Οι νεκροί θα επιστρέφουν δίπλα στους ζωντανούς;

του Γ. Καπουρνιώτη

Οι Beatles, κυκλοφόρησαν καινούργιο τραγούδι και οι Rolling Stones νέο άλμπουμ. Πρέπει να έχει περάσει μισός αιώνας από την τελευταία φορά που συνέπεσαν κατά την έξοδό τους στην αγορά. Δεν πρόκειται βέβαια να σκαρφαλώσουν στα charts του Spotify πάνω από την Τέιλορ Άλισον Σουίφτ, ούτε θα μπουν στα αφτιά των πιτσιρικάδων μέσω ασύρματων ακουστικών. Και με το δίκιο τους όταν έχει κυριαρχήσει ένα ευρέως νέο διαδεδομένο είδος μουσικής στους νέους όπως η ραπ (πήρε το όνομά της από το αγγλικό ρήμα rap =χτυπώ), τραπ, ποπ, ροκ μουσική. Η ιστορική αξία του γεγονότος είναι μεγαλύτερη από την εμπορική αν και, εδώ που τα λέμε, το άλμπουμ των Rolling Stones έχει βγει μέσα από τα καλύτερά τους (και δικά μας) χρόνια. Οι Beatles χρησιμοποίησαν την Τεχνητή Νοημοσύνη. Όχι τόσο στο τραγούδι (που τους βοήθησε να πάρουν τη φωνή του κιθαρίστα Τζον Λένον), όσο στο βίντεο. Θα τη χρησιμοποιήσουμε και εμείς για να βρούμε το μυστικό των Rolling Stones.

Για τον Μικ Τζάγκερ, τραγουδιστή και ιδρυτικό μέλος των Rolling Stones, έχω μία θεωρία, ότι έπεσε μικρός σε ένα καζάνι με κόκα (γνωστός για την κακή φήμη που είχε με τα ναρκωτικά), όπως ο Οβελίξ στο μαγικό φίλτρο, αλλά δεν μπορώ να την αποδείξω. Οι Rolling Stones παραμένουν ζωντανοί. Και αυτό, αν μη τι άλλο, είναι πανανθρώπινο μήνυμα ελπίδας. Λες ότι αφού την έχει βγάλει καθαρή ο Κιθ Ρίτσαρντς, εμείς θα τα εκατοστίσουμε με σχετική ευκολία! Βλέπεις τον Μικ Τζάγκερ, το σύμβολο του σεξ κάποτε, και παρά την ακαλαίσθητη εμφάνισή του (εκκεντρική πόζα, υπερμεγέθη σαρκώδη χείλη, κοκαλιάρικο σώμα) να χορεύει στα 80 του και δεν σου φαίνεται θλιβερός. Είναι λες και κάποιος φύσηξε ζωή μέσα σε ένα καρτούν.
Όμως, σήμερα είμαστε εδώ για το νέο τραγούδι των Beatles, το «Now and Then». Το «Now and Then» χρονολογείται από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν ο Τζον Λένον ηχογράφησε ένα demo στο σπίτι του στην Νέα Υόρκη, όπου δολοφονήθηκε το 1980. Οι Beatles – αναφέρονταν και ως «Σκαθάρια» στα ελληνικά – διαλύθηκαν το 1970 ενώ ο Τζορτζ Χάρισον πέθανε από καρκίνο το 2001. Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του, η χήρα του Τζο Λένον, Γιόκο Όνο, παρέδωσε στα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματος μια σειρά ηχογραφήσεων που περιλάμβανε το «Now and Then», με τους εναπομείναντες Beatles να προσθέτουν τα δικά τους μέρη σε αυτό. Ωστόσο, οι τεχνολογικοί περιορισμοί σήμαιναν ότι τα φωνητικά και το πιάνο του Τζο Λένον δεν μπορούσαν να διαχωριστούν ώστε να παραχθεί η καθαρή μίξη που απαιτείται για να ολοκληρωθεί το τραγούδι. Η ιδέα να αναβιώσει το κομμάτι προέκυψε από την σειρά ντοκιμαντέρ του Πίτερ Τζάκσον το 2021 με τίτλο «The Beatles: Get Back», η οποία είχε καταφέρει να απομονώσει τα όργανα και τα φωνητικά χρησιμοποιώντας την Τεχνητή Νοημοσύνη. Και έτσι έχουμε ένα υπέροχο τραγούδι από τους Beatles με τους νεκρούς να επιστρέφουν δίπλα στους ζωντανούς. Το βίντεο, δουλεμένο με Τεχνητή Νοημοσύνη, σου φέρνει ανατριχίλα. Ο Χάρισον και ο Λένον παίζουν κιθάρες, ο νεαρός Μακάρτνεϊ συντροφεύει την γερασμένη εκδοχή του, ο Σταρ παίζει τα τύμπανα με τη βοήθεια του νεαρού εαυτού του. Βλέπεις τους Beatles. Είναι οι Beatles; Ναι, αν το θέλεις είναι οι Beatles.

Είναι συγκλονιστικά υπέροχο όλο αυτό. Στον καιρό της Τεχνητής Νοημοσύνης χρειάζεσαι μόλις λίγα κύτταρα για να φτιάξεις έναν ολόκληρο, ζωντανό οργανισμό… Μπορεί να μην ζει στον πραγματικό κόσμο, αλλά υπάρχει για τις αισθήσεις σου. Και αυτό έχει σημασία. Από τη στιγμή που σου γεννά τα ίδια συναισθήματα, τότε είναι εκεί, ζωντανό, με παλλόμενο σφυγμό. Και ας μην μπορείς να το αγγίξεις. Αυτό, ξέρετε, εγκαθιστά μία καινούρια αντίληψη για την πραγματικότητα, θέτει αστερίσκους στο απόλυτο, προσδίδει νέες πτυχές στην έννοια της αλήθειας. Και τα καλύτερα έρχονται. Ίσως στο μέλλον να αρκούν μερικές σημειώσεις του Έρνεστ Μίλλερ Χέμινγουεϊ (συγγραφέα του 20ού αιώνα), γνωστός για την περιπετειώδη και πολυτάραχη ζωή του που αποτυπώνεται στα βιβλία του, να γράφει το καινούριο του μυθιστόρημα. Μπορεί να επιστρέφει ως φάντασμα, που στοίχειωσε μια μηχανή και την βάζει να γράφει. Μια ξεχασμένη παρτιτούρα του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν ίσως γεννήσει μια νέα συμφωνία. Και ναι, θα ανήκει στον Μπετόβεν, ακόμα και αν ο ίδιος δεν θα την ακούσει ποτέ – και να ζούσε, δηλαδή, θα ήταν κομμάτι δύσκολο καθώς πέθανε κωφός. Ένα δοκίμιο του Πάμπλο Πικάσο (ζωγράφος, χαράκτης, γλύπτης, ποιητής, σκηνογράφος και δραματουργός) που θα αποτυπωθεί σε καμβά ως ολοκληρωμένο έργο. Δεν θα ξέρουμε αν το γέννημα του υπολογιστή θα είναι ίδιο, καλύτερο ή χειρότερο από εκείνο που θα παρέδιδε ο καλλιτέχνης. Μετράει το συναίσθημα. Ναι, βέβαια, ελλοχεύει ο κίνδυνος της πλήξης.

Αν η Τεχνητή Νοημοσύνη γίνει η μήτρα που γεννά αριστουργήματα, τότε μπορεί να χάσουμε το μέτρο. Τίποτα λιγότερο από το τέλειο δεν θα είναι αποδεκτό. Όμως έτσι μπορεί να εκτιμήσουμε καλύτερα το μη τέλειο της ανθρώπινης δημιουργίας, να δώσουμε στα ελαττώματά μας την αναγνώριση που τους αξίζει ως συστατικά στοιχεία της φύσης μας. Μη σας τρομάζει αυτό. Κατά βάθος είναι γοητευτικό. Στο τέλος του δρόμου οι μηχανές θα μας κάνουν να εκτιμήσουμε και να αγαπήσουμε περισσότερο το ανθρώπινο. Άλλωστε θα υπάρχει διαθέσιμη η καταφυγή στο αυθεντικό, στο χειροποίητο. Οι Rolling Stones πάντα θα είναι εδώ για να βγάζουν καινούρια τραγούδια.