Την τελευταία του πνοή, μετά βραχεία νοσηλεία στο Ιατρικό Διαβαλκανικό άφησε χθες στη Θεσσαλονίκη ο Δημήτρης Φατούρος.
Ο Δημήτρης Φατούρος, μια πολυδύναμη προσωπικότητα – ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, αρχιτέκτονας, εικαστικός και συγγραφέας είχε γεννηθεί στην Αθήνα το 1928. Πάνω στην πυκνή διαδρομή της ζωής του αναγνωρίζονται πτυχές της ελληνικής και εν πολλοίς της ευρωπαϊκής μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής ιστορίας.
Αρχιτεκτονική σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, από το οποίο αποφοίτησε το 1952. Στις τελευταίες τάξεις του Γυμνασίου, από το 1945 έως το 1947, μαθήτευσε στο Εργαστήριο του ζωγράφου και αρχιτέκτονα Παναγιώτη Μάρθα.
Η ακαδημαϊκή του διαδρομή άρχισε με τη θητεία του ως Επιμελητής στο ΕΜΠ, από το 1953 έως το 1959, στις έδρες του Δημήτρη Πικιώνη και εν συνεχεία του Χατζηκυριάκου-Γκίκα. Το 1959 εξελέγη Καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο οποίο δίδαξε συνεχώς έως το 1996.
Έχει ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Κατά το 1966-67 υπήρξε Visiting Fellow στο Πανεπιστήμιο του Yale.
Επανειλημμένως, ως προσκεκλημένος καθηγητής, για μικρότερα διαστήματα, έχει εργασθεί με πλούσια ερευνητικά αποτελέσματα, ή έχει δώσει διαλέξεις σε Σχολές Αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη, το Ισραήλ, την Ιαπωνία και την Αυστραλία. Ήταν παντρεμένος με την καθηγήτρια του ΑΠΘ Μίκα Χαρίτου-Φατούρου.
Ως αρχιτέκτονας και καθηγητής της Αρχιτεκτονικής ο Δημήτρης Φατούρος κατείχε προέχουσα θέση στη διαμόρφωση του ελληνικού μεταπολεμικού αρχιτεκτονικού μοντερνισμού, με πρωταγωνιστική, μάλιστα, εμπλοκή στην διεθνή συζήτηση για το μετατοπιζόμενο ρόλο της Αρχιτεκτονικής μέσα στους μεγάλους κοινωνικούς μετασχηματισμούς των τελευταίων δεκαετιών.
Στη δυναμική της ακαδημαϊκής του παρουσίας, στον ανανεωτικό ανακαθορισμό των ορίων της Αρχιτεκτονικής και στην εξωστρέφεια των δημιουργικών πρωτοβουλιών του οφείλεται, κυρίως, η αναγνώριση της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΑΠΘ μεταξύ των καλών Αρχιτεκτονικών Σχολών διεθνώς, με χαρακτηριστική στιγμή την πρόσκλησή του Φατούρου από τον Francesco Dal Co της Biennale της Βενετίας του 1991, μαζί με τη Σχολή της Θεσσαλονίκης, μεταξύ 20 σχολών Αρχιτεκτονικής από όλο τον κόσμο. Μέχρι την αποχώρησή του από το ΑΠΘ, το 1996, ο Φατούρος δίνει στη Σχολή το στίγμα της και παραμένει το πρόσωπο κεντρικής ακαδημαϊκής αναφοράς της.
Ως καθηγητής ο Δ.Α.Φατούρος συμμετείχε πάντοτε δραστήρια στη δημόσια συζήτηση για την οργάνωση και την ανανέωση των δομών του Ελληνικού Πανεπιστημίου, με τη συμμετοχή του τόσο σε πρωτοβουλίες διατύπωσης προτάσεων (πχ Μέλος της τριμελούς Γραμματείας του Πανεπιστημιακού Ομίλου) ή σε θέσεις διεύθυνσης των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ή και σχεδιασμού της κεντρικής πολιτικής για την Ανώτατη εκπαίδευση (πχ Πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ, Κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής, Πρύτανης του ΑΠΘ από το 1983 έως το 1988, Γενικός Διευθυντής Ανώτατης Εκπαίδευσης στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1974, υπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου το 1993), υπερασπιζόμενος πάντα τον εκσυγχρονισμό των δομών του Πανεπιστημίου, στο ευνοϊκό τοπίο του νέου Νόμου Πλαίσιο για τα ΑΕΙ.
Η συμμετοχή του στη δημόσια ζωή σε θέσεις κοινωνικής ευθύνης είναι συνεχής, όσο κάθε φορά η συγκυρία το επέβαλε (Δραστήριο μέλος της Μακεδονικής Καλλιτεχνικής Εταιρείας «Τέχνη» στη Θεσσαλονίκη, εκλεγμένος πρόεδρος του ΣΑΔΑΣ στην τελευταία φάση της Δικτατορίας, σχέση με αντιδικτατορικές συσπειρώσεις, στην έκδοση «18 Κείμενα», στο περιοδικό «Συνέχεια», συμμετοχή στον Αντιμοναρχικό Αγώνα, Συντονιστής της Οργανωτικής Επιτροπής για το Αττικό Πανεπιστήμιο, Πρόεδρος στην Επιτροπή Πολιτισμού της ΕΟΚ, των δέκα τότε κρατών μελών, υποψήφιος Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Πρόεδρος του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης κ.α.)
Εμπνευσμένος καθηγητής, αφιερωμένος στο διδακτικό λειτούργημα, με μεγάλη αποδοχή από τους φοιτητές και τις φοιτήτριές του, που μέχρι πρόσφατα τον προσφωνούσαν «δάσκαλε» ή απλώς «Μίμη», και με συμμετοχή, συχνά ως ιδρυτικό μέλος σε αρχιτεκτονικές εταιρείες και πρωτοβουλίες για την Αρχιτεκτονική εντός Ελλάδος αλλά και διεθνώς, έχει συγγράψει περισσότερα από είκοσι αυτοτελή βιβλία για την Αρχιτεκτονική («Μαθήματα συστηματικής Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής», «Αρχιτεκτονική Οργάνωση και Έκφραση», «Η Επιμονή της Αρχιτεκτονικής», «Ίχνος Χρόνου» κα) και κείμενα για την Τέχνη και έχει επιμεληθεί μεγάλο αριθμό ερευνητικών εκδόσεων του «Εργαστηρίου Αρχιτεκτονικής Εσωτερικών Χώρων και Βιομηχανικής Αισθητικής», το οποίο ίδρυσε και διηύθυνε.
Δημοσίευσε περισσότερα από τριακόσια επιστημονικά άρθρα για την αρχιτεκτονική και την τέχνη, σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά, σε συλλογικούς τόμους και σε λεξικά αρχιτεκτονικής, καθώς και επιφυλλίδες σχολιασμού της επικαιρότητας στον ημερήσιο τύπο, κυρίως στο ΒΗΜΑ.
Έχει εκδώσει, σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων, πέντε ποιητικές συλλογές. Το εφαρμοσμένο αρχιτεκτονικό του έργο αφορά σε σπουδαία παραδείγματα του ελληνικού μοντερνισμού – τόσο σε έργα δημόσιας παραγγελίας (πχ. το κλειστό Κολυμβητήριο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων στον Πειραιά, το Σχολικό συγκρότημα Λαγκαδά, η Εθνική Πινακοθήκη, το Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας, το Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων, το Πάρκο στα νερά της Αγίας Βαρβάρας στη Δράμα κα), όσο και σε ιδιωτικά έργα, κυρίως κατοικίες (πχ κατοικία Καζάζη στη Θεσσαλονίκη, Κατοικία Λάγια στο Μαρκόπουλο, κατοικία Τσουκαλά στην Αίγινα κα) αλλά και σε ειδικότερες μελέτες (πχ έπιπλα και ειδικοί εξοπλισμοί για το ίδρυμα «Θεοτόκος», σχεδίαση σκηνικών χώρων κα). Το σύνολο του αρχιτεκτονικού μελετητικού του έργου, με έκδοση περιεκτικού καταλόγου, στον οποίο, εκτός από ένα σχεδίασμα της αυτοβιογραφίας του, περιλαμβάνονται κείμενα ανάγνωσης και ερμηνείας του, γραμμένα από μεγάλο αριθμό κριτικών της Αρχιτεκτονικής, παρουσιάσθηκε σε δύο μεγάλες εκθέσεις: Μουσείο Μπενάκη ( 2009) και Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ, (2010). Το ζωγραφικό του έργο, συνεχές και πυκνό μέχρι το 1966, σε εκθέσεις ατομικές και ομαδικές, εντός και εκτός Ελλάδος, στο σύνολό του παρουσιάσθηκε από το ΜΙΕΤ σε μεγάλη αναδρομική έκθεση το 2017.
Το Αρχείο του Αρχιτεκτονικού Έργου του Δημήτρη Φατούρου βρίσκεται στα Αρχεία Νεότερης Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη στην Αθήνα. Το Αρχείο της Ακαδημαϊκής του Δραστηριότητας και μικρότερα Αρχεία σχετικά με δημόσιες θέσεις που σε διάφορες στιγμές που Δημήτρης Φατούρος κατείχε βρίσκεται στο Παράρτημα του ΕΛΙΑ της Θεσσαλονίκης, στο ΜΙΕΤ. Το σύνολο του εικαστικού του έργου, το οποίο δεν ανήκει σε ιδιωτικές συλλογές, έχει δωρηθεί από τον ίδιο στο ΜΙΕΤ. Ο Δημήτρης Φατούρος ήταν από το 1997 παντρεμένος με την Ευαγγελία Τρέσσου, καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ.
Πηγή: parallaximag.gr