Του Γιώργου Μουλά, ιατρού, προέδρου Δημοτικού Συμβουλίου Βόλου
Ένας αιώνας πέρασε από την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας και της Μικρασιατικής Καταστροφής. Πλήθος εκδηλώσεων λαμβάνουν χώρα σε όλη την Ελλάδα για τον ξεριζωμό του Ελληνισμού από την Μικρασιατική γη. Δεν πρέπει όμως να λησμονείται η εποποιία του ελληνικού στρατού στην μεγαλύτερη επιχείρηση που έχει κάνει από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους.
Όλη η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Τουρκίας δεν παύει σε καθημερινή βάση να κομπορρημονεί για το 1922 και να μας θυμίζει την τελική έκβαση του πολέμου, απειλώντας την Ελλάδα. Βεβαίως δεν αναφέρονται με ποιόν τρόπο λύγισαν τον ελληνικό στρατό έχοντας σαν δεκανίκια τις τότε Μεγάλες Δυνάμεις.
Δεκάδες χιλιάδες Έλληνες, αξιωματικοί και στρατιώτες, άφησαν την τελευταία τους πνοή μαχόμενοι για την διάσωση του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Οι Έλληνες μαχητές έδωσαν στην κυριολεξία όλον τον εαυτόν τους σε όλους τους αγώνες στα πεδία των μαχών σε μέρη αφιλόξενα και εχθρικά. Κατήγαγαν σπουδαίες νίκες, οι οποίες ακόμη και σήμερα σε πολλούς φαίνονται αδιανόητες.
Σήμερα, ανασκοπώντας την ιστορία, εκτιμάται, ότι η απόβαση του ελληνικού στρατού στην Σμύρνη ήταν ένα λάθος, το οποίο πληρώσαμε ακριβά. Όμως σε τέτοιες περιόδους ιστορικών αναταραχών τα ρίσκα των αποφάσεων είναι μεγάλα, πολλές φορές νικηφόρα και επιτυχημένα άλλες όμως επώδυνα και καταστρεπτικά.
Σε κάθε περίπτωση οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι αυτές που διαδραματίζουν τεράστιο ρόλο στην έκβαση διαφόρων πολιτικών αποφάσεων και Συμφωνιών. Ο ελληνικός στρατός την περίοδο εκείνη υπερέβαλε εαυτόν και σημείωσε ένδοξες νίκες.
Οι Έλληνες στρατιώτες βρισκόταν μακριά από τα σπίτια και τις οικογένειες τους για δέκα χρόνια περίπου. Ο στρατός, που είχε πρόσφατα απελευθερώσει την Ήπειρο, την Μακεδονία την Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου, μέρος αυτού είχε σταλεί στην Ουκρανία εναντίον των μπολσεβίκων, συνέχισε τους αγώνες αγόγγυστα για την πατρίδα.
Επί των ημερών μας υπάρχει η τάση της αποσιώπησης των γεγονότων της περιόδου αυτής είτε λόγω της τελικής ήττας είτε στα πλαίσια της λεγόμενης ελληνοτουρκικής φιλίας, η οποία όσον αφορά για την περίοδο αυτή, η γείτονα χώρα κάνει ακριβώς τα αντίθετα. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να μην υπάρχει σωστή πληροφόρηση για τις χρυσές σελίδες, τις οποίες έγραψε ο Ελληνικός Στρατός στην Μικρά Ασία.
Ίσως οι μεγαλύτερες από τις νίκες, που κατήγαγε μέχρι σήμερα να είναι αυτές στα πεδία των μαχών της Ανατολίας. Εντούτοις, υπάρχει η άποψη, ότι ο ελληνικός στρατός αφού ηττήθηκε το 1922, τότε όλες οι νίκες, τις οποίες είχε μέχρι τότε είναι άχρηστες και ξεχνιούνται. Αυτό ακριβώς είναι τεράστιο λάθος, που θα πρέπει όλοι μας, η Ελληνική Πολιτεία και όσοι ασχολούνται σχετικά να το διορθώσουν.
Είναι κρίμα να ξεχνάμε τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, περίπου 42.335 που έπεσαν υπερασπιζόμενοι τους Μικρασιάτες συμπατριώτες μας. Η Ελλάδα τότε είχε πληθυσμό 5.536.375 κατοίκους. Με την τρέχουσα απογραφή του πληθυσμού, οι νεκροί θα ανέρχονταν στις 80.000 περίπου. Σας παραθέτω μερικά αριθμητικά στοιχεία για τις απώλειες εκείνου του πολέμου:
Τακτικός στρατός:
19,362 νεκροί
4,878 νεκροί εκτός μάχης ή από τραύματα
18,095 αγνοούμενοι
48,880 τραυματίες
10,000 αιχμάλωτοι Σύνολο νεκρών 42335
Άμαχοι (ελληνικής καταγωγής):
264,000 νεκροί
Ο ελληνικός Στρατός αποβιβάστηκε στην Σμύρνη το 1919 και με διαρκείς μάχες έφθασε μέχρι την Άγκυρα. Κανένας στρατός δεν το έχει κάνει μέχρι σήμερα από τότε που οι Τούρκοι άρχισαν να εγκαθίστανται στη Μικρά Ασία και ίδρυσαν το Οθωμανικό κράτος. Οι Μικρασιάτες υποδέχτηκαν τον απελευθερωτή ελληνικό στρατό και είδαν την ελληνική σημαία να ανεμίζει στην Σμύρνη, Μαγνησία, Κυδωνιές(Αϊβαλί), Κούλα, Αϊδίνι, Ουσάκ, Αφυον Καραχισάρ, Κιουτάχεια(Κοτύαιον), Δορύλαιο(Εσκή Σεχίρ), Γόρδιον, Προύσα και σε άλλα μέρη.
Ένας στρατός, μιας μικρής χώρας, με απαράμιλλο σθένος, μέσα σε διαρκείς αντιξοότητες, είχε τεράστιες επιτυχίες εκεί όπου οι σεβαστοί Σύμμαχοι δεν τολμούσαν ούτε διανοούταν να πάνε μετά το φιάσκο της Καλλίπολης. Η λαιλαπώδης προέλαση της Ελληνικής Στρατιάς μέχρι την Άγκυρα είχε φέρει σε απόγνωση τον Μουσταφά Κεμάλ και όλους τους Τούρκους. Μέχρι σήμερα δοξάζουν τον Θεό για την σωτηρία τους την τελευταία στιγμή.
Η έκβαση του πολέμου κρίθηκε στις μάχες του Σαγγάριου ποταμού. Ελάχιστοι Έλληνες γνωρίζουν τι έγινε και πως οι Έλληνες μαχητές μέσα από ένα λουτρό αίματος εκπόρθησαν τον τουρκικό στρατό με την λόγχη πολλές φορές, ανοίγοντας τον δρόμο για την Άγκυρα και την διάλυση της Τουρκίας. Τον Αύγουστο του 1921 ο ελληνικός Στρατός μόνος και αβοήθητος, με την ορμή και την γενναιότητα των αξιωματικών και των στρατιωτών του νίκησε σε όλες τις μάχες, σε ένα πεδίο μαχών αφιλόξενο 450 χλμ. από την Σμύρνη και 70 χλμ. από την Άγκυρα. Αποσύρθηκε αήττητος για λόγους στρατιωτικούς και πολιτικούς που αποτελούν ένα άλλο θέμα συζήτησης
Το Μέτωπο έσπασε στο Αφυόν Καραχισάρ το 1922 αλλά η έκβαση των πραγμάτων ήταν πολιτικά προδιαγεγραμμένη. Το 1922 η Ελλάδα είχε μείνει μόνη χωρίς οικονομική, στρατιωτική και πολιτική βοήθεια, επομένως το επώδυνο τέλος αυτής της υπεράνθρωπης προσπάθειας αργά ή γρήγορα θα λάμβανε τέλος. Τα λάθη ήταν των πολιτικών, οι οποίοι δεν έδωσαν έγκαιρα λύση, άλλοι φυγομαχώντας, άλλοι ανήμποροι να αναλάβουν ευθύνες και προπαντός λαμβάνοντας υπ’ όψη το πολιτικό κομματικό κόστος και όχι το εθνικό συμφέρον.
Επίσης σύμφωνα με την απογραφή του 1928 στην Ελλάδα, που έγινε μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών που επέβαλε η Συνθήκη της Λωζάνης και την Μικρασιατική καταστροφή, ο πληθυσμός της χώρας ανήλθε σε 6.200.000 κατοίκους. Έναν χρόνο πριν, το 1927, υπήρξε απογραφή στην Τουρκία, η οποία έδειξε ότι οι κάτοικοι της ήταν 13.600.000. Όπως αντιλαμβάνεστε ο σχεδιαζόμενος τότε διαμελισμός της Τουρκίας ήταν εύκολη υπόθεση. Το θέμα που πρόκυπτε ήταν πως θα εξοφλούνταν τα χρέη που είχε η Τουρκία προς τις Μεγάλες Δυνάμεις και πως θα διαμοιραζόνταν τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής.
Η ακύρωση του διαμελισμού της Τουρκίας δεν έγινε διότι τελικά. Έτσι αποφάσισαν οι τότε Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες δεν βοήθησαν την σύμμαχο τους Ελλάδα, την οποία διέταξαν να εκστρατεύσει στην Μικρά Ασία, αλλά το νέο καθεστώς του Μουσταφά Κεμάλ, με αποτέλεσμα σήμερα να ταλαιπωρούνται με την σημερινή Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο και όχι μόνο.
Η ένδοξη ιστορία του Ελληνικού Στρατού κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία επ’ ουδενί λόγω πρέπει να λησμονηθεί. Οι αγώνες, οι θυσίες, οι νεκροί, οι νίκες των Ελλήνων, μάλιστα κάτω από τις συνθήκες που συνέβησαν, αποτελούν σελίδες δόξας και τιμής στην νεότερη ιστορία της Ελλάδας. Άποψή μου είναι ότι θα πρέπει να γίνεται μνεία συχνότερα των επιχειρήσεων του Ελληνικού Στρατού στη Μικρά Ασία, τιμώντας τους νεκρούς πολεμιστές αλλά και την λαμπρή ιστορία του.