Σωρεία εργασιακών και ασφαλιστικών διατάξεων περιλαμβάνει το αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση πριν από λίγες ώρες. Με τις διατάξεις του πολυνομοσχεδίου έρχονται αλλαγές για τις κλαδικές συμβάσεις, καθώς θεσπίζονται ρήτρες απόκλισης από τους κλαδικούς μισθούς για επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας, ενώ ταυτόχρονα αυστηροποιείται το πλαίσιο της μονομερούς προσφυγής στη διαιτησίας.
Επίσης, στο ίδιο νομοσχέδιο υπάρχουν διατάξεις που προστατεύουν τους εργαζόμενους σε περίπτωση που μείνουν απλήρωτοι για χρονικό διάστημα άνω των δύο μηνών. Συγκεκριμενοποιείται δηλαδή η «βλαπτική μεταβολή» στις καθυστερήσεις μισθών ώστε οι εργαζόμενοι να μπορούν να διεκδικήσουν αποζημιώσεις. Με άλλες διατάξεις έρχεται νέο πλαίσιο για την πάταξη της ανασφάλιστης και υποδηλωμένης εργασίας και θεσπίζεται προσαύξηση 12% για την επιπλέον εργασία στη μερική απασχόληση, με στόχο να γίνουν πιο ακριβές οι ευέλικτες κορφές εργασίας ως «πριμ» υπέρ της πλήρους απασχόλησης. Αναθεωρείται επίσης το καθεστώς του προστίμου για την αδήλωτη εργασία. Στο νομοσχέδιο υπάρχουν και ασφαλιστικές διατάξεις καθώς ξεκαθαρίζεται για τη ρύθμιση των 120 δόσεων πως εμπρόθεσμες αιτήσεις για τους μη μισθωτούς θεωρούνται όσες υποβληθούν σε πρώτο επίπεδο (στον ΕΦΚΑ) έως 30 Σεπτεμβρίου.
Αναλυτικά το νομοσχέδιο προβλέπει τα εξής
Ρύθμιση 120 δόσεων
Για τους μη μισθωτούς (ΟΑΕΕ – ΕΤΑΑ) και αγρότες (ΟΓΑ) για τους οποίους η διαδικασία υπαγωγής στη ρύθμιση περιλαμβάνει δύο στάδια (αίτηση προσδιορισμού οφειλών στον ΕΦΚΑ και αίτηση ρύθμισης στο ΚΕΑΟ) η καταληκτική ημερομηνία της 30ης Σεπτεμβρίου αφορά στην υποβολή του αιτήματος για τον προσδιορισμό της οφειλής στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΕΦΚΑ (1ο στάδιο). Στις περιπτώσεις αυτές η υπαγωγή στη ρύθμιση μπορεί να γίνει και μετά την 30η Σεπτεμβρίου , όταν διαβιβαστούν οι οφειλές στο ΚΕΑΟ και εφόσον υποβληθεί η αίτηση (2ο στάδιο) για την υπαγωγή στην ρύθμιση το αργότερο έως 31-12-2019.
Καθυστερούμενοι μισθοί
Πλέον θεωρείται «μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας η καθυστέρηση καταβολής των δεδουλευμένων αποδοχών του εργαζομένου πέραν των 2 μηνών από τον εργοδότη, ανεξαρτήτως της αιτίας της καθυστέρησης». Η προηγούμενη διάταξη ήταν πιο θολή καθώς έκανε λόγο για «αξιόλογη καθυστέρηση καταβολής των δεδουλευμένων αποδοχών». Συνεπώς με καθυστέρηση άνω των δυο μηνών ο εργαζόμενος μπορεί να διεκδικήσει αποζημίωση απόλυσης από τον εργοδότη.
Μερική απασχόληση
Η πρόσθετη εργασία πέρα από τη συμφωνηθείσα στην μερική απασχόληση θα αμείβεται πλέον με προσαύξηση 12% επί της συμφωνηθείσας αμοιβής για κάθε επιπλέον ώρα εργασίας. Με την διάταξη αυτή η επιπλέον εργασία στην μερική απασχόληση που μπορεί να υποκρύπτει υποδηλωμένη πλήρη εργασία καθίσταται πιο ακριβή ως αντικίνητρο για τον παραβατικό εργοδότη.
Πρόστιμο αδήλωτης
Καταργούνται τα ενδιάμεσα στάδια εκπτώσεων που θεσμοθετήθηκαν το 2018 για το πρόστιμο των 10.500 ευρώ και πλέον θα ισχύει μια δυνατότητα έκπτωσης:
- σε περίπτωση που ο εργοδότης προσλάβει τον εργαζόμενο εντός 10ημέρου από την ημέρα του ελέγχου με σύμβαση πλήρους απασχόλησης και διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους (12 μήνες) τότε το πρόστιμο θα μειώνεται από τα 10.500 στα 2.000 ευρώ.
Προσοχή, ειδικά στις περιπτώσεις εποχικών εργασιών το πρόστιμο των 10.500 ευρώ μειώνεται στο ποσό των 5.000 ευρώ, σε περίπτωση πρόσληψης πλήρους απασχόλησης με σύμβαση εργασίας διάρκειας τουλάχιστον τριών (3) μηνών.
Συνεπώς καταργούνται οι ενδιάμεσες εκπτώσεις στο πρόστιμο που είχαν θεσμοθετηθεί το 2018 και προέβλεπαν ότι το πρόστιμο μειώνεται στις 7.000 ευρώ αν ο εργοδότης προσλάβει τον αδήλωτο εργαζόμενο με σύμβαση εργασίας διάρκειας τουλάχιστον 3 μηνών, όπως επίσης και η πρόβλεψη για έκπτωση 50% και μείωση στις 5.000 ευρώ σε περίπτωση πρόσληψης με σύμβαση εργασίας διάρκειας τουλάχιστον 6 μηνών.
Μαύρο Μητρώο
Στο ηλεκτρονικό πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων δημιουργείται μητρώο επιχειρήσεων και εργοδοτών για την καταγραφή των παραβάσεων που αφορούν την αδήλωτη εργασία. Οι επιχειρήσεις και εργοδότες που έχουν παραβατική συμπεριφορά θα αποκλείονται από ευμενείς φορολογικές και ασφαλιστικές ρυθμίσεις. Οι υπηρεσίες του ΣΕΠΕ και του ΕΦΚΑ είναι αρμόδιες για την τήρηση και άμεση ενημέρωσή του μητρώου.
Εξαιρέσεις από κλαδικούς μισθούς
Οι εξαιρέσεις δίνονται με πολλαπλούς τρόπους:
Α) Εντός της σύμβασης: Το νομοσχέδιο δίνει τη δυνατότητα στους κοινωνικούς εταίρους να συμφωνούν εντός μιας κλαδικής σύμβασης εξαιρέσεις για εταιρείες που κινδυνεύουν με λουκέτο, ώστε να μπορούν να αποκλίνουν από τους όρους των κλαδικών συμβάσεων με στόχο να ορθοποδήσουν. Αναλυτικά αναφέρεται ότι οι εθνικές και τοπικές ομοιοεπαγγελματικές και κλαδικές συλλογικές συμβάσεις είναι δυνατόν να θεσπίζουν ειδικούς όρους ή να εξαιρούν από την εφαρμογή συγκεκριμένων όρων τους εργαζομένους που απασχολούνται σε ειδικής κατηγορίας επιχειρήσεις όπως επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας, νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού σκοπού και επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, όπως κατ’ εξοχήν επιχειρήσεις σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή συνδιαλλαγής ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης.
Η διάταξη παραπέμπει σε υπουργική απόφαση – μετά από γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας – για την εξειδίκευση των κριτηρίων για τις επιχειρήσεις που εξαιρούνται.
Β) Μέσω της διαδικασίας της συρροής: όπως προβλέπεται στο νομοσχέδιο, στις περιπτώσεις επιχειρήσεων, που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή συνδιαλλαγής ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή οικονομικής εξυγίανσης, η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει κατ εξαίρεση της κλαδικής, εφόσον στην κλαδική δεν προβλέπονται εξαιρέσεις από την εφαρμογή όρων της.
Η διάταξη παραπέμπει σε υπουργική απόφαση μετά από γνώμη της Ολομέλειας του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας, για την εξειδίκευση των περιπτώσεων των επιχειρήσεων που εξαιρούνται.
Επίσης έχει προστεθεί και νέα παράγραφος σύμφωνα με την οποία «η εθνική κλαδική ή ομοιοεπαγγελματική συλλογική σύμβαση δεν υπερισχύει αντίστοιχης τοπικής». Για παράδειγμα, η τοπική σύμβαση των ξενοδόχων του Λασιθίου θα υπερισχύει της εθνικής κλαδικής των ξενοδοχοϋπαλλήλων ακόμη κι αν προβλέπει δυσμενέστερους μισθολογικούς όρους.
Γ) Μέσω της διαδικασίας επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων: όπως αναφέρεται στο νομοσχέδιο, επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή συνδιαλλαγής ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή οικονομικής εξυγίανσης, μπορούν να εξαιρούνται από την υποχρεωτική εφαρμογή μιας κλαδικής σύμβασης που επεκτάθηκε και κυρήχθηκε γενικώς υποχρεωτική, μετά από αιτιολογημένη γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας. Η εξαίρεση ισχύει ως προς όρους ή ως προς το σύνολο της συλλογικής σύμβασης εργασίας ή διαιτητικής απόφασης, που κηρύσσεται υποχρεωτική, ανεξαρτήτως εάν στην επεκτεινόμενη συλλογική ρύθμιση προβλέπονται εξαιρέσεις από την εφαρμογή όρων για εργαζόμενους σε επιχειρήσεις,.
Η διάταξη παραπέμπει σε υπουργική απόφαση η οποία θα εξειδικεύει – μετά από γνώμη της Ολομέλειας του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας, τις περιπτώσεις των επιχειρήσεων που εξαιρούνται.
Όσον αφορά στη διαδικασία της επέκτασης και της κήρυξης ως γενικώς υποχρεωτικής μιας κλαδικής σύμβασης, το νέο πλαίσιο ορίζει πως για να επεκταθεί και να κηρυχθεί γενικώς υποχρεωτική μια συλλογική σύμβαση εργασίας ή διαιτητική απόφαση απαιτείται εκτός από αίτηση του συνδικάτου προς τον υπουργό και τεκμηρίωση των επιπτώσεων της επέκτασης στην ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση και κοινοποίηση αυτής στο Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας. Ακολούθως το ΑΣΕ γνωμοδοτεί αιτιολογημένα προς τον υπουργό Εργασίας λαμβάνοντας υπόψη την «τεκμηριωμένη βεβαίωση της αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου ότι η συλλογική ρύθμιση δεσμεύει ήδη εργοδότες, που απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος» αλλά και «το πόρισμα διαβούλευσης των δεσμευομένων μερών, ενώπιον του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας, για την αναγκαιότητα της επέκτασης και τις επιπτώσεις της στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, τη λειτουργία του ανταγωνισμού και την απασχόληση».
Προσοχή, η επέκταση ισχύει από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης του υπουργού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η ισχύς της λήγει 3 μήνες μετά την πάροδο ισχύος της συλλογικής ρύθμισης.
«Το υπουργείο παρεμβαίνει μεταξύ των κοινωνικών εταίρων στην διαμόρφωση μιας συλλογικής διαπραγμάτευσης, καθορίζοντας τα κριτήρια με τα οποία θα εξαιρούνται επιχειρήσεις», παρατηρεί ο δικηγόρος – εργατολόγος, Γιάννης Καρούζος.
Μονομερής προσφυγή στη διαιτησία
Το νομοσχέδιο αλλάζει το καθεστώς προσφυγής στη διαιτησία, καθιστώντας δυσκολότερη τη δυνατότητα της μονομερούς προσφυγής. Αναλυτικά ορίζει πως «είναι δυνατή η προσφυγή στη διαιτησία μονομερώς από οποιοδήποτε μέρος, ως έσχατο και επικουρικό μέσο επίλυσης συλλογικών διαφορών εργασίας, μόνον στις εξής περιπτώσεις:
α) εάν η συλλογική διαφορά αφορά επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, η λειτουργία των οποίων έχει ζωτική σημασία για την εξυπηρέτηση βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου (κατά την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 19 του ν. 1264/1982 όπως συμπληρώθηκε με τις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 3 του Ν. 1915/1990),
β) εάν η συλλογική διαφορά αφορά στη σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας και αποτύχουν οριστικά οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των μερών και η επίλυση της επιβάλλεται από υπαρκτό λόγο γενικότερου κοινωνικού ή δημοσίου συμφέροντος συνδεόμενο με τη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας. Οριστική αποτυχία των διαπραγματεύσεων θεωρείται ότι υπάρχει, εφόσον σωρευτικώς έληξε η ισχύς τυχόν υπάρχουσας συλλογικής σύμβασης εργασίας και έχει εξαντληθεί κάθε άλλο μέσο συνεννόησης και συνδικαλιστικής δράσης, ενώ το μέρος που προσφεύγει μονομερώς στη διαιτησία, συμμετείχε στη διαδικασία μεσολάβησης και αποδέχθηκε την πρόταση μεσολάβησης.
Η αίτηση μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία πρέπει να περιέχει και πλήρη αιτιολογία σχετικά με τη συνδρομή των προϋποθέσεων που την δικαιολογούν, η δε διαιτητική απόφαση που εκδίδεται επί αυτής είναι άκυρη εάν δεν περιέχει και πλήρη αιτιολογία σχετικά με τη συνδρομή των προϋποθέσεων που δικαιολογούν τη μονομερή προσφυγή στη διαιτησία.
«Τίθενται γενικές προϋποθέσεις μονομερούς προσφυγής στη διαιτησία των οποίων την τεκμηρίωση θα πρέπει κανείς να υποστηρίξει. Ποιο όργανό θα κρίνει ότι συντρέχουν ώστε να είναι νόμιμη η μονομερής προσφυγή;», σημειώνει ο κ. Καρούζος.
Μητρώα Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών
Στο Εργάνη δημιουργούνται μητρώα συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών. Όλες οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων και οι οργανώσεις των εργοδοτών και ειδικά αυτές που συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας έχουν υποχρέωση να εγγράφονται στο Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών που τηρείται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ του Υπουργείου Εργασίας.
Ηλεκτρονική ψηφοφορία για την απεργία
Οι αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων και λοιπών οργάνων διοίκησης Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών συμπεριλαμβανομένων των αποφάσεων κήρυξης απεργίας λαμβάνονται με ψηφοφορία, η οποία μπορεί να διεξάγεται και με ηλεκτρονική ψήφο και με όρους που διασφαλίζουν την διαφάνεια και τη μυστικότητα, όπως θα ορίζεται από το καταστατικό αυτής ή το αρμόδιο όργανο διοίκησης. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας είναι δυνατόν να ορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις και κάθε λεπτομέρεια για την εφαρμογή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.
Εργόσημο και Μπλοκάκια
Όσοι εργάζονται με μπλοκάκια και ασφαλίζονται με το καθεστώς του αρθ.39 παρ.9 όπως και όσοι ασφαλίζονται με εργόσημο καταχωρίζονται πλέον υποχρεωτικά στο ΠΣ «ΕΡΓΑΝΗ» του Υπουργείου Εργασίας.
ΑΠΔ
Επανέρχεται το μπλόκο στους ασυνεπείς και μπαταχτσήδες εργοδότες. Αναλυτικά προβλέπεται πως σε βάρος των εργοδοτών που ασφαλίζουν προσωπικό μέσω ΑΠΔ χωρίς να καταβάλουν τις τρέχουσες μηνιαίες ασφαλιστικές εισφορές το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών μπορεί να αναστείλει για τον εργοδότη τη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του ΕΦΚΑ για την υποβολή ΑΠΔ.