Πολιτισμός

Οδοιπορικό στη Μάνη με τη ματιά του Πάτρικ Λη Φέρμορ

Της Χαριτίνης Μαλισσόβα 

Ένα χρόνο μετά την έκδοση του βιβλίου Ρούμελη, κυκλοφορεί από το Μεταίχμιο η Μάνη όπως την είδε ο Φέρμορ το 1952. Η εισαγωγή και η μετάφραση και στα δυο βιβλία είναι του μεταφραστή και συγγραφέα Μιχάλη Μακρόπουλου.
«Η Μάνη, στη νοτιότερη χερσόνησο της Ευρώπης, είναι μια από τις πιο άγριες κι απομονωμένες περιοχές στην Ελλάδα. Αποκομμένη από την επιβλητική οροσειρά του Ταΰγετου και αποκλεισμένη από το Αιγαίο και το Ιόνιο Πέλαγος, διατηρεί ζωντανή τη σχέση με το αρχαίο παρελθόν, περισσότερο απ’ ό,τι με το παρόν».
Το βιβλίο επιχειρεί μια περιήγηση σε αυτή την απείθαρχη και πλούσια σε ιστορία και παραδόσεις περιοχή, με οδηγό τον μεγαλύτερο ταξιδιωτικό συγγραφέα της εποχής μας.
«Καθετί στην Ελλάδα σε απορροφά και σε ανταμείβει. Δεν υπάρχει βράχος ή ρυάκι δίχως μια μάχη ή έναν μύθο, ένα θαύμα, μια δεισιδαιμονία και τα λόγια και τα συμβάντα, σχεδόν όλα παράξενα ή αξιομνημόνευτα, πυκνώνουν γύρω από τη στράτα του ταξιδιώτη, σε κάθε του βήμα» γράφει ο Φέρμορ.

Κριτικές για το βιβλίο
Ένα οδοιπορικό του Πάτρικ Λη Φέρμορ (1915-2011), του σημαντικότερου σύγχρονου ταξιδιωτικού συγγραφέα, στη Μάνη των περασμένων χρόνων, εκεί που πέρασε πολλά καλοκαίρια της ζωής του, καθώς διατηρούσε σπίτι. Το βιβλίο γράφτηκε πριν από περίπου μισό αιώνα και τώρα επανακυκλοφορεί με νέα μετάφραση. Αξίζει να το διαβάσει κάποιος τόσο για το αστείρευτο ταλέντο του συγγραφέα, που καταλαβαίνει την Ελλάδα και τους Έλληνες, τη γλώσσα, τις διαλέκτους, το χιούμορ τους και τον αυτοσαρκασμό, τη γενναιοδωρία και τη ζωντάνια τους, όσο και την ίδια την περιοχή, όπου ως προς το βίωμα τουλάχιστον, ελάχιστα έχουν αλλάξει ουσιαστικά. (ZEIT GEIST, 13/7/2021).
«Πολύ διαφορετικό από τις συνηθισμένες ταξιδιωτικές περιγραφές… Εξαιρετική αφήγηση, φορτισμένη με αγάπη, τρυφερότητα και κέφι» Daily Telegraph.
«Αυτός ο ταξιδιώτης καταλαβαίνει την Ελλάδα και τους Έλληνες, τη γλώσσα, τις διαλέκτους, το χιούμορ τους και τον αυτοσαρκασμό, τη γενναιοδωρία και τη ζωντάνια τους» Daily Express.

Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ (1915-2011) γεννήθηκε στο Λονδίνο, με μικτή αγγλική και ιρλανδική καταγωγή (γιος του διάσημου γεωλόγου Sir Lewis Leigh Fermor και της Muriel Aeyleen). Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ταξιδιωτικούς συγγραφείς της εποχής μας. Σε ηλικία 18 ετών, το 1933, αντί να ακολουθήσει τη στρατιωτική σταδιοδρομία για την οποία τον προόριζαν, περνάει τη Μάγχη και ξεκινάει να διασχίσει την Ευρώπη με τα πόδια, με προορισμό την Κωνσταντινούπολη. Υποκινημένος από την ασίγαστη περιέργειά του για τον κόσμο, θα πραγματοποιήσει αυτό το μυθικό κατόρθωμα, περνώντας από δοκιμασίες και περιπέτειες. Θα φτάσει στην Κωνσταντινούπολη την Πρωτοχρονιά του 1935. Από εκεί θα περάσει στην Ελλάδα, θα μείνει στον Άθω και θα ταξιδέψει στην Ήπειρο, τη Μακεδονία και τη Στερεά Ελλάδα μαθαίνοντας τα ήθη και τη γλώσσα της χώρας που έμελλε να γίνει δεύτερη πατρίδα του.
Όταν κηρύχθηκε ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος επέστρεψε στην Αγγλία και κατατάχθηκε στην Ιρλανδική Φρουρά και στη συνέχεια, λόγω της γνώσης του των ελληνικών, τοποθετήθηκε ως σύνδεσμος-αξιωματικός στον Ελληνικό Στρατό. Με την κατάρρευση του Αλβανικού μετώπου θα βρεθεί στην Κρήτη. Εκεί, μεταμφιεσμένος σε βοσκό, θα ζήσει δύο χρόνια στα βουνά, οργανώνοντας τον αγώνα των ανταρτών. Θα ηγηθεί της ομάδας που απήγαγε τον Γερμανό διοικητή, το στρατηγό Κράιπε. Ο ίδιος δεν έχει ποτέ αναφερθεί στο περιστατικό στα βιβλία του.

Η ιστορία της απαγωγής του Κράιπε έγινε γνωστή από το βιβλίο «Ill Met by Moonlight» του Μπιλ Στάνλεϊ Μος, υπαρχηγού της ομάδας του Φέρμορ στο βουνό, και από την κινηματογραφική ταινία που γυρίστηκε αργότερα με τον Ντερκ Μπόγκαρτ να ενσαρκώνει τον Φέρμορ. Τιμήθηκε με το Παράσημο Διακεκριμένων Υπηρεσιών το 1944 και το Παράσημο του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας το 1943 και ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης Ηρακλείου Κρήτης. Tο 1990 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ. Η Ελλάδα, όμως, τον κέρδισε, περνώντας τον περισσότερο χρόνο του στην Καρδαμύλη της Μάνης, σ’ ένα σπίτι που σχεδίασαν μαζί με τη γυναίκα του, την αξέχαστη φωτογράφο Τζόαν Λη Φέρμορ (που πέθανε το 2003), της οποίας οι φωτογραφίες περιλαμβάνονται στα βιβλία του συγγραφέα «Μάνη» (1958) και «Ρούμελη» (1966). Άλλα βιβλία του είναι τα ταξιδιωτικά «Το δέντρο του ταξιδιώτη» (1950), που αφορά στα ταξίδια του στην Καραϊβική, και «Η εποχή της δωρεάς» (1977), που αφορά στην πρώτη φάση του ταξιδιού του στην Κωνσταντινούπολη και θεωρείται από πολλούς το αριστούργημά του, καθώς και το μυθιστόρημα «Τα βιολιά του Σεν Ζακ» (1953). Ως αναγνώριση της προσφοράς του στο χώρο των Γραμμάτων του απονεμήθηκε ο τίτλος του Ιππότη από τη βασίλισσα της Αγγλίας. Πέθανε πλήρης ημερών, σε ηλικία 96 ετών, την Παρασκευή 10 Ιουνίου 2011, σε νοσοκομείο της Αγγλίας όπου είχε μεταφερθεί εσπευσμένα από την Καρδαμύλη και την Αθήνα. (Πηγή: Βιβλιονέτ).

Καρδαμύλη, «το σπίτι του»
Το σπίτι που έφτιαξε στην Καρδαμύλη της Μεσσηνιακής Μάνης τη δεκαετία του ’60 θεωρείται ένα από τα ομορφότερα σπίτια της Μεσογείου.
Aπό το 1960 εγκαταστάθηκε στην Καρδαμύλη, στο σπίτι που σχεδίασε με τη γυναίκα του, φωτογράφο Τζόαν Λη Φέρμορ.
Ο Patrick και η Joan Leigh Fermor δώρισαν το σπίτι τους εν ζωή, το 1996, στο Μουσείο Μπενάκη με την προϋπόθεση ότι η κυριότητά του θα μεταβιβαζόταν στο Μουσείο μετά τον θάνατό τους για να χρησιμοποιείται για τη φιλοξενία ερευνητών, συγγραφέων ή καλλιτεχνών που αναζητούν έναν ήσυχο και φιλόξενο χώρο για να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν.
Σήμερα, μετά από μία δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος προς το Μουσείο Μπενάκη με την οποία ανέλαβε εξ ολοκλήρου την κάλυψη των επισκευών και της προετοιμασίας της Οικίας, προκειμένου να ξεκινήσει η λειτουργία της το συντομότερο δυνατόν, το σπίτι αποκτά μία δεύτερη ζωή.
Τους τελευταίους μήνες της ζωής του ο Πάτρικ Λη Φέρμορ τούς πέρασε στην Καρδαμύλη της Μάνης. Εκεί ήταν «το σπίτι του». Όταν τον ρωτούσαν οι δημοσιογράφοι ποια από τις δύο χώρες θεωρούσε πατρίδα του, ποιο από τα δύο σπίτια ένιωθε περισσότερο δικό του, εκείνο της Αγγλίας με τον παλιό μύλο, το ρυάκι και τα πανύψηλα δένδρα ή το άλλο, της Μάνης, «Πατρίδα είναι εκεί που έχει κανείς τα βιβλία του» απαντούσε. Και η αλήθεια είναι ότι τα βιβλία του Ντάμπλτον δεν μπορούν να συγκριθούν με τις βιβλιοθήκες της Καρδαμύλης.

Ο Πάντι, όπως χαϊδευτικά τον αποκαλούσαν τιμήθηκε στη ζωή του όσο λίγοι συγγραφείς ή ακόμη και ήρωες. Την πρώτη φορά που θέλησαν να του απονείμουν τον τίτλο του ιππότη (ΟΒΕ), αρνήθηκε, λέγοντας ότι δεν τον άξιζε. Τελικά έγινε σερ το 2004, «καθώς δεν θα ήταν ευγενικό να αρνηθεί δεύτερη φορά». Πάντως ποτέ δεν ακούστηκε κάποιος να τον αποκαλεί «σερ». Όλοι τον φώναζαν Πάντι και στην Καρδαμύλη και στην Κρήτη «κυρ Μιχάλη»- ήταν το ψευδώνυμό του στα βουνά της Κρήτης και το δεύτερο χριστιανικό του όνομα, που κανείς δεν το ήξερε, παρ’ όλα αυτά όμως οι Έλληνες το γιόρταζαν.
Του άρεσε να έχει κόσμο όταν δεν ήταν σκυμμένος στα χαρτιά του. Κατά βάθος του άρεσε και το «κυρ-Μιχάλης», καθώς στο πίσω μέρος του μυαλού του υπήρχαν πάντα η Κρήτη και οι συναγωνιστές του.
Ο Φέρμορ δεν ήταν όμως μόνο ένας εξαιρετικός ταξιδιωτικός συγγραφέας. Οι περιγραφές του δεν περιορίζονταν στη διαδρομή. Τον ενδιέφερε η φύση, αλλά και ο άνθρωπος, οι ιστορίες που έλεγαν οι πέτρες και τα κτίσματα. Τον σαγήνευαν οι μικρές αφηγήσεις που άκουγε στα καφενεία. Τον βοηθούσαν να καταλάβει τους ανθρώπους και να κατανοήσει ό,τι κράτησαν από τον πολιτισμό τους.

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το