσει σε λίγα χρόνια; Θέλοντας να ρίξουμε μία κλεφτή ματιά στη μορφή των πραγμάτων που θα έλθουν, ας δούμε τι γράψαμε μαζί για τα προγράμματα Erasmus και τη συμμετοχή του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Αγριάς σε αυτά.
Τα προγράμματα κινητικότητας Erasmus για εκπαιδευτικούς αποτελούν μια εξαιρετική ευκαιρία για τους εκπαιδευτικούς να βελτιώσουν τις δεξιότητες και τις γνώσεις τους, να έχουν διεθνείς συνεργασίες και να αναπτύξουν νέες ιδέες για τη διδασκαλία και την εκπαίδευση.
Η κινητικότητα Erasmus διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών από διαφορετικές χώρες και προάγει την ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών. Καθώς οι εκπαιδευτικοί συναντούν και αλληλεπιδρούν με εκπαιδευτικούς από άλλες χώρες, αναπτύσσουν νέες ιδέες και πρακτικές που μπορούν να ενσωματωθούν στη διδασκαλία και την εκπαίδευση στις δικές τους χώρες.
Επιπλέον, η κινητικότητα Erasmus προσφέρει στους εκπαιδευτικούς την ευκαιρία να βελτιώσουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες και να εξασκηθούν σε διαφορετικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Αυτό έχει σημαντικό αντίκτυπο στην εκπαιδευτική διαδικασία και μπορεί να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να αντιληφθούν τη σημασία της πολυπολιτισμικότητας και να προετοιμαστούν καλύτερα για τη διδασκαλία και την εκπαίδευση σε διαφορετικά πολιτιστικά περιβάλλοντα.
Συνολικά, τα προγράμματα κινητικότητας Erasmus προσφέρουν στους εκπαιδευτικούς μια μοναδική ευκαιρία να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους, να αναπτύξουν νέες ιδέες και πρακτικές, να αναπτύξουν πολυπολιτισμικές δεξιότητες και να βελτιώσουν τις γλωσσικές τους ικανότητες. Επιπλέον, η συμμετοχή σε αυτά τα προγράμματα μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη της προσωπικής τους αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης, καθώς και στην ενίσχυση της ικανότητάς τους να εργάζονται με συναδέλφους από διαφορετικά πολιτιστικά και γλωσσικά υπόβαθρα. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επωφεληθούν από την ανταλλαγή καλών πρακτικών και να ενημερωθούν για νέες τάσεις και προκλήσεις στον τομέα της εκπαίδευσης. Αυτό μπορεί να τους βοηθήσει να εξελιχθούν ως εκπαιδευτικοί και να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες των μαθητών τους.
[ευχαριστώ την ΤΝ για τη βοήθεια και συνεχίζω μόνος]
Το πρόγραμμα που παρακολουθήσαμε υλοποιήθηκε στη Γουαδελούπη που ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Μικρών Αντιλλών, έχει περίπου την έκταση της Ρόδου, πληθυσμό περίπου 350.000 και βρίσκεται στη θάλασσα της Καραϊβικής. Σε ελάχιστες σειρές, η ιστορία του νησιού είναι ότι οι Ισπανοί, οι Άγγλοι και οι Γάλλοι, διαγκωνίστηκαν για την κατοχή της ήδη από την επίσκεψη του πρώτου ευρωπαίου, του Κολόμβου μέχρι το τελικό της πέρασμα από τους… Σουηδούς στη Γαλλία, που σημαίνει ότι η Γουαδελούπη είναι γαλλικό έδαφος και κατά συνέπεια έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χαρακτηρίζεται ως «άκρως απόκεντρη περιοχή» (Région ultrapériphérique-RUP). Η περιοχή φέρει ένα βαρύ ιστορικό παρελθόν με εξολόθρευση μεγάλου μέρους του τοπικού πληθυσμού των Αραουάκων και το εμπόριο δούλων που τράβηξε ουσιαστικά ώς τις αρχές του 20ού αιώνα. Γεωμορφολογικά συναποτελείται από δύο ηφαιστειογενείς μικρότερες νήσους, τις Μπας-Τερ και Γκραντ-Τερ, που τις χωρίζει ένας φυσικός πορθμός. Η θερμοκρασία είναι πολύ σταθερή όλο το έτος, γύρω στους 25 βαθμούς και έχει τις γνωστές, συνήθως σύντομες τροπικές βροχές και μια εποχή τυφώνων, αλλά όχι έντονων, λόγω της θέσης της. Έχει τροπικό δάσος και δάσος από μαγκρόβια (δηλαδή δέντρα ή θάμνοι που αναπτύσσονται σε παλιρροϊκούς, κυρίως τροπικούς, παράκτιους βάλτους, έχοντας πολυάριθμες περιπλεγμένες ρίζες που μεγαλώνουν υπεργείως και σχηματίζουν πυκνές συστάδες) και καλλιέργειες μπανάνας, ανανά, μάνγκο, καρύδας, καφέ κτλ, ενώ παράγει και εξαιρετικό ρούμι. Οι θάλασσες πέριξ είναι όμορφες με κοραλλιογενή ύφαλο που φιλοξενεί διάφορα ψάρια και θαλάσσιες χελώνες. Στην πρωτεύουσα, Πουάν-Α-Πιτρ, μπορεί κανείς να δει το εμβληματικό πολιτιστικό κέντρο «Memorial ACTe» που στεγάζεται σε ένα πρώην εργοστάσιο ζάχαρης, αφιερωμένο στη Μνήμη και την Ιστορία του δουλεμπορίου και που είναι μέρος του έργου Slave Route (δρόμοι της σκλαβιάς) της UNESCO.
Η Γουαδελούπη έχει μια ετερογενή σύσταση πληθυσμού, με κύρια εθνοτική ομάδα τους Κρεόλ, που αποτελούν το 90% του πληθυσμού. Οι υπόλοιπες εθνοτικές ομάδες είναι οι Ινδοί, οι Κινέζοι, οι Λευκοί, οι Αμερικανοί Ινδιάνοι και οι Αράβες. Η πλειονότητα του πληθυσμού είναι Καθολικοί, αλλά υπάρχουν επίσης κοινότητες Προτεσταντών, Μουσουλμάνων και Ρασταφαριανών. Οι Κρεόλ είναι μια ετερογενής ομάδα πληθυσμού με κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά, που συνδυάζουν επιρροές από τις ευρωπαϊκές, αφρικανικές και καραϊβικές κουλτούρες. Η προέλευσή τους συνδέεται με την ιστορία των αποικιών στην Καραϊβική και τη Λατινική Αμερική. Οι Κρεόλ μιλούν γαλλικές κρεολικές διαλέκτους (ένα μείγμα γαλλικών, ολίγων άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών, αφρικανικών γλωσσών και διαλέκτων των ιθαγενών) και διατηρούν παραδόσεις, που συνδέονται με τη μουσική, τον χορό, τη γαστρονομία και τη θρησκεία. Καλούν τους Γάλλους από την ηπειρωτική Γαλλία metros, ήτοι metropolitains, οι της μητρόπολης δηλαδή.
Ο τίτλος του προγράμματος ήταν «Μία τάξη με πόρτα στο κόσμο», με διάρκεια δέκα ημερών και αρκετών ωρών καθημερινώς συν ορισμένες επιπλέον μαθησιακές δραστηριότητες και αφορούσε ουσιαστικά τη διεθνοποίηση της εκπαίδευσης. Τι είναι, όμως, αυτό; Είναι η εισαγωγή στο πρόγραμμα του σχολείου δραστηριοτήτων μέσω των οποίων τα παιδιά διδάσκονται για άλλες κουλτούρες και γλώσσες, ήθη και έθιμα, την έννοια της παγκοσμιοποίησης κ.ο.κ. σε συνδυασμό με μία hands-on εκπαίδευση μέσα στη φύση, σε άλλους χώρους μάθησης κ.τ.λ. Και γιατί αυτό διαφέρει από αυτά που μαθαίνουμε ήδη, θα αναρωτηθεί κανείς; Η διεθνοποίηση του σχολικού προγράμματος διαφέρει από τη διδασκαλία της ιστορίας, της γεωγραφίας και των ξένων γλωσσών στο σχολείο με διάφορους τρόπους. Πρώτον, η διεθνοποίηση του σχολικού προγράμματος επικεντρώνεται στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στρατηγικών για την κατανόηση και τη διαχείριση των παγκόσμιων προκλήσεων και προβλημάτων. Δεύτερον, περιλαμβάνει εκπαιδευτικά προγράμματα και πρωτοβουλίες που αναπτύσσουν τη διαπολιτισμική κατανόηση και τη συνεργασία μεταξύ των διαφορετικών κουλτούρων και εθνικοτήτων. Τρίτον, περιλαμβάνει προγράμματα ανταλλαγής φοιτητών και εκπαιδευτικών, και διευκολύνει τη συνεργασία και την ανταλλαγή ιδεών μεταξύ διαφορετικών χωρών και πολιτισμών. Τέλος, προωθεί τη χρήση τεχνολογιών καινοτομίας και επικοινωνίας για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που απαιτούνται στην παγκόσμια αγορά εργασίας.
Ωστόσο, πολλοί δάσκαλοι αντιμετωπίζουν το δίλημμα της ισορροπίας μεταξύ διεθνοποίησης και εθνικής ταυτότητας. Στο σεμινάριο μάθαμε ότι η διεθνοποίηση του προγράμματος σπουδών στην πραγματικότητα και σύμφωνα με έρευνες και πρακτική εφαρμογή σε σχολεία, ενισχύει σημαντικά την εθνική ταυτότητα. Αυτό είναι κάπως αντίθετο από το αναμενόμενο, αντιφατικό ακόμη. Μαθαίνοντας, όμως, τα παιδιά για τα μοναδικά χαρακτηριστικά του δικού τους και άλλων πολιτισμών, καταλαβαίνουν περισσότερο τη δική τους εθνική ταυτότητα, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα αισθήματα ανεκτικότητας και αποδοχής. Σκεφθείτε πόσο περισσότερο εντυπώνεται με αυτό τον τρόπο η διδασκαλία της πορείας της δημιουργίας του Ελληνικού κράτους παράλληλα με αυτές άλλων κρατών, όπως της Γαλλίας, με τη δική της επανάσταση και ίσως σε ένα μάθημα γαλλικής γλώσσας στο σχολείο. Ή, πώς επιτεύγματα στην τεχνολογία απλώθηκαν και επέστρεψαν και διαδόθηκαν από τον έναν λαό στον άλλο, αντί ίσως μία στενή ιστορικά επιμονή στο τι πέτυχε ο δικός μας λαός στους αιώνες. Το δικό μας σχολείο συνεισέφερε σε αυτό το σεμινάριο με την εμπειρία από την ειδική αγωγή για τη διαμόρφωση πιο προσγειωμένων και πιο ρεαλιστικά προσηλωμένων σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες δραστηριοτήτων, διότι όλοι μπορούν να ωφεληθούν.
Αυτά τα στοιχεία λοιπόν πρέπει να μας κάνουν περισσότερο ανοικτούς, λιγότερο φοβικούς, πιο έτοιμους να πειραματιστούμε, μια και όπως είπαμε και στην αρχή του άρθρου, η μορφή των πραγμάτων που θα έρθουν μας είναι αυτή τη στιγμή σχεδόν άγνωστη, σίγουρα, όμως, πολύ ενδιαφέρουσα.
*Ο Αργύριος Μπίρης είναι ψυχολόγος του σχολείου με σπουδές, εκτός της ψυχολογίας, στα παιδαγωγικά, την κοινωνική ανθρωπολογία, τη διοίκηση και τη γλωσσολογία.
Ο Απόστολος Μιχαλόπουλος είναι διευθυντής του σχολείου, με σπουδές στα παιδαγωγικά και την ειδική αγωγή.
Το ChatGPT είναι μία Τεχνητή Νοημοσύνη (βλ. κείμ. για περισσότερα).