Μπορεί ο Βόλος να εξελιχθεί σε πόλη πρότυπο μέτρησης καταγραφής της ποιότητας του αέρα; Μπορεί, υποστηρίζει ελληνική εταιρεία υψηλής τεχνολογίας, που κατέθεσε πρόταση στην Περιφέρεια Θεσσαλίας και θα εξεταστεί από τον περιφερειάρχη και τη Διαχειριστική Αρχή. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα μέτρησης και πρόγνωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για την ανάδειξη του Βόλου σε παγκόσμιο πρότυπο σχετικά με τις υποδομές, αλλά και τις υπηρεσίες για την ποιότητα του αέρα, με βάση τις πολιτικές προστασίας του κοινού.
Η εταιρεία υψηλής τεχνολογίας υποστηρίζει πως ο Βόλος μπορεί να είναι μια από τις λίγες πόλεις στον κόσμο, η οποία θα χρησιμοποιεί τεχνολογία υψηλού επιπέδου για την παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Η πρόταση εξετάζεται αναλυτικά από τον περιφερειάρχη Κώστα Αγοραστό, που δήλωσε στη «Θ», όταν ρωτήθηκε, πως εξετάζεται πολύπλευρα η πρόταση, γιατί στόχος είναι να προσδιορισθεί ο Βόλος ως ευρωπαϊκό πρότυπο σε θέματα προστασίας της ποιότητας του αέρα και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η ίδια εταιρεία έχει εγκαταστήσει το σύστημα σε πόλεις της Κίνας.
Η πρόταση αφορά στην αδιάλειπτη καταγραφή της σωματιδιακής ρύπανσης (PM) και προτείνεται η εγκατάσταση και λειτουργία δύο συστημάτων Scanning LIDAR, τα οποία συνοδεύονται από μετεωρολογικό σταθμό και μετρητή σωματιδιακής ρύπανσης. Τα συστήματα LIDAR μπορούν να αποτυπώνουν σχετικές, αλλά και απόλυτες συγκεντρώσεις σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, σε ακτίνα μεγαλύτερη των 5km στο οριζόντιο επίπεδο με χωρική ανάλυση μικρότερη των 4m (3.75m), περιοδικά, πραγματοποιώντας δηλαδή έναν πλήρη κύκλο ανά μισή ή μία ώρα ανάλογα με την απαιτούμενη χωρική και χρονική ανάλυση. Ως εκ τούτου μπορούν να εντοπίζουν τις πηγές, αλλά και να τις κατηγοριοποιούν με βάση το είδος των εκπεμπόμενων σωματιδίων (π.χ. καπνός, σκόνη κ.τ.λ.). Παράλληλα, μπορούν να αποτυπώνουν τη διάχυση των ρύπων και σε κατακόρυφο επίπεδο, αλλά και να καταγράφουν μεταφερόμενη ανθρωπογενή και φυσική σωματιδιακή ρύπανση έως και σε ύψη αρκετών χιλιομέτρων, καθώς και το ύψος του ατμοσφαιρικού οριακού στρώματος, στο οποίο διαχέονται οι ρύποι. Η πρόταση περιλαμβάνει παράλληλη καταγραφή μετεωρολογικών δεδομένων όπως ένταση και διεύθυνση του ανέμου, αλλά και της απόλυτης συγκέντρωσης των σωματιδίων με επιτόπιες μετρήσεις.
Το σύνολο των καταγραφών θα αποθηκεύεται σε βάση δεδομένων και σχετικό λογισμικό θα προσφέρει οπτικοποίηση όλων των καταγραφών σε πραγματικό χρόνο, προϊόντα ανάλυσης δεδομένων, δυνατότητα αναζήτησης παλαιότερων καταγραφών, εξαγωγή δεδομένων σε μορφή video κ.ά. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα (λογισμικό) προτείνεται να συμπεριλάβει και τις καταγραφές των υπαρχόντων/διαθέσιμων σταθμών μέτρησης ποιότητας αέρα του Δήμου, ώστε να παρέχεται πλήρης εικόνα της κατάστασης ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περιοχή.
Για τη λειτουργία του συστήματος απαιτείται παροχή ηλεκτρικού ρεύματος (220V, 16A) και σύνδεση στο internet. Τα σημεία εγκατάστασης θα παρέχουν ανεμπόδιστη οπτική επαφή με την περιοχή μέτρησης και από σχετικά χαμηλό υψόμετρο, ώστε οι μετρούμενες συγκεντρώσεις να αντιστοιχούν όσο το δυνατό σε αυτές της επιφάνειας του εδάφους. Για την περιοχή του Βόλου συγκεκριμένα, με στόχο την πλήρη και ταυτόχρονη κάλυψη τόσο του αστικού ιστού, αλλά και της ΒΙΠΕ, προτείνονται ενδεικτικά τα ακόλουθα σημεία εγκατάστασης: Στην οροφή του υψηλότερου κτιρίου στο λιμάνι και στην κορυφή λόφου στη βιομηχανική περιοχή. Οι ακριβείς θέσεις εγκατάστασης θα καθοριστούν με λεπτομέρεια στη διάρκεια σχετικής προκαταρκτικής μελέτης.
Η ρύπανση σε μία περιοχή καθορίζεται από δύο βασικούς παράγοντες: Τις ατμοσφαιρικές συνθήκες και τους ρυθμούς εκπομπής των ρύπων. Ισχυροί άνεμοι και έντονη βροχόπτωση βελτιώνουν την ποιότητα αέρα σε μία πόλη. Η πόλη του Βόλου είναι μια περιοχή που παρουσιάζει ιδιαίτερα δυσμενείς μετεωρολογικές συνθήκες για διασπορά ρύπων, με καταστάσεις πολύ χαμηλών ταχυτήτων ανέμου σε μεγάλο ποσοστό του χρόνου, με χαμηλές θερμοκρασιακές αναστροφές και ασθενείς θαλάσσιες αύρες. Με στόχο την πρόγνωση της ποιότητας του αέρα σε τοπικό επίπεδο, καθώς και την πρόβλεψη εκ των προτέρων των συγκεντρώσεων τόσο της σωματιδιακής, αλλά και της αέριας ρύπανσης στην περίπτωση διάφορων πιθανών υποθετικών σεναρίων π.χ. πρόβλεψη αποτελεσμάτων, εφαρμογής συγκεκριμένων δράσεων, βιομηχανικών ατυχημάτων, προτείνεται η ανάπτυξη και η επιχειρησιακή λειτουργία ενός σύγχρονου αριθμητικού μοντέλου για την προσομοίωση της εκπομπής/μεταφοράς/ανάμειξης συγκεκριμένων αέριων ρύπων και αερολυμάτων ταυτόχρονα με τις επικρατούσες μετεωρολογικές συνθήκες.
Λόγω των ιδιαίτερων τοπογραφικών χαρακτηριστικών της περιοχής (μεγάλοι ορεινοί όγκοι, κοντά σε θάλασσα) θα εγκατασταθεί υψηλής χωρικής και χρονικής ανάλυσης αριθμητικό σύστημα για την περιγραφή της διασποράς ρύπων, αλλά και συμβατικών μετεωρολογικών προγνώσεων με ορίζοντα πρόγνωσης τις 72 ώρες (3 ημέρες) στην ευρύτερη περιοχή. Η χωρική ανάλυση κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, καθώς καθορίζει τη δυνατότητα του συστήματος να περιγράψει σωστά το ανεμολογικό πεδίο, το οποίο με τη σειρά του καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη διασπορά ρύπων.
Το σύστημα θα παρέχει επίσης και σειρά χαρτών και απεικονίσεων της ρύπανσης από αέριους και σωματιδιακούς ρύπους, καθώς και ημερήσιους χάρτες επικινδυνότητας για την ευρύτερη περιοχή του Βόλου.
Βασικός στόχος αποτελεί η συνεχής ενημέρωση του πληθυσμού σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιβαλλοντικά περιοχή μέσω ενός ολοκληρωμένου συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ενίσχυση της ασφάλειας του πληθυσμού από την έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις τοξικών ρυπαντών και την υποστήριξη δράσεων της πολιτικής προστασίας και των δομών της περιφέρειας.
Η εικόνα των ρύπων στα κινητά των πολιτών και σε δημόσιες πινακίδες
Με στόχο την ενημέρωση για την κατάσταση της ποιότητας του αέρα σε πραγματικό χρόνο, αλλά και την προστασία δημοτών και επισκεπτών του δήμου και ιδιαίτερα των ευπαθών ομάδων, καθώς και την ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών στις όποιες σχετικές περιβαλλοντικές δράσεις, προτείνεται η χρήση σύγχρονων εφαρμογών σε κινητά και το διαδίκτυο, καθώς και ηλεκτρονικές πινακίδες μεταβλητού μηνύματος σε διάφορα σημεία της πόλης, όπως σε σημεία εισόδου και εξόδου στον αυτοκινητόδρομο, ανοιχτούς χώρους άθλησης, εμπορικές γειτονιές και δρόμους, πάρκα κ.τ.λ.
Η διάχυση των αποτελεσμάτων στο κοινό θα πραγματοποιείται μέσω εφαρμογής για έξυπνες συσκευές που λειτουργούν σε λογισμικά Android/iOS και θα αναπτυχθεί ειδικά για τις ανάγκες της περιοχής. H εφαρμογή θα επιτρέπει στους χρήστες τον εντοπισμό της θέσης τους με χρήση τεχνολογιών GPS και A-GPS ή τον εντοπισμό άλλου σημείου ενδιαφέροντος, με σκοπό στη συνέχεια να αντληθούν τα δεδομένα ρύπανσης που αφορούν στην περιοχή και να απεικονιστούν με φιλικό τρόπο στην έξυπνη συσκευή. Επιπρόσθετα, ο χρήστης θα μπορεί να ενημερωθεί για τις συνθήκες που αναμένεται να επικρατούν τις επόμενες ώρες/ημέρες και να συμβουλευτεί χάρτες επικινδυνότητας για οποιοδήποτε σημείο της πόλης.
Το έργο αυτό προβλέπεται να δώσει τη δυνατότητα αρχικά της αναλυτικής στον χώρο και στον χρόνο αποτίμησης των υφιστάμενων επιπέδων ρύπανσης και των σχετικών πηγών εκπομπής, ώστε να μπορέσει ο Δήμος να προβεί σε σχεδιασμό λύσεων. Παράλληλα, το έργο αυτό θα αποτελέσει τη βάση αξιολόγησης των όποιων σχετικών δράσεων αντιμετώπισης του προβλήματος τόσο μέσω αδιάλειπτης παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα στον Δήμο, όσο και με τη χρήση των προγνωστικών αριθμητικών μοντέλων. Η ανάπτυξη της ολοκληρωμένης λύσης και η εγκατάστασή της μπορεί να πραγματοποιηθεί εντός 6 μηνών από την επίσημη έναρξη του έργου και προτείνεται να συμπεριλαμβάνει πέραν της προμήθειας του εξοπλισμού, υπηρεσίες εγκατάστασης, λειτουργίας και συντήρησης του συστήματος για 3 έτη.