Ήταν ξημερώματα Δευτέρας της 15ης Μαρτίου 1943, όταν έφευγε το πρώτο τρένο από τη Θεσσαλονίκη, με προορισμό την Πολωνία. Πρώτα μεταφέρονται οι κάτοικοι του συνοικισμού Βαρόνου Χιρς, που βρισκόταν δίπλα στον Παλαιό Σιδηροδρομικό Σταθμό.
Έπειτα, ο κενός αυτός συνοικισμός μετατρέπεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Οδηγούνται σε αυτό οι κάτοικοι από τις διπλανές γειτονιές (Μικρού Σταθμού, Αγίας Παρασκευής, Ρεζή Βαρδάρ) και από εκεί επιβιβάζονται βίαια στα τρένα για την Πολωνία. Έπονται οι εβραίοι των άλλων συνοικιών της Θεσσαλονίκης…
Ξεκινώντας από την πλατεία Ελευθερίας, απ’ όπου άρχισαν τα ανθεβραϊκά μέτρα τον Ιούλιο του 1942, και βαδίζοντας στην ίδια διαδρομή που αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν πριν από 72 χρόνια πάνω από 2.500 Θεσσαλονικείς εβραίοι, προτού τους στοιβάξουν στο πρώτο τρένο θανάτου για το Άουσβιτς, όσοι -ελάχιστοι- επέστρεψαν και εξακολουθούν να βρίσκονται εν ζωή και χιλιάδες άλλοι με διαφορετική καταγωγή και θρήσκευμα έδωσαν το παρών στο σημερινό προσκλητήριο τιμής στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Με το πανό στην κεφαλή της πορείας που διατράνωνε «Ποτέ Ξανά», τα πολύχρωμα λουλούδια στις ράγες, στα βαγόνια και την ατμομηχανή, με το βαρύ ιστορικό φορτίο, τα κεριά για τα 72 χρόνια από την αναχώρηση του πρώτου συρμού, με τη ρήση της Γαλλίδας συγγραφέα Σαρλότ Ντελμπό «περίμεναν το χειρότερο – όχι το αδιανόητο» και με τη σιωπηρή πορεία τους προς τον Παλαιό Σιδηροδρομικό Σταθμό, οι Θεσσαλονικείς απέτισαν τον δικό τους φόρο τιμής στα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας.
«Είμαστε εδώ, και γιατί μαζί με όλους εσάς, δίνουμε τη μάχη απέναντι στη λήθη. Αν δεν το κάνουμε αυτό σε κάθε ευκαιρία – αν το παρελθόν ξεχαστεί, είναι πολύ πιθανόν ότι θα επαναληφθεί» ανέφερε μεταξύ άλλων στην ομιλία του ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαυίδ Σαλτιέλ, υπογραμμίζοντας πως «μια ισχυρή συλλογική μνήμη αποτελεί πάντα παρακαταθήκη για μια ελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία».
Εξήγησε, δε, πως «αν σήμερα επενδύουμε στο όραμα ενός Μουσείου Ολοκαυτώματος και εκπαιδευτικού κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, αν επιμένουμε για τη λειτουργία της έδρας Εβραϊκών σπουδών στο ΑΠΘ, αν επενδύουμε σε μια ευρύτατη συνεργασία με επίκεντρο τη μελέτη των προπολεμικών αρχείων της Κοινότητάς μας που αναμένονται να επιστραφούν εδώ, στην πόλη που ανήκουν, αν σε κάθε ευκαιρία μιλάμε για το Ολοκαύτωμα, το κάνουμε για να μη γίνει το δικό μας παρελθόν, το δικό τους μέλλον [των νέων]».
Απάντηση στο «γιατί έχει σήμερα νόημα να θυμόμαστε όλα αυτά εμείς οι Θεσσαλονικείς, Εβραίοι και μη Εβραίοι» έδωσε στη δική του ομιλία ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης σημειώνοντας -μεταξύ άλλων- πως «τα μνημεία είναι αναγκαία αλλά δεν φτάνουν» και τονίζοντας πως τα σταθερά υψηλά ποσοστά της Χρυσής Αυγής, ο λόγος μίσους των ηγετών και των μελών της, η διάχυτη δυσανεξία προς το διαφορετικό στον δημόσιο λόγο, όπως και η αδυναμία ενσωμάτωσης της γενοκτονίας των Ελλήνων Εβραίων στην εκπαίδευση, μας υπενθυμίζουν τα πολλά βήματα που μένει ακόμη να γίνουν».
«Είμαστε εδώ για να υπογραμμίσουμε πως πολιτισμός σημαίνει πρώτα και πάνω απ’ όλα, Ανοχή, Ελευθερία, Σεβασμός στον άνθρωπο και στο δικαίωμά του στην αυτοδιάθεση» τόνισε ο πρύτανης του ΑΠΘ Περικλής Μήτκας.
Την πρόσφατη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων για διεκδίκηση των λύτρων που κατέβαλε η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης στις κατοχικές δυνάμεις, στο πλαίσιο της ευρύτερης διεκδίκησης των κατοχικών οφειλών, ανέγνωσε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, ο οποίος μιλώντας για την «πιο τραγική σελίδα της πόλης» υπογράμμισε πως «σαν σήμερα άνοιξαν οι πύλες της κολάσεως και εξοντώθηκε ένα από τα συστατικά στοιχεία της πόλης».
Παρόντες στην τελετή ήταν -μεταξύ άλλων- βουλευτές, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Αβραμόπουλος, αντιδήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι των πανεπιστημιακών αρχών και ξένων διπλωματικών αποστολών.
πηγή www.in.gr