Συνέντευξη ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ
Η Πασχαλία Τραυλού γεννήθηκε στην Τρίπολη Αρκαδίας και από νωρίς εκδήλωσε την αγάπη της για τη ζωγραφική, τη μουσική και τον γραπτό λόγο. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και παρακολούθησε μεταπτυχιακό πρόγραμμα για τη λατινική ποίηση Ορατίου και Βιργιλίου, ενώ την ίδια περίοδο δημοσίευσε τα πρώτα της διηγήματα σε τοπική εφημερίδα της Βέροιας. Ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη σε ζητήματα φύλου, ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου με τίτλο «Φύλο και νέα εργασιακά και εκπαιδευτικά περιβάλλοντα στην κοινωνία της πληροφορίας», καθώς και στη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας με τίτλο «Στρατηγική και πολιτική εθνικής ασφάλειας». Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Ασχολείται με την παρουσίαση και κριτική βιβλίων στο diavasame.gr.
Τα έργα της Με μπαλαντέρ τη μοναξιά, Η ματζίκα της αγάπης, Κλειδωμένο συρτάρι, Φτερά από μετάξι, Έστω μία φορά, Η γυναίκα του φάρου, Οι εραστές της γραφής και Γυάλινος χρόνος κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Έχει βραβευτεί για τη λογοτεχνική της παρουσία από τον σύλλογο γυναικών «Εξάλειπτρον» το 2016, ενώ το βιβλίο της Φτερά από μετάξι ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών το 2008.
Από τις εκδόσεις Διόπτρα κυκλοφορούν τα βιβλία της Φιλί στα μάτια, Το άγαλμα στη σοφίτα, μια πλήρως αναθεωρημένη έκδοση του μυθιστορήματος Τα ρόδα της σιωπής, η τριλογία «Η ελεγεία της στάχτης» (Θεοί από στάχτη, Άνθρωποι από στάχτη και Άγγελοι από στάχτη), H γιατρίνα, Σαντέ και λικέρ τριαντάφυλλο, Η Μήδεια δεν χόρεψε ποτέ και Η ιέρεια με το τατουάζ.
«Η Ιέρεια με το τατουάζ», ο τίτλος του μυθιστορήματός σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία του;
Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτυπώνει έναν διαχρονικό προβληματισμό για τον γρίφο της πρώιμης δημιουργίας των μύθων από τους πρωτόγονους ήδη ανθρώπους και για τις δόσεις αλήθειας που πάντα εμπεριέχουν, κρυμμένης σε μια επίφαση υπερβατικότητας και υπερβολής. Ταυτόχρονα, όμως, είναι ένα βιβλίο «γήινο» που ψυχογραφεί τους ήρωές του και αποδεικνύει πως ακόμη και η αντιστροφή των έμφυλων ρόλων σε μια κοινωνία, εν προκειμένω στη μητριαρχική κοινωνία των Αμαζόνων, δεν συντελεί στην ανθρώπινη ευτυχία όσο χάνονται οι ισορροπίες στα συναισθήματα και οι άνθρωποι υποκύπτουν σε σκληρούς κοινωνικούς κανόνες και ανταγωνισμούς. Πέρα από οτιδήποτε άλλο, όμως, μου δόθηκε η ευκαιρία να περιγράψω μυθοπλαστικά μια εποχή που οι άνθρωποι πίστευαν έντονα πως αλληλεπιδρούσαν και συνυπήρχαν με τους θεούς σε μια κοινωνία στην οποία το αίμα χύνεται άφθονο στο όνομα της επιβίωσης και της εξουσίας και ο έρωτας εκλαμβάνεται μόνο ως αδυναμία και αμάρτημα. Ανέδειξα δηλαδή ό,τι προβάλλεται μέσα από την αρχαιοελληνική και σκυθική μυθολογία από την εποχή του σιδήρου κι έπειτα.
Κάθε βιβλίο σας είναι διαφορετικό από τα προηγούμενα. Το ανά χείρας βιβλίο θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερο, πρωτότυπο ως προς τη θεματολογία του. Πώς δόθηκε η αφορμή για τη σύλληψη της ιστορίας και τη συγγραφή του;
Πάντα λάτρευα τη μυθολογία και προσπαθούσα να ανακαλύψω τις αλήθειες πίσω από τον μύθο. Η ζύμωση αυτού του βιβλίου, όσο αδιανόητο κι αν ακουστεί, άρχισε πριν πολλά χρόνια, όταν για πρώτη φορά άκουσα τη λέξη Αμαζόνα. Το ίδιο κιόλας βράδυ βρέθηκα αγκαλιά με έναν τόμο της εγκυκλοπαίδειας Δομής, διαβάζοντας λαίμαργα ό,τι υπήρχε στο λήμμα, εκστασιασμένη όχι από τις άγνωστες ώς τότε πληροφορίες και τις εικόνες σε αγγεία, στηθαία, τοιχογραφίες και μετώπες, αλλά και από την αύρα και τη μαγεία που μου ασκούσαν οι γυναίκες πολεμίστριες, όπως τις περιέγραφαν οι αρχαίοι ιστορικοί, περιηγητές και ποιητές. Όταν έπεσε, όμως, στα χέρια μου η μελέτη της ανθρωποαρχαιολόγου Άντριαν Μάγιορ, εγένετο φως αφού μου πρόσφερε όλο το υλικό που χρειαζόμουν για να χτίσω την ατμόσφαιρα της ιδέας μου με ακρίβεια. Τα ταφικά έθιμα των αρχαίων Σκυθών, οι διατροφικές και ενδυματολογικές τους συνήθειες, η συγγένεια των θεών τους με τους θεούς του Ολύμπου, οι ιππικές συνήθειές τους, αλλά και η ερωτική ζωή των Αμαζόνων, η αποπομπή ή η δολοφονία των αρσενικών παιδιών τους και ο ακρωτηριασμός των μαστών τους όταν εκδήλωναν φλεγμονές από τη χορδή του τόξου, οι σκυθικές τελετουργίες, οι χρησμοδοσίες και η μαντική τους τέχνη, τα όπλα και τα εργαλεία των Σκυθών και κατ’ επέκταση των Αμαζόνων είναι λίγες μόνο από τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες που θα βρείτε ενσωματωμένες στον μύθο μου και με βοήθησαν να ζωντανέψω στο β’ μέρος του βιβλίου μια άγνωστη μακρινή εποχή, 3000 χρόνων πριν από σήμερα και έναν πολιτισμό που αναπτύχθηκε παράλληλα με τον Μυκηναϊκό και τον Κρητικό στην Ευρασιατική Λεκάνη φτάνοντας ώς τα Αλτάι όρη και το Καζακστάν. Η αντίστοιχη διαχείριση από τη συγγραφέα της «Κίρκης» και του βιβλίου «Το τραγούδι του Αχιλλέα» Μάντλιν Μίλλερ αποτέλεσε μια στέρεη βάση για να χτίσω και το δικό μου μυθιστόρημα, στο οποίο, όμως, υπάρχουν καταφανώς τρία μέρη: Α. το ρεαλιστικό, Β. το μυθοπλαστικό, Γ. η μίξη των δύο στοιχείων.
Μύθοι, θρύλοι, ιστορία, Αμαζόνες, Τέχνη είναι κάποια από τα στοιχεία που εμπλέκονται στη μυθοπλασία και απαιτούν εμβριθή έρευνα, όπως ανακαλύπτει και ο αναγνώστης. Πόσο γοητευτική, αλλά και πόσο χρονοβόρα ήταν έρευνα για τη συλλογή του υλικού ενός βιβλίου 600 σελίδων;
Η διαδικασία συγγραφής του βιβλίου είναι ιδιαίτερα κοπιαστική, χρονοβόρα και ψυχοφθόρα. Αφενός ο εντοπισμός του πραγματολογικού υλικού και ο έλεγχός τους απαιτούσε πολλή ενέργεια και ταυτόχρονα εγρήγορση, καθώς οι πηγές ήταν πολλές και απαιτούσαν έλεγχο και διασταύρωση. Αφετέρου το β’ και γ’ μέρος επειδή χαρακτηρίζονται από υψηλό βαθμό μυθοπλασίας – στην ουσία κλήθηκα να δημιουργήσω μύθο μέσα από αρχετυπικά μυθολογικά δεδομένα – και ταυτόχρονα επειδή έχει έντονο το υπερβατικό/υπερφυσικό στοιχείο, χρειαζόταν μια τέτοια υφολογική και γλωσσική διαχείριση, ώστε να μην ολισθήσει το κείμενο στην υπερβολή και τη γελοιότητα. Με μια λέξη το βιβλίο ήταν μια συγγραφική πρόκληση κι ένα προσωπικό μου στοίχημα που δεν γνώριζα εξαρχής αν θα στεφθεί με επιτυχία παρά την εικοσαετή διαδρομή μου στη γραφή.
Ποιο σημείο σάς δυσκόλεψε ή σας προβλημάτισε περισσότερο κατά τη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου;
Το δεύτερο κεφάλαιο. Το εγχείρημα να εξασφαλίσω επίφαση ρεαλιστικότητας και φυσικότητας σε κάτι εξωπραγματικό όπως η μεταμόρφωση της ηρωίδας από άνθρωπο σε ιερό ελάφι. Η χρήση των αρχετυπικών συμβόλων του λύκου και του ελαφιού για να επιτευχθεί ένα σοβαρό λογοτεχνικό παράγωγο ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία και ευελπιστώ να το πέτυχα.
Ποια είναι τα συναισθήματά σας κάθε φορά που ολοκληρώνετε ένα μυθιστόρημα; Ήταν ανάλογα και για την Ιέρεια με το τατουάζ;
Λύτρωση! Όπως όταν τελειώνει ένας πόλεμος ή μια γέννα και συνάμα μια βαθιά μελαγχολία, σαν την επιλόχεια κατάθλιψη. Δεν θέλω να μου μιλάει. Περνάω πάντα μια σκέψη σκεπτικισμού για την ποιότητα του αποτελέσματος. Κλείνομαι στον εαυτό μου κι έχω ανάγκη να ταξιδέψω για να αναδιατάξω σκέψεις και συναισθήματα. Η πανδημία με δυσκόλεψε επειδή αναγκάστηκα να κλειστώ στο σπίτι και δεν αποφορτίστηκα με ταξίδι παρότι στην Ιέρεια με το τατουάζ λόγω του μεγέθους της και του υπέρμετρου κόπου που κατέβαλα το είχα περισσότερο ανάγκη.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
Τον Ανήφορο του Νίκου Καζαντζάκη! Έχω την τεράστια χαρά να έχει πάρει ο εκδότης μου τα δικαιώματα όλου του έργου του και ταυτόχρονα του μόνου ανέκδοτου βιβλίου του με αυτόν τον τίτλο. Έχοντας λοιπόν τα… μέσα, το διάβασα πριν κυκλοφορήσει. Μια συγγραφική και λογοτεχνική γροθιά στο στομάχι από έναν τεράστιο συγγραφέα και στοχαστή που διαβάζεται και θα διαβάζεται ώς τα πέρατα της γης. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Τη δικαιοσύνη. Θεωρώ ότι περικλείει μέσα της όλες τις υπόλοιπες. Ο δίκαιος άνθρωπος είναι συνάμα φίλος της ισότητας, της αξιοκρατίας, της καλοσύνης, της ολιστικής και όχι επιλεκτικής ανοχής και συμπόνιας.
Ήταν για εσάς η περίοδος της πανδημίας γόνιμη αναγνωστικά και συγγραφικά;
Η πρώτη φάση της με βοήθησε απίστευτα να ξεκουραστώ και να συσφίξω τις σχέσεις μου με την οικογένειά μου. Η στέρηση, όμως, των ταξιδιών με καταπίεσε. Η αλλαγή παραστάσεων είναι ένα βασικό εργαλείο για την ψυχική μου ισορροπία και ανάταση και ταυτόχρονα πηγή έμπνευσης.
Ασχολείστε με τη συγγραφή κάποιου νέου βιβλίου;
Ναι. Έχω ήδη αρχίσει να δουλεύω σε μια ιδέα που θεωρώ πως απασχολεί διαχρονικά τη γυναίκα. Στη βιβλιογραφία μου σίγουρα διαπιστώνει κανείς πως στοχάζομαι πάνω στα δεινά του φύλου μου και αυτά επιθυμώ να αναδεικνύω, πιστεύοντας πως μόνο όταν οι παθογένειες έρχονται στο φως, μπορούν να αντιμετωπιστούν.