Της
Ράνιας Γάτου
Ποιήτριας, Δοκιμιογράφου,
Εικαστικού
Στην ιστορική αλληλογραφία μεταξύ δύο μεγάλων μορφών του Ελληνισμού, του Ιωάννη Καποδίστρια και του Αδαμάντιου Κοραή, αναδεικνύεται η αδιάκοπη προσπάθεια για την αναγέννηση της ελληνικής παιδείας κατά τη διάρκεια της εθνικής παλιγγενεσίας. Ο Καποδίστριας, με το πάθος και τη διορατικότητα που τον χαρακτήριζαν, απευθύνει έκκληση προς τον Κοραή για τη στήριξη των ελληνικών σχολείων στην Τεργέστη, τη Βενετία και την Αγκώνα. Οι πόλεις αυτές είχαν καταστεί προσωρινά καταφύγια για τα Ελληνόπουλα, που εξορίστηκαν από τις συμφορές της πατρίδας. Με σοφία και αφοσίωση, ο Καποδίστριας δεν ζητά μόνο τη βοήθεια του σεβάσμιου δασκάλου, αλλά ελπίζει να δει και να χαρεί τους καρπούς αυτής της κοινής προσπάθειας.
Η επιστολή του Ιωάννη Καποδίστρια προς τον Αδαμάντιο Κοραή αποτελεί μια δυναμική έκφραση της πίστης και του οράματος για την εθνική αναγέννηση μέσω της παιδείας. Σε μια εποχή που η Ελλάδα πάλευε για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της, ο Καποδίστριας κατανοούσε βαθιά τη σημασία της εκπαίδευσης ως θεμέλιο για την οικοδόμηση ενός ισχυρού και φωτισμένου έθνους. Η αναφορά του στα ελληνικά σχολεία της Τεργέστης, της Βενετίας και της Αγκώνας υπογραμμίζει την αγωνία του για την επιβίωση και την πρόοδο του ελληνικού πολιτισμού, ακόμα και μακριά από την πατρίδα. Η έκκλησή του δεν περιορίζεται μόνο στη βοήθεια και τη στήριξη, αλλά εκφράζει και μια ελπίδα για το μέλλον. Ο Καποδίστριας ελπίζει ότι οι ομογενείς και οι ευνοϊκές περιστάσεις θα συμμαχήσουν για να αποδειχθεί σωστή η καλή γνώμη του Κοραή για αυτόν. Με ευγένεια και σεβασμό, του εύχεται υγεία και μακροβιότητα, όχι μόνο για να κρίνει τους σκοπούς του, αλλά και για να χαρεί τους καρπούς αυτών των προσπαθειών. Η επιστολή αυτή αντικατοπτρίζει το πάθος, τη διορατικότητα και την αφοσίωση του Καποδίστρια στην εθνική υπόθεση, και ταυτόχρονα αναδεικνύει την αξία της συνεργασίας και της ενότητας στον αγώνα για την αναγέννηση της Ελλάδας. Μέσα από τα λόγια του, βλέπουμε το όραμα ενός ηγέτη που πίστευε ακράδαντα στη δύναμη της παιδείας ως καταλύτη για την εθνική αναγέννηση και την πρόοδο.
Η ανυποχώρητη προσήλωση του Ιωάννη Καποδίστρια στην εκπαίδευση και την πνευματική καλλιέργεια των Ελλήνων της διασποράς αντικατοπτρίζει την ευρύτερη στρατηγική του για την ανασύσταση του ελληνικού έθνους. Αντιλαμβανόμενος τη σημασία των ελληνοπαίδων που βρέθηκαν μακριά από την πατρίδα τους λόγω των δεινών του πολέμου, ο Καποδίστριας προωθεί την ίδρυση και στήριξη σχολείων στις πόλεις της Αδριατικής. Αυτές οι εκπαιδευτικές εστίες, που λειτουργούσαν στην Τεργέστη, τη Βενετία και την Αγκώνα, δεν ήταν μόνο κέντρα μάθησης αλλά και φορείς διατήρησης της ελληνικής ταυτότητας και πολιτιστικής κληρονομιάς. Η επιλογή των συγκεκριμένων πόλεων δεν ήταν τυχαία. Η Τεργέστη, η Βενετία και η Αγκώνα ήταν σημαντικά εμπορικά και πολιτιστικά κέντρα, όπου υπήρχε ισχυρή παρουσία της ελληνικής διασποράς. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα σχολεία αυτά μπορούσαν να λειτουργήσουν ως φάροι ελπίδας και προόδου για τα ελληνόπουλα, που είχαν εκτοπιστεί από την κατεχόμενη Ελλάδα. Η έμφαση στην παιδεία υπογραμμίζει την πίστη του Καποδίστρια ότι η εκπαίδευση είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορεί να οικοδομηθεί ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο έθνος.
Παράλληλα, η επιστολή αποκαλύπτει τη βαθιά εκτίμηση και τον σεβασμό του Καποδίστρια προς τον Αδαμάντιο Κοραή, έναν από τους σημαντικότερους διαφωτιστές και υποστηρικτές της ελληνικής παιδείας. Η έκκληση για βοήθεια δεν είναι μόνο πρακτική αλλά και συμβολική, καθώς ο Καποδίστριας αναγνωρίζει τον Κοραή ως έναν πολύτιμο σύμμαχο στον αγώνα για την αναγέννηση της Ελλάδας. Η ευχή του Καποδίστρια για υγεία και μακροβιότητα του Κοραή, ώστε να μπορέσει να δει και να χαρεί τα αποτελέσματα αυτών των προσπαθειών, αντικατοπτρίζει τη μακροπρόθεσμη οπτική του και την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Μέσα από αυτή την αλληλογραφία, διαφαίνεται η αποφασιστικότητα, η σοφία και η ανιδιοτέλεια του Ιωάννη Καποδίστρια, που έθεσε τις βάσεις για την πνευματική και ηθική αναγέννηση του ελληνικού έθνους. Τα λόγια του παραμένουν επίκαιρα και εμπνέουν ακόμα και σήμερα, αναδεικνύοντας τη σημασία της παιδείας ως κινητήριας δύναμης για την πρόοδο και την ευημερία ενός λαού.
Η επιστολή αυτή αποτελεί ένα σπάνιο και πολύτιμο τεκμήριο της ιστορικής σχέσης και συνεργασίας μεταξύ δύο μεγάλων ανδρών της ελληνικής ιστορίας. Οι Καποδίστριας και Κοραής, μέσα από την αλληλογραφία τους, όχι μόνο επιβεβαιώνουν την αλληλοεκτίμηση και τον αλληλοσεβασμό τους, αλλά και προβάλλουν ένα κοινό όραμα για την παιδεία και την εθνική αναγέννηση. Η επικοινωνία τους, γεμάτη από πνευματική ωριμότητα και στρατηγική σκέψη, υπογραμμίζει την αδιαπραγμάτευτη αξία της παιδείας ως θεμελιώδες εργαλείο για την ανασυγκρότηση και πρόοδο του ελληνικού έθνους. Η έκκληση του Καποδίστρια για τη στήριξη των ελληνικών σχολείων στην Αδριατική, απευθυνόμενη σε έναν από τους πιο φωτισμένους και επιφανείς Έλληνες της εποχής, αποκαλύπτει τη βαθιά του πίστη στη δύναμη της γνώσης και της εκπαίδευσης. Αναγνωρίζοντας τον Κοραή ως πολύτιμο σύμμαχο, ο Ιωάννης Καποδίστριας τονίζει ότι η επιτυχία των εκπαιδευτικών αυτών εγχειρημάτων δεν εξαρτάται μόνο από τις περιστάσεις, αλλά και από τη συλλογική προσπάθεια και την υποστήριξη των Ελλήνων διανοούμενων και πατριωτών. Η επιστολή του είναι μια διαχρονική υπενθύμιση ότι η παιδεία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο μπορεί να χτιστεί ένα φωτεινό και ελεύθερο μέλλον για την πατρίδα. Η κληρονομιά αυτής της αλληλογραφίας παραμένει ζωντανή και επίκαιρη, φωτίζοντας τον δρόμο για τις επόμενες γενιές. Οι ιδέες και οι αξίες που εκφράζονται μέσα από τα λόγια του Καποδίστρια εξακολουθούν να εμπνέουν και να καθοδηγούν, αναδεικνύοντας την αξεπέραστη σημασία της παιδείας ως κινητήριας δύναμης για την πρόοδο και την ευημερία ενός έθνους.