του Αλέξανδρου Μεϊκόπουλου
5 Ιουνίου. Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Μια ημέρα προβληματισμού, ημέρα απολογισμού με ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή της Μαγνησίας λόγω της οξυμένου προβλήματος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Με αφορμή την ημέρα, είναι σημαντικό να αναδείξουμε συνοπτικά το χρονικό ενός διαχρονικού «περιβαλλοντικού παράδοξου» που παρατηρείται στην πόλη του Βόλου.
Από την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του 2014, που έδωσε τη δυνατότητα στην Τσιμεντοβιομηχανία του Βόλου να χρησιμοποιεί ως καύσιμη ύλη 100.000 τόνους RDF και 100.000 τόνους άλλων εναλλακτικών καυσίμων, την τροποποίησή της το 2017 που της παραχώρησε λιμενικές διευκολύνσεις για τη μεταφορά των εναλλακτικών καυσίμων, μέχρι και την τελευταία τροποποίησή της τον Μάιο του 2021, που της έδωσε την άδεια να καίει επιπλέον 120.000 τόνους απόβλητα βιομηχανικών μονάδων, η πραγματικότητα είναι μία:
Οι άδειες για τη χρήση των λεγόμενων εναλλακτικών καυσίμων από τις βιομηχανίες διαρκώς αναβαθμίζονται και διευρύνονται, ενώ οι αντίστοιχες τεχνικές ελέγχου για την ασφαλή χρήση τέτοιων καυσίμων δεν ακολουθούν την ίδια πορεία…
Εδώ και 4 χρόνια η κοινωνία του Βόλου και οι επιστημονικοί φορείς της πόλης διατυπώνουν σύσσωμοι την αγωνία τους για την περιβαλλοντική επιβάρυνση της περιοχής, το Υπουργείο Περιβάλλοντος επιλέγει να παρέχει ανέξοδες διαβεβαιώσεις, χωρίς όμως να προχωρά σε καμία δραστική ενέργεια. Από τους μόλις δύο σταθμούς μέτρησης αέριας ρύπανσης που λειτουργούν αυτή τη στιγμή στην πόλη, ο ένας βρίσκεται διαχρονικά εκτός λειτουργίας, ωστόσο το Υπουργείο ακόμα να προχωρήσει στην αντικατάστασή του παρά το ότι υπάρχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο. Ακόμα εκκρεμεί η τεχνολογική αναβάθμιση του δεύτερου, καθώς δε διαθέτει τη δυνατότητα να καταγράψει τουλάχιστον 6 σημαντικούς αστικούς ρύπους…
Τα μοναδικά μέχρι στιγμής επιστημονικά τεκμηριωμένα αποτελέσματα της 12μηνης έρευνας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας μέσω του Προγράμματος GreenYourAir, που καταγράφουν υπερβάσεις στην ατμόσφαιρα του Βόλου των επικίνδυνων μικροσωματιδιών ανά 15 ημέρες κάθε μήνα, αμφισβητούνται από την Πολιτεία, με την πρόφαση ότι η τεχνική καταγραφής που χρησιμοποιήθηκε δεν είναι πιστοποιημένη. Βέβαια, οι πιστοποιημένοι με ISO μετρητές του Υπουργείου είτε δεν λειτουργούν, είτε δεν συμβαδίζουν με τις βέλτιστες τεχνολογικές πρακτικές ελέγχου…
Σε μία προσπάθεια καθησυχασμού της κοινής γνώμης η Περιφέρεια Θεσσαλίας ανακοίνωσε τη συνεργασία της με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για τη διερεύνηση της προέλευσης της δυσοσμίας στο πολεοδομικό συγκρότημα του Βόλου. Η έρευνα έχει ήδη διαρκέσει ένα χρόνο, αναμένουμε τα αποτελέσματα της Ενδιάμεσης Έκθεσης, αναμένουμε τα καταληκτικά συμπεράσματα…
Οι αρμόδιοι φορείς δε θορυβήθηκαν ούτε όταν δημοσιεύθηκε η σχετική 12μηνη έρευνα της Πνευμονολογικής Κλινικής και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που κατέγραψε την αύξηση των παθολογικών και παιδιατρικών περιστατικών στο Νοσοκομείο του Βόλου τις ημέρες που στην ατμόσφαιρα της πόλης καταγράφονται υπερβάσεις σε επικίνδυνα μικροσωματίδια.
Φαίνεται πως οι επιστημονικές ενδείξεις για την άμεση σύνδεση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με φαινόμενα νοσηρότητας δεν είναι ικανές να διαταράξουν την «ηρεμία» του Υπουργείου που μάλλον περιμένει τα αποτελέσματα της ολφακομετρίας στις βιομηχανικές δραστηριότητες που διενεργεί η Περιφέρεια για να πειστεί…
Τα περιβαλλοντικά «πειράματα» στην πόλη συνεχίζονται με αποκορύφωμα την παραχώρηση από το Υπουργείο άδειας προς την ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ για πειραματική καύση του νέου απορριματογενούς καυσίμου CLO, η οποία υπό το βάρος των σφοδρών αντιδράσεων ανακλήθηκε.
Μάλλον οι επιστημονικές μελέτες λένε «ψέματα» και συκοφαντούν τα «αληθινά» αποτελέσματα του μοναδικού μετρητή του Υπουργείου που λειτουργεί υπό την επίβλεψη της Περιφέρειας και δε «βλέπει» ατμοσφαιρική ρύπανση στο Βόλο, αφού εκκρεμεί η αναβάθμισή του προκειμένου να μπορεί να καταγράψει μεγαλύτερο φάσμα επικίνδυνων αστικών ρύπων…Τι ειρωνεία!
Το «περιβαλλοντικό παράδοξο» της πόλης εντείνεται από το γεγονός ότι η Πολιτεία φαίνεται να ακυρώνει η ίδια τους νόμους που ψηφίζει.
Ο Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων και η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία θεσπίζουν τα βήματα για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων, δίνοντας προτεραιότητα σε μεθόδους όπως η κομποστοποίηση (ανακύκλωση και διαλογή στην «πηγή») και η αναερόβια χώνευση, αφήνοντας ως τελευταία εναλλακτική και μόνο για το 10% των υπολειμμάτων τη βιοξήρανση, που οδηγεί στην παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων. Η ελληνική νομοθεσία ρητά ορίζει (άρθρο 29 ν. 4042/2012) ότι για τη διαχείριση των αποβλήτων ισχύει κατά προτεραιότητα η ακόλουθη ιεράρχηση: α) πρόληψη, β) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, γ) ανακύκλωση, δ) άλλου είδους ανάκτηση (όπως ανάκτηση ενέργειας) και τέλος ε) διάθεση (όπως διάθεσή τους για την παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων). Στο Βόλο, όλα τα θεσμοθετημένα βήματα αντιστρέφονται και επιλέγεται η καύση ως η βασική μέθοδος διαχείρισης των απορριμμάτων.
Η φαιδρότητα της Πολιτείας στο ζήτημα της αέριας ρύπανσης αποτυπώνεται και στη μεθοδολογία των ελέγχων που διενεργούνται στις βιομηχανίες για την παρακολούθηση των αέριων εκπομπών τους για τυχόν περιεκτικότητά τους σε διοξίνες και φουράνια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την περιοχή μας αποτελεί το γεγονός ότι η ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ ελέγχεται μεν από το πιστοποιημένο Εργαστήριο του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», ωστόσο τα στοιχεία των μηνιαίων μετρήσεων που υποβάλλονται, περισυλλέγονται από δειγματοληψία που διενεργεί η ίδια η ΑΓΕΤ.
Δηλαδή, σε μία ιλαροτραγική εκδοχή του ρητού: «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει», η Τσιμεντοβιομηχανία ελέγχει τον εαυτό της και η Πολιτεία «κοιμάται ήσυχη».
7 χρόνια μετά την ΑΕΠΟ του 2014 και όλες τις μετέπειτα τροποποιήσεις της τα κορυφαία ζητήματα για την πόλη μας σε σχέση με την ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένουν άλυτα.
Τεχνολογικά υποβαθμισμένοι ή και ανύπαρκτοι ελεγκτικοί μηχανισμοί, πάνω στους οποίους διαχρονικά βασίζεται το Υπουργείο Περιβάλλοντος για να εγκρίνει τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων.
Αδυναμία ή και απουσία κατάλληλων μετρήσεων για διοξίνες, φουράνια και βαρέα μέταλλα.
Εμμονή στην καύση RDF κόντρα σε όλες τις μελέτες και στα πορίσματα διεθνών Οργανισμών όπως η Greenpeace σχετικά με την αυξημένη επικινδυνότητα για την δημόσια υγεία και το περιβάλλον από τη χρήση δευτερογενών εναλλακτικών καυσίμων, ενώ την ίδια στιγμή αδειοδοτείται ο Δήμος Βόλου για κατασκευή και λειτουργία μονάδας επεξεργασίας SRF.
Σε μια περιοχή επιβαρυμένη από το πολυπαραγοντικό φαινόμενο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης οι βιομηχανίες που ήδη καίνε RDF και στο μέλλον θα μπορούν να χρησιμοποιούν και το επεξεργασμένο από το εργοστάσιο του Δήμου Βόλου SRF, βρίσκονται εντός του αστικού ιστού…
Ο Βόλος μετατρέπεται σε «πόλη – πείραμα» που ολοένα συνδέει το όνομά της με το πρόβλημα αέριας ρύπανσης.
Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος. Ημέρα υπενθύμισης της ηθικής και πολιτικής υποχρέωση της Πολιτείας να πάψει να αντιμετωπίζει το τεράστιο πρόβλημα της αέριας ρύπανσης στην πόλη του Βόλου αποσπασματικά και επιδερμικά τρέχοντας μονίμως πίσω από τις εξελίξεις. Πρέπει άμεσα να υιοθετήσει δραστικές μεθόδους περιορισμού του φαινομένου εκκινώντας από την ανακύκλωση, ως καθοριστική μέθοδο, και υιοθετώντας τρόπους περιβαλλοντικά φιλικότερης καύσης, όπως το φυσικό αέριο, χωρίς να υπολογίζει το οικονομικό κόστος. Η υγεία των πολιτών του Βόλου δεν κοστολογείται.