Αφιέρωμα τιμής και μνήμης αποτελεί το επετειακό ημερολόγιο του Πολιτιστικού Συλλόγου Μικρασιατών Νέας Ιωνίας «Το Εγγλεζονήσι» σ’ εκείνους που έμειναν στα άγια χώματα της Μικράς Ασίας και σε αυτούς που ρίζωσαν στις νέες πατρίδες και βλάστησαν και έδωσαν καρπούς γλυκείς. Το Ημερολόγιο 2022 έχει τον τίτλο «100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή 1922-2022» και αναφέρεται στους Μικρασιάτες πρόσφυγες και τη συμβολή τους στη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας. Στο εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο απεικονίζονται πρόσωπα της πρώτης και της δεύτερης γενιάς των προσφύγων, κυρίως Εγγλεζονησιώτες, ενώ δημιουργήθηκε με τη συνεργασία του επίτιμου μέλους του Συλλόγου κ. Βασιλείας Γιασιράνη Κυρίτση.
H φιλόλογος καθηγήτρια και πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Μικρασιατών Νέας Ιωνίας «Το Εγγλεζονήσι» κ. Ουρανία Σταματιάδου Κουτσογιάννη τόνισε πως «στο Ημερολόγιο επικεντρώσαμε περισσότερο το ενδιαφέρον στους Μικρασιάτες πρόσφυγες και τη συμβολή τους στη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας».
Η ίδια επισήμανε πως «γίνεται μια σύντομη αναφορά στην ιστορία και τον μικρασιατικό πολιτισμό, τον Πόντο, την Καππαδοκία, την Ανατολική Θράκη κ.λπ., ενώ περνάμε στην αναλαμπή της 2ας Μαΐου του 1919 με την απόβαση του ελληνικού στρατού και την πίστη ότι θα εκπληρώσουμε τη μεγάλη ιδέα της ένωσης της Ελλάδας με τις τουρκοκρατούμενες ελληνικές περιοχές. Δεν πραγματοποιήθηκε στο τέλος όμως, ενώ κράτησαν λίγο αυτό το παραλήρημα και ο ενθουσιασμός. Έτσι το 1922 φτάσαμε στην καταστροφή, στην πυρκαγιά της Σμύρνης, στον ξεριζωμό και την προσφυγιά».
Η φιλόλογος καθηγήτρια σημείωσε πως «εξιστορούμε όλα όσα υπέστησαν οι ξεριζωμένοι Έλληνες, τις ταλαιπωρίες, τις απώλειες σε έμψυχο υλικό και πώς κατάφεραν περίπου 1,5 εκ. Έλληνες να φτάσουν στη μητέρα Ελλάδα, τις συνθήκες που αντιμετώπισαν, πώς τους υποδέχθηκαν κ.λπ. Κατάφεραν, όμως, μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, να ορθοποδήσουν στους συνοικισμούς που η μητέρα Ελλάδα παραχώρησε, για να ξεκινήσουν τη ζωή τους. Σε όλες αυτές τις περιοχές και τις πόλεις που εγκαταστάθηκαν, έδιναν το όνομα της αλησμόνητης πατρίδας, π.χ. Νέα Ιωνία, Νέα Φώκαια, Νέα Έφεσος, Νέα Μουδανιά κ.λπ. Κι αυτό διότι τους έδινε την ελπίδα ότι θα ξαναγυρίσουν πίσω στην πατρίδα».
Η πρόεδρος του Συλλόγου αναφέρθηκε και στον σκοπό του Ημερολογίου 2022: «Να αναλογιστούμε και να πάμε πίσω, να δούμε τι είχαμε και τι χάσαμε, αλλά και γιατί τα χάσαμε, τα λάθη που έγιναν, ώστε να μην επαναληφθούν».
Η ίδια πρόσθεσε πως πρέπει να θυμούνται οι παλιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι: «Αφιερώνουμε τις σκέψεις αυτές στους νέους, τη χρυσή ελπίδα τού αύριο, για να θυμούνται τι πέρασαν και πώς επέδρασαν οι πρόσφυγες πρόγονοί τους, όταν ήρθαν στην Ελλάδα και να διδαχθούν από τα σφάλματα των μεγαλύτερων, ώστε να μην επαναλάβουν τα ίδια».
Η κ. Ουρανία Σταματιάδου Κουτσογιάννη τόνισε πως πρόκειται για ένα αφιέρωμα τιμής και μνήμης σε εκείνους που έμειναν στα άγια χώματα της Μικράς Ασίας και σε αυτούς που ρίζωσαν στις νέες πατρίδες και βλάστησαν και έδωσαν καρπούς γλυκείς.
«Οι Μικρασιάτες αποτέλεσαν μοχλό εργασίας και οικονομίας, μετέτρεψαν την τραγωδία, την οποία έζησαν, σε δημιουργία, έκαναν το τραύμα θαύμα, καρποφόρησαν. Πολλοί γράφουν για τον ξεριζωμό, αλλά θέλαμε να τονίσουμε περισσότερο τον νέο ριζωμό και τη νέα καρποφορία. Ο ερχομός των προσφύγων ήταν και γλιτωμός της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, γιατί οι πρόσφυγες ενίσχυσαν τον πληθυσμό με την εγκατάστασή τους σε αυτά τα μέρη και έτσι μπόρεσαν να εμποδίσουν τη βουλγαρική βουλιμία» ανέφερε.
Σύμφωνα με την ίδια, οι πρόσφυγες ήταν ο κινητήριος μοχλός της βιομηχανίας, της βιοτεχνίας και όλων των τομέων, γιατί εκτός από τους άντρες ανασκουμπώθηκαν και οι γυναίκες και μπήκαν στη δουλειά.
«Μπορεί οι πρόσφυγες να ήρθαν με τα λιγοστά μπογαλάκια τους, γυμνοί, ριζωμένοι και ξυπόλυτοι, έφεραν, όμως, μαζί τους έναν πολύ μεγάλο πολιτισμό. Τη μουσική τους, τη διατροφή τους, την ενδυμασία τους, τους χορούς τους, τον αθλητισμό τους, τα ήθη και τα έθιμα κι όλα αυτά σιγά-σιγά μεταδόθηκαν και στους ντόπιους και μπολιάστηκαν» κατέληξε η πρόεδρος των Εγγλεζονησιωτών.