Παράλια Μικράς Ασίας – Στην Αρχαία Έφεσο

Της Άννας Μαρίας Κουτσιρίμπα – Σεμιλιέτωφ,
φιλολόγου – συγγραφέα*

Η Έφεσος, που βρίσκεται στα παράλια του Αιγαίου βορειοανατολικά της Σάμου, ήταν από τις σημαντικότερες ιωνικές πόλεις της Μικράς Ασίας. Απέχει 19 χιλιόμετρα από το Κουσάντασι. Σύμφωνα με τον μύθο, ιδρύθηκε από τον γιο του βασιλιά της Αθήνας Κόδρου το β’ μισό του 11ου αιώνα και τον 8ο αιώνα π.Χ. γίνεται εμπορικό και οικονομικό κέντρο. Αποτελούσε χώρος λατρείας της Κυβέλης, της θεάς της γονιμότητας. Στους ιωνικούς χρόνους η Κυβέλη ονομάστηκε Άρτεμις, η θεά του κυνηγιού και της σελήνης. Ήταν εκείνη που με τις Αμαζόνες της, σύμφωνα με την παράδοση κατά τα προϊστορικά χρόνια, αποίκισαν πρώτες την περιοχή, αφού έφτασαν πάνω στα άλογά τους από την περιοχή του Καυκάσου. Εδώ χτίστηκε το Αρτεμίσιο, το 440 π.Χ. που θεωρούνταν ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, αλλά καταστράφηκε το 356 π.Χ., ένας ναός ιωνικού ρυθμού που αργότερα ξαναχτίστηκε, αλλά μόνο ερείπια και μια αναστηλωμένη στήλη μπορούμε να δούμε.

Στην Έφεσο γεννήθηκε ο φιλόσοφος Ηράκλειτος το 540 π.Χ. Τον 6ο αιώνα διατηρεί την αυτονομία της, αλλά περνά στην κυριαρχία του Κροίσου. Στη συνέχεια περνά στα χέρια του Κύρου και αποτελεί τμήμα του περσικού κράτους. Το 334 π.Χ. απελευθερώθηκε από τον στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στη συνέχεια συμπεριλήφθηκε στο Βασίλειο της Περγάμου και αργότερα γίνεται μια από τις σημαντικότερες ρωμαϊκές επαρχίες της Ασίας. Για ένα μικρό διάστημα βρέθηκε κάτω από τη βασιλεία του Μιθριδάτη το 88 π.Χ.
Στη συνέχεια η Εκκλησία της Εφέσου γίνεται μία από τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες της Μικράς Ασίας. Οι Απόστολοι του Χριστού Παύλος και Ιωάννης έζησαν στην περιοχή και διέδωσαν τη χριστιανική θρησκεία. Στην αρχή υπήρχε μία διαμάχη ανάμεσα στους χριστιανούς και τους ειδωλολάτρες με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει ο Απόστολος Παύλος την Έφεσο. Ο Απόστολος Ιωάννης έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του εδώ και έγραψε το Ευαγγέλιό του. Ο τάφος του βρίσκεται πάνω στο βουνό κοντά στον Ναό της Παναγίας. Σύμφωνα με τα ιερά κείμενα όταν ήρθε στην Έφεσο πήρε μαζί του τη μητέρα του Ιησού. Ο ισλαμικός κόσμος νιώθει σεβασμό για τη μητέρα του Ιησού που τον αναγνωρίζουν ως Προφήτη και την Παναγία την αποκαλούν «Μεριέμ Ανά», που σημαίνει «Μητέρα Μαρία». Ο ναός χτίστηκε τον 4ο αιώνα. Στην περιοχή βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο και το τζαμί Isa Bey.
Η πόλη καταλήφθηκε το 1390 από τους Οθωμανούς και έχασε την αίγλη της. Μετά την τουρκική κατάληψη η πόλη καταστράφηκε και σήμερα μόνο τα ερείπια της αρχαίας πόλης μπορούμε να θαυμάσουμε.

Η Έφεσος αποτελεί έναν από τους πιο όμορφους αρχαιολογικούς χώρους με πολιτιστικά μνημεία που στέκονται στο ύψος τους και μας ταξιδεύουν στον χρόνο. Θεωρείται η πιο καλοδιατηρημένη πόλη των κλασικών χρόνων στη Μεσόγειο και ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Ο αρχαιολογικός χώρος της Εφέσου δέχεται εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Αποτελεί ένα από τα Μνημεία της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουνέσκο από το 2015. Όταν φτάσαμε στο Κουσάντασι συναντήσαμε αρκετά ταξί στο λιμάνι που περιμένουν για να μας οδηγήσουν στον αρχαιολογικό χώρο. Επιβιβαζόμαστε, μας αφήνουν στον χώρο όπου θα βγάλουμε τα εισιτήριά μας και στη συνέχεια μας περιμένουν στην έξοδο μετά από αρκετές ώρες για να μας επιστρέψουν στο Κουσάντασι.
Στην αρχαία Έφεσο διακρίνουμε τρεις οδικές αρτηρίες, τρεις οδούς. Η Αρκαδική οδός οδηγούσε στο λιμάνι. Η Μαρμάρινη Οδός στη Βιβλιοθήκη του Κέλσου και η οδός των Κουρητών ένωνε τα σπίτια των πολιτών με το κέντρο.
Υπάρχουν δυο είσοδοι για τον αρχαιολογικό χώρο, η ανατολική που οδηγεί στην άνω πόλη και η δυτική που βρίσκεται πιο κοντά στο λιμάνι. Ακολουθούμε την ανατολική είσοδο στην άνω πόλη στην περιοχή της δημόσιας αγοράς.

Τα πρώτα μνημεία που συναντάμε είναι το Στάδιο και το Γυμνάσιο του Βηδίου. Στο βόρειο τμήμα της πόλης βρισκόταν το στάδιο του 1ου αιώνα μ.Χ. που επί αυτοκράτορα Νέρωνα τοποθετήθηκαν τα πρώτα μαρμάρινα καθίσματα. Πλάι στο στάδιο ένα μεγάλο συγκρότημα του Γυμνασίου Βηδίου, που δωρητής του ήταν ο Βήδιος με τη σύζυγό του. Διακρίνονται ο χώρος της παλαίστρας και των λουτρών.
Ακολουθεί η Δημόσια Αγορά που ήταν το διοικητικό κέντρο και ήταν ένα μεγάλο τετράγωνο συγκρότημα με κτίρια που αφορούσαν την πολιτική και δημόσια ζωή, αλλά και εκείνα που είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα. Από τις στοές που περιβάλαν τον υπαίθριο χώρο σώζεται η Βασιλική Στοά με τρεις σειρές κιόνων ιωνικού ρυθμού που χτίστηκε στα χρόνια του Αυγούστου. Διακρίνονται και τα λουτρά της αγοράς.
Συνεχίζεται…

*Οι φωτογραφίες είναι του Μιλτιάδη και του Γιώργου Σεμιλιέτωφ