του Γ. Καπουρνιώτη
Την Παρασκευή 31/5 ξεκίνησαν οι πανελλήνιες εξετάσεις για τους υποψηφίους των Γενικών Λυκείων, για μία θέση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση για το ερχόμενο ακαδημαϊκό έτος. Φέτος, οι μαθητές και οι μαθήτριες, κλήθηκαν να απαντήσουν σε θέματα για την αξία των ταξιδιών. Ήταν θέματα που απαιτούσαν μεν προσοχή, αλλά δεν εμφάνιζαν ιδιαίτερες δυσκολίες, καθώς ήταν απλά ως προς την κατανόηση για τους μαθητές.
Πέρυσι – Παρασκευή ήταν – οι υποψήφιοι έπρεπε να διαχειριστούν ένα ιδιαίτερο θέμα: τις διαφορές του κλασικού ορισμού του φεμινισμού με τον νεοφεμινισμό και μεταφεμινισμό. Ένα κείμενο στο οποίο ήταν δύσκολο να διατυπώσουν με σαφήνεια την άποψή τους οι μαθητές που, κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας, σπάνια είχαν την ευκαιρία να εκτεθούν ή να κατανοήσουν ακόμη και τις βασικές παραδοχές της ισότητας και της συμπερίληψης ως αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα.
Είναι σίγουρα ελπιδοφόρο το γεγονός ότι ζητήματα ισότητας φύλων και ζητήματα που άπτονται των δικαιωμάτων των γυναικών και της παραβίασής τους στη σύγχρονη εποχή, γίνονται θέμα έκθεσης στις Πανελλήνιες. Είναι ελπιδοφόρο γιατί αποτελεί ένα διαχρονικό κι επίκαιρο θέμα, αυτό που αφορά στα φαινόμενα βίας και διακρίσεων σε βάρος των γυναικών. Είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι οι μαθητές, κορίτσια και αγόρια, καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους (όποιες κι αν είναι αυτές) για ζητήματα που τους αφορούν από την πρώτη μέρα της ζωής τους και που θα συνεχίσουν να τους αφορούν όσο συνυπάρχουν με άλλους ανθρώπους στον πλανήτη Γη.
Είναι πολλοί και πολλές που πιστεύουν ότι πια στις σύγχρονες κοινωνίες, οι γυναίκες έχουν κατακτήσει πια τη θέση τους στην κοινωνία. Μα αν αυτό είχε συμβεί, δεν θα υπήρχε κανένας απολύτως λόγος να διαμαρτύρεται καμία γυναίκα. Παρεμπιπτόντως, τα στατιστικά στοιχεία από έρευνες και από αναφορές των διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών που κατατάσσουν την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις των χωρών της ΕΕ είναι αδιάσειστες αποδείξεις του ελλείμματος ισότητας. Και οι αριθμοί δεν ψεύδονται. Το ποσοστό εκπροσώπησης των γυναικών στο ελληνικό Κοινοβούλιο μετά βίας ξεπερνά την αναγκαιότητα των απαρχαιωμένων ποσοστώσεων, το ίδιο και στην κυβέρνηση. Στις επιχειρήσεις μόλις 15% των γυναικών αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης. Στο 20% βρίσκεται η γυναικεία επιχειρηματικότητα και ας μη μιλήσουμε για start up επιχειρηματικότητα, ενώ μόλις 7% βρίσκονται στα ΔΣ των εταιρειών – γεγονός που ανάγκασε την ΕΕ να επιβάλει ποσόστωση, με αρχή τις εισηγμένες. Ο νέος εργασιακός νόμος περιλαμβάνει μία σειρά κομβικών αλλαγών για την προστασία της μητρότητας και της γονεϊκότητας, αυστηροποιεί το πλαίσιο για τις περιπτώσεις παρενοχλήσεων, υποχρεώνει τις εταιρείες να καταθέσουν πολιτικές ισότητας. Αν λοιπόν δεν υπήρχε πρόβλημα, δεν θα υπήρχε και η αναγκαιότητα αυτών των παρεμβάσεων. Μήπως άραγε δεν έχουμε παρατηρήσει όλοι και όλες την αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, των σεξουαλικών κακοποιήσεων και βιασμών, των γυναικοκτονιών – είτε ως αποκύημα της πανδημίας είτε γιατί οι γυναίκες, παίρνοντας θάρρος από τη συλλογική δράση, τα καταγγέλλουν περισσότερο;
Μήπως άλλωστε δεν είμαστε όλοι και όλες μάρτυρες, των απίθανα σεξιστικών σχολίων για την εμφάνιση των βουλευτριών μας, τις φωτογραφίες από «τα καλλίγραμμα πόδια» και τα «υπέροχα μπούστα» τους; Αυτός είναι ο αδιόρατος σεξισμός και είναι εξίσου επικίνδυνος με τον ορατό σεξισμό όπως αυτόν που πρεσβεύει ξεκάθαρα στη Βουλή το νέο κόμμα Νίκη, που θέλει να ανοίξει και τον διάλογο από το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος και των αμβλώσεων, μέχρι το αν πρέπει να φοράνε παντελόνια ή όχι.
Η Chimaamanda Ngozi Adichie στο βιβλίο της «We should all be feminists» είχε διατυπώσει την πεποίθηση ότι για να έχουμε έναν πραγματικά ευτυχισμένο κόσμο πρέπει να έχουμε πραγματικά: «έναν κόσμο πιο ευτυχισμένων ανδρών και πιο ευτυχισμένων γυναικών, που θα είναι πιο πιστοί στον πραγματικό τους εαυτό. Και να πώς να ξεκινήσουμε: πρέπει να αναθρέψουμε τα παιδιά μας αλλιώς και ιδιαίτερα τις κόρες μας. Και πρέπει να αναθρέψουμε και τα αγόρια μας αλλιώς». Πώς αλλιώς; Να μάθουμε στα παιδιά έναν διαφορετικό τρόπο κατανόησης του κόσμου, όπου θα εξαφανιστεί η κυριαρχία και η εξουσία του ενός φύλου στο άλλο. Σε κάθε άλλο φύλο χωρίς να αγνοούμε τις βιολογικές, κοινωνικές και ταυτοτικές μας διαφορές «δεν θα προκαλεί πόνο το ένα φύλο στο άλλο αλλά χαρά, και θα συνεργάζεται δημιουργικά», όπως το έθεσε η Shulamith Firestone (Καναδο-Αμερικανίδα ριζοσπαστική φεμινίστρια συγγραφέας και ακτιβίστρια) το 1970.
Η γυναίκα δεν θα αντιμετωπίζεται απαξιωτικά και ως εκ τούτου να μην αποκλείεται από κάθε διάλογο περί ισότητας. Να μην κυριαρχεί η αντίληψη περί κατωτερότητας και προορισμού των γυναικών αμιγώς για τεκνοποίηση και διαιώνιση του ανθρώπινου είδους, γεγονός που δικαιολογεί τη νοσηρή συμπεριφορά σε βάρος τους. Συμπεριφορά η οποία αποτυπώνεται και στις σημερινές κοινωνίες με έντονα τα φαινόμενα βίας και κακομεταχείρισης, παρά τη θεώρηση ότι πρόκειται για ποινικά διωκόμενα αδικήματα. Πρέπει δηλαδή, να επανεξετάσουμε συνολικά τις απόψεις μας, τον τρόπο με τον οποίο μας μεγάλωσαν να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας, τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα τα οποία μας εμποδίζουν να δούμε καθαρά και μας αναγκάζουν να διαιωνίζουμε τους ίδιους και τους ίδιους ρόλους περασμένων εποχών στη δική μας.
Ο αιώνας άλλαξε, οι ρόλοι άλλαξαν και πρέπει πια να αποδεχθούμε ότι κρινόμαστε για την αξία και τις ικανότητές μας και όχι για το φύλο μας. Προφανώς και υπάρχουν διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, όμως στις περισσότερες εκφάνσεις της ζωής μας είμαστε άτομα, άνθρωποι που δρούμε: είμαι συγγραφέας, είμαι εκπαιδευτικός, ορειβάτης, κηπουρός, πιλότος, καπετάνιος, οδηγός λεωφορείου, Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Είμαι δηλαδή ένας άνθρωπος που ασχολείται με αυτές τις δραστηριότητες, και πρωτίστως μια γυναίκα που ασχολείται με όλα αυτά.
Εν κατακλείδι, μία γυναίκα μπορεί πια να είναι εξίσου καλή επαγγελματίας και καλή μητέρα. Για να φτάσουμε όμως εκεί χρειαζόμαστε πολιτικές που δείχνουν τον δρόμο και την προσωπική διάθεση να αναγνωρίζουμε και να περιθωριοποιούμε τη σεξιστική συμπεριφορά στο σχολείο, στη δουλειά, στη γειτονιά μας, μέσα στην ίδια μας την οικογένεια.