Ομιλία του νομικού, ερευνητή, συγγραφέα Δημήτρη Σιάτρα για τη Φόνισσα του Αλ. Παπαδιαμάντη

Το Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου οργανώνει ανοικτή εκδήλωση με ομιλητή τον νομικό-ερευνητή-συγγραφέα Δημήτρη Σιάτρα, ο οποίος θα αναπτύξει το θέμα «Η Φόνισσα, το εμβληματικό έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη». Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί σήμερα Παρασκευή 29 Νοεμβρίου, ώρα 19.00, στο Δημοτικό Κινηματοθέατρο «Αχίλλειον».

Η Φόνισσα, από τα καλύτερα έργα του Αλέξ. Παπαδιαμάντη, είναι ένα εκτενές διήγημα (νουβέλα). Πρόκειται για το δεύτερο συγγραφικό έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ένα από τα κορυφαία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Αποτελείται από 17 κεφάλαια και είναι γραμμένο σε μικτή γλώσσα με υπερέχοντα χαρακτήρα την καθαρεύουσα. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Παναθήναια» σε συνέχειες από τον Ιανουάριο ώς τον Ιούνιο του 1903 με υπότιτλο «κοινωνικόν μυθιστόρημα». Η δράση του έργου εκτυλίσσεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, τη Σκιάθο. Κεντρικό πρόσωπο είναι η Χαδούλα ή Φραγκογιαννού, που τη ζωή της, παρουσιάζει ο συγγραφέας στα πρώτα κεφάλαια. Η Φραγκογιαννού κυριαρχείται από την εγκληματική ιδέα της βρεφοκτονίας και διαπράττει μια σειρά από φόνους μικρών κοριτσιών. Κατά τον νεοελληνιστή Λίνο Πολίτη «Η Φόνισσα» είναι ένα δυνατό έργο ψυχογραφικό. Η γυναίκα αυτή με την αβυσσαλέα ψυχολογία, που τοποθετείται έξω από την ανθρώπινη κοινωνία, είναι ένα πρόσωπο αινιγματικό και ολότελα ξένο από τους αφελείς (πονηρούς πολλές φορές, αλλά καλόκαρδους πάντα) νησιώτες που γεμίζουν τα άλλα του διηγήματα. Η ψυχολογική περιγραφή δίνεται με τελείως διαφορετική αδρότητα…». Άλλοι μελετητές βρίσκουν στη Φόνισσα απηχήσεις από το μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι «Έγκλημα και Τιμωρία».

Εκατόν είκοσι περίπου χρόνια μετά, το κορυφαίο αυτό έργο εξακολουθεί να συναρπάζει, χάρη στην εκφραστική του τελειότητα, την κοινωνική του παρατήρηση, το ψυχολογικό του βάθος, το ανεξάντλητο των ερμηνειών του. Ένα έργο πολύπλοκο, μέσω της εμβληματικής του ηρωίδας, με την αινιγματική της οντότητα. Θύτης ή θύμα; Υποκείμενο εγκλημάτων ή αντικείμενο καταπίεσης η ίδια; Ανήκει στα έργα της προχωρημένης ωριμότητάς του, της ρεαλιστικής περιόδου και κλείνει μέσα του τα πιο γόνιμα στοιχεία της τέχνης του. Σύλληψη, σύνθεση, μορφή, περιεχόμενο και μύθος σχηματίζουν ένα σημαντικό έργο τέχνης. Είναι βγαλμένο από τα βάθη της κοινωνικής αισθαντικότητας του Παπαδιαμάντη και από τη μεγάλη δυστυχία των φτωχών ανθρώπων του λαού. Η σύνθεση του έργου είναι αριστοτεχνική και η ενότητα αδιάσπαστη. Η αφήγηση είναι γοργή, ρωμαλέα, συγκλονιστική, και παίρνει συμβολικό χαρακτήρα.