Της Ιφιγένειας Κάγκαλου*
Υπάρχει ένα μόνο είδος που είναι υπεύθυνο για την πανδημία Covid-19 και το οποίο καθηλώνει εκατομμύρια πολίτες στον πλανήτη. Όπως και με την κλιματική κρίση, την κρίση της βιοποικιλότητας, οι πρόσφατες πανδημίες αποτελούν άμεση συνέπεια της ανθρώπινης δραστηριότητας – ιδιαίτερα των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών και οικονομικών συστημάτων μας – που βασίζονται σε ένα περιορισμένο μοντέλο που επιβραβεύει την οικονομική μεγέθυνση (και όχι την ευημερία) με οποιοδήποτε κόστος. Η απώλεια της βιοποικιλότητας μέσω της αποψίλωσης των δασών, της εντατικής γεωργίας, των ανεξέλεγκτων εξορύξεων και ανάπτυξης υποδομών, η ελλιπής διαχείριση αποβλήτων, η αδιαφορία για συνθήκες υγιεινής και η εκμετάλλευση της άγριας πανίδας δημιούργησαν την «τέλεια καταιγίδα». Έχουμε ένα μικρό παράθυρο ευκαιρίας, ξεπερνώντας τις προκλήσεις της τρέχουσας κρίσης, για να αποφύγουμε να σπείρουμε τους μελλοντικούς ιούς πανδημίας.
Τι περιλαμβάνει (τι θα πρέπει να…) η βραχυπρόθεσμη περιβαλλοντική πολιτική σαν απόκριση; Παρακολουθώντας τον τεράστιο όγκο επιστημονικής πληροφορίας που παράγεται για την πανδημία, αλλά και τις βασικές κατευθύνσεις διεθνών οργανισμών προκύπτουν οι άξονες περιβαλλοντικής πολιτικής ως ακολούθως:
Συστηματική αξιολόγηση για πιθανές ανεπιθύμητες αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των νέων βραχυπρόθεσμων οικονομικών μέτρων. Ενώ η προτεραιότητα είναι – σωστά – η παροχή επείγουσας ανακούφισης σε επιχειρήσεις και ιδιώτες που πλήττονται, η προσεκτική εξέταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των μέτρων τόνωσης θα προσέθετε συνοχή και θα απέφευγε τη δημιουργία ανεπιθύμητων και ακούσιων περιβαλλοντικών συνεπειών που θα μπορούσαν να βλάψουν τη μελλοντική ανθεκτικότητα και την περιβαλλοντική υγεία των κοινωνιών.
Καμία υπαναχώρηση και χαλάρωση στους περιβαλλοντικούς στόχους ως μέρος του σχεδίου ανάκαμψης. Η διατήρηση των περιβαλλοντικών στόχων – τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο – είναι σημαντική για να «κερδίσουμε» μακροπρόθεσμα από την ωφέλεια των πολιτικών για το κλίμα, τα δάση, τα νερά. Σε διαφορετική περίπτωση «επιδοτούμε» μια μελλοντική πανδημία επίσης.
Ενεργοποίηση «τοπικών-εξειδικευμένων» πρωτοβουλιών και χρηματοοικονομικών εργαλείων για περιβαλλοντική αναβάθμιση. Δηλαδή, απαιτείται ισχυρότερη τοπική περιβαλλοντική δέσμευση για καλύτερες επιδόσεις στους τομείς ρύπανσης και μόλυνσης.
Διασφάλιση στοχευμένων μέτρων και πολιτικών που ενισχύουν την περιβαλλοντική υγεία (αυτό περιλαμβάνει τη φύση και τον άνθρωπο), καθώς και την ανθεκτικότητα της κοινωνίας ιδιαίτερα σε αστικούς πληθυσμούς.
Ισχυρή κοινωνική συμμετοχή για διαμόρφωση των μέτρων που ενισχύουν την περιβαλλοντική υγεία υπογραμμίζοντας τα οφέλη για την ευημερία και για πιο ανθεκτικές κοινωνίες.
*Η Ιφιγένεια Κάγκαλου είναι καθηγήτριας Οικολογίας, πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Κάρλας-Μαυροβουνίου-Κεφαλοβρύσου-Βελεστίνου & Δέλτα Πηνειού