Πώς θα ’ναι αλήθεια ο κόσμος ο δικός σου;

ΤουΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΠΟΥΡΝΙΩΤΗ

Η καταστροφική πλημμύρα στη Θεσσαλία (κακοκαιρία Daniel) είχε πολλές όψεις, και όλες δυσάρεστες για ανθρώπους και για ζώα. Μία από αυτές ήταν η πλημμύρα νεκρών ψαριών στα χωράφια της περιοχής γύρω από τον Πηνειό, επειδή πολλά από αυτά (θύματα μεταξύ άλλων και πολλοί γουλιανοί) εγκλωβίστηκαν και δεν μπόρεσαν ποτέ να επιστρέψουν στον Πηνειό – γνωστός και ως Σαλαβριάς. Οι φωτογραφίες τότε με σόκαραν και θυμήθηκα τον Άκη Πάνου που το 1979 τραγουδούσε στο νεογέννητο παιδάκι του: «Πώς θα ’ναι αλήθεια ο κόσμος ο δικός σου; Η φαντασία δεν φτάνει να δω… Εδώ τελειώνει για μένα το ταξίδι. Ενώ για σένα αρχίζει από δω…»! Σοβαρός ως λαϊκός καλλιτέχνης ομολογούσε την άγνοιά του. Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, το μέλλον δείχνει ήδη παρόν. Δεν χρειάζεται να έχεις την ενορατικότητα του Ιούλιου Βερν, του Ισαάκ Ασίμοφ για να εικάσεις με φαινομενική ασφάλεια τι θα απασχολεί, τι θα απειλεί κυρίως όσους θα δουν τον 22ο αιώνα να ανατέλλει!
Οι ίδιες εικόνες επαναλήφθηκαν, και φέτος. Εκατοντάδες χιλιάδες νεκρά ψάρια στον Παγασητικό Κόλπο. Βαθμηδόν θορυβείσαι. Στον νου σου έρχεται ο τίτλος του Μιχάλη Κακογιάννη: «Όταν τα ψάρια βγήκαν στη στεριά», η πρώτη ίσως περιβαλλοντολογική δυστοπία στην ιστορία του κινηματογράφου, η οποία απέτυχε παταγωδώς στα ταμεία. Οι θεατές το 1966 ούτε καν καταλάβαιναν τι κώδωνα έκρουε ο σκηνοθέτης. «Θα βγουν τα ψάρια στη στεριά;» σε πιάνει ρίγος. «Κι εμείς πού θα βουτήξουμε, πού θα χωθούμε για να αποφύγουμε τις επερχόμενες πανδημίες;».

Έψαξα να δω τι συμβαίνει. Τα sait και, γενικώς, όλα τα ΜΜΕ είχαν τους γνωστούς τίτλους που κραυγάζουν. Ο πρώτος και πιο επαναλαμβανόμενος: οικολογική καταστροφή. Τα συμπτώματα της κλιματικής αλλαγής γίνονται πλέον αντιληπτά στον καθένα. Ακόμα και αν αποστρέφεις τα μάτια από τις ζοφερές ειδήσεις. Ακόμα και αν έχεις την τύχη να παραθερίζεις σε κάποια ειδυλλιακή παραλία, σε απόσταση ασφαλείας από τα σαρανταπεντάρια του θερμόμετρου, τις πύρινες γλώσσες που απανθρακώνουν σπίτια, ζώα και πευκώνες…
Προσπάθησα να μάθω τι είχε συμβεί από τα ρεπορτάζ που υπέθεσα αφελώς ότι βρίσκονται κάτω από τους τίτλους των διαφόρων sait, εγκρίτων και λιγότερο εγκρίτων. Βρήκα μόνο άναρθρες προτάσεις, με copy paster (που λέει κι ο Παύλος Πολάκης) τα τερατώδη λάθη, αλλά γενικώς πουθενά δεν βρήκα μια σαφή πληροφόρηση. Έκανα λοιπόν τα στοιχειώδη. Έψαξα, σέρφαρα στο διαδίκτυο, διάβασα δημοσιεύματα εφημερίδων και έγκριτων περιοδικών και συνειδητοποίησα, κατά κάποιο τρόπο, γιατί η δυσοσμία είχε φθάσει έως το Καραγάτς…
Η λίμνη Κάρλα ή και λίμνη Βοιβηίδα (παλαιότερα), μετά από το καιρικό σύστημα Daniel τον Σεπτέμβριο του 2023, διογκώθηκε και τριπλασιάστηκε σε έκταση. Επειδή η ζωή, αν βρει ιδανικές συνθήκες, προχωρεί, τα ψάρια της λίμνης υπερπολλαπλασιάστηκαν σε όλη την υδάτινη έκταση. Πιθανόν, στον υπερπολλαπλασιασμό τους συνέβαλε και το φαινόμενο του ευτροφισμού, η μεγάλη παρουσία οργανικής ύλης στη λάσπη, μέρος της οποίας οφείλεται στα λογής φάρμακα που χρησιμοποιεί η γεωργία. Στη διάρκεια των εργασιών αποστράγγισης της Κάρλας, δεν υπήρξε πρόνοια για ό,τι θα συνέβαινε με την υποχώρηση των νερών. Κάπως έτσι, μεγάλη ποσότητα ψαριών του γλυκού νερού διέφυγε προς τον Παγασητικό Κόλπο, όπου πέθαναν λόγω του θαλασσινού αλατιού. Η ποσότητά τους, όμως, όπως αποδείχτηκε ήταν υπερβολικά μεγάλη, γι’ αυτό και μετά το κλείσιμο του θυροφράγματος από όπου έφευγαν τα νερά συνέχισαν να πεθαίνουν στη λίμνη. Το θέμα, όπως είναι ευνόητο, δημιούργησε μεγάλο περιβαλλοντικό πρόβλημα, έγινε παγκόσμιο θέαμα και έπληξε τον τοπικό τουρισμό μας.
Είναι λοιπόν ατύχημα ό,τι συνέβη; Κάτι χειρότερο, νομίζω. Είναι ένδειξη της μόνιμης αδυναμίας συντονισμού της τοπικής αυτοδιοίκησης με το κεντρικό κράτος, όχι πάντα με ευθύνη του κεντρικού κράτους. Τον υπερπολλαπλασιασμό των ψαριών και τις επιπτώσεις της αποστράγγισης έπρεπε μελέτες να τα έχουν προβλέψει. Θυμάμαι ότι, μετά τις πλημμύρες, η κεντρική κυβέρνηση είχε παραγγείλει μελέτη για την Κάρλα σε ολλανδούς ειδικούς, την οποία πληρώσαμε εκατομμύρια ευρώ! Το περιεχόμενό της, όμως, και η χρήση της από όσους εργάζονται στο πεδίο, δεν είναι σίγουρο ότι χρησιμοποιήθηκε. Την ευθύνη γι’ αυτό, όπως και τις ευθύνες για παραλείψεις, έλλειμμα συντονισμού, αυθαιρεσίες στον χειρισμό της αποστράγγισης, προφανώς θα τις αποδώσει η εισαγγελία του Αρείου Πάγου, που επιλήφθηκε.

Τι μένει; Το γνωστό. Ο ένας να ρίχνει τα βάρη στον άλλο και όλοι να επαίρονται ότι εγκαίρως είχαν προειδοποιήσει. Αλλά ποιον είχαν προειδοποιήσει; Πώς τον προειδοποίησαν; Και όσοι λένε ότι προέβλεψαν το φαινόμενο της Κάρλας που απευθύνθηκαν; Και αφού συνέβη ό,τι συνέβη τι άλλο έκαναν όσοι έχουν οποιονδήποτε ρόλο; Μόνο καταγγελίες και παράπονα. Δράσεις; Για τη δημόσια υγεία τι; Για τους επαγγελματίες που παρέλυσαν τι; Τα παράπονα δεν θα ήταν τα ίδια με οποιαδήποτε άλλη καταστροφή που υποστήκαμε. Να τα (ξανα)ακούσουμε για να τα εμπεδώσουμε; Και στη μέση ο κόσμος που μέσα σε αυτή την περιδίνηση αποζητά λίγη ενημέρωση καταπίνει όλη αυτή τη σιωπή και ο τρόμος παραμένει…
Αχ!, κατακαημένη πόλη μου! Ο κόσμος δεν θέλει άλλες διενέξεις ανάμεσα σε ιθύνοντες. Θέλει δράσεις και σχέδιο. Φτάνουν οι βαριές κουβέντες. Συνεργασία θέλει ανάμεσα σε όλους όσοι μπορούν να βοηθήσουν. Όχι να μάθουμε ποιος δεν φταίει. Ίσως πια ούτε ποιος φταίει, αλλά να λυθούν τα προβλήματα της πόλης, που πλέον τόσο υποφέρει. Κανείς δεν μπορεί να πει τίποτα πριν υπάρξει δικαστική διερεύνηση. Και μιλώντας, προσωπικά και μόνο, μου έκανε «κακή» εντύπωση η δήλωση του περιφερειάρχη Θεσσαλίας, κ. Δημήτρη Κουρέτα, ο οποίος είπε: «Οι ευθύνες για αυτό που προέκυψε από την Κάρλα και στη συνέχεια στον Παγασητικό δεν είναι της σημερινής διοίκησης της Περιφέρειας Θεσσαλίας»… Κατά αυτό τον τρόπο εναποθέτει τις ευθύνες στην προηγούμενη αρχή της Περιφέρειας. Δεν λέω! Ο πρώην περιφερειάρχης, ο κ. Κωνσταντίνος Αγοραστός, συνετρίβη πολιτικά στις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές, υπό το βάρος της καταστροφής που, δικαίως ή καθ’ υπερβολήν, του φόρτωσαν. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η επόμενη αρχή της Περιφέρειας είναι ανεύθυνη και με μειωμένα ανακλαστικά – που τα έκρυβε, απλώς, κατηγορώντας τους αντιπάλους του.
Εν τέλει, όποιος ξέρει τι να κάνει ας το κάνει. Όποιος δεν ξέρει ας το μάθει τι πρέπει να κάνει. Όχι άλλα λόγια και δελτία Τύπου που τα διαβάζουν λίγοι και ενίοτε κανένας. Όχι άλλες βαριές κουβέντες. Η περιβαλλοντική καταστροφή βρίσκεται προ των θυρών μας και θα είναι τεράστια.