*του Κυριάκου Παπαγεωργίου
Εν αρχή ην οι σεισμοί! Ναι, οι σεισμοί, που έφτιαξαν αυτό το εκρηχτικό κι αλλόκοτο γαλακτερό μίγμα θαλασσινού και γήινου πορτρέτου που δεν συναντιέται πουθενά αλλού στην Ευρώπη…
Πουθενά γη, με τέτοια στίλβη, δεν αντικαθρέφτισε τόσο φυσικά κι αβίαστα το ελληνικό τοπίο.
Αρκούν μονάχα μερικοί τίτλοι που αποδίνουν την ομορφιά και τον εξωτισμό της δυτικής όψης αυτού του νησιού.
Νάναι λοιπόν η λιτανεία των κρημνών κι η φιλαρμονική των κυμάτων που «διευθύνονται» από τη μεσόγεια αύρα;
Νάναι το απόσταγμα μιας θαλασσόβρεχτης πραγματείας που σε λίγο θα το ρουφήξουμε ως θεϊκό νέκταρ με τα μάτια της ψυχής;
Ή νάναι η καθολική εποποιία των βράχων, η σμιλεμένη με το καλέμι του πουνέντε που φιλοτεχνεί ολόκληρη τη δυτική παρειά του ακανόνιστου ζακυθινού τριγώνου;
Ό,τι και νάναι η τρομερή αυτή πραγματικότητα σε βγάζει από τον ύπνο του γεωφυσικού δικαίου, για να σε ταξιδέψει σε έναν εξωκοσμικό πλανήτη, από τον οποίο σίγουρα θα βγεις κερδισμένος, τουλάχιστον ως προς τη θεαματική πλευρά του ταξιδιού.
*
«Έλα λοιπόν απ’ την αρχή να ζήσουμε τα χρώματα
Έλα λοιπόν να στρώσουμε το φως
Να κοιμηθούμε το γαλάζιο φως».
Οδυσσέας Ελύτης «Ήλιος ο Πρώτος»
Eλάτε λοιπόν ν’ ανοίξουμε την οθόνη αυτών των θεσπέσιων γκρεμών στ’ αγριοπερίστερα των διψασμένων ψυχών μας…
Θα κάνουμε γι’ αυτό τον λόγο αυτό, ένα ιδιότυπο οδοιπορικό, που θα αναζητήσει όλες τις μικρές και τεράστιες μυστικές εσοχές θέασης των εντυπωσιακών ρηγμάτων της ζακυθινής δύσης.
Πρέπει πρώτα απ’ όλα, πιστεύω, να είσαι καθαρός και νεοφώτιστος για να φτάσεις εκστατικός ως τη συγκίνηση που θα σου προσφέρει το εκμαγείο των σεισμών…
Θα πρέπει γι’ αυτό να επισημάνουμε τη μορφολογία, τη διατομή και την πλησιόχωρη προσέγγιση των ρηγμάτων αυτών, από τους συμβατικούς δρόμους που περνούν, κατά τεκμήριο, κοντά από τα κορυφαία και ιζηματογενή λευκά πετρώματα, τα οποία και αποτελούν και τη θεματογραφία μας.
*
Όπως είναι γνωστό ένα από τα ακραία αυτά θεάματα αποτελεί το περίφημο Ναυάγιο, που κοσμεί τις προβολές της χώρας στον τουριστικό χάρτη ανά τον κόσμο.
Πρέπει να θυμίσουμε ότι στην Κίνα ένα ντοκιμαντέρ κατέστησε πασίγνωστη τη φυσική εσοχή των πετρωμάτων του Ναυαγίου στη Σινική χώρα, με συνέπεια να έρχονται κατά μπουλούκια οι Κινέζοι για να επισκεφτούν το διάσημο ρήγμα του λεγόμενου Ναυαγίου.
Εμείς το Ναυάγιο θα το αφήσουμε απέξω, για να προλάβουμε να ταξιδέψουμε στα μυστήρια των άλλων «προβολών» και εσοχών που θα μας αποκαλυφθούν ύστερα από εντατική αναζήτηση.
Από το νοτιοδυτικό κέρας της Ζακύνθου, όπου βρίσκεται το τελευταίο χωριό του νησιού, το Κερί, θα ξεκινήσουμε το οδοιπορικό μας.
Θα περάσουμε το αναρχοαυτόνομο Κερί μεσ’ από στεναδάκια και στροφάδια και θα βγούμε στο αληθινό φως. Αυτό το φως που αρχίζει την ιδιότυπη θητεία του από τη γωνία του φάρου, ψηλά και πάνω από τις βράχινες δαγκωνιές του Οράματος, τις επιλεγόμενες Μυζήθρες… Εκεί όπου απελευθερώνεται η φαντασία, εξοπλίζεται με φτερά και μας πετάει ως τους αιθέρες του απρόσιτου και του εκστατικού.
«Με τι πέτρες τι αίμα και τι σίδερο
Και τι φωτιά είμαστε καμωμένοι
Ενώ φαινόμαστε από σκέτο σύννεφο
Και μας λιθοβολούν και μας φωνάζουν
Αεροβάτες»
θα μας εξισορροπήσει ο στίχος της ταξιδιάρικης ψυχής του ποιητή.
*
Από το Κερί, απελευθερωμένοι πια από κάθε επίγειο στοιχείο κι ενσαρκωμένοι από αιθέρια οράματα πετάμε στους ουρανούς της υπόλοιπων γκρεμών.
Πρώτος σταθμός ο Αγαλάς. Ένα μικρό περιστεγασμένο χωριουδάκι, από όπου δυσκολευόμαστε να βρούμε την άκρη για τις μυστικές κατηφοριές ως το Πλακάκι. Πριν όμως εξοβελιστούμε στην εξωθεσμική αυτή προβολή των αισθήσεων, θα πλευρίσουμε τα 12 ρωμαϊκά πηγάδια του Ανδρόνιου, σ’ ένα ανυποψίαστο αμπελοτόπι.
Πώς σε αυτή τη χώρα ξυπνάει, τόσο απότομα κι ανειδοποίητα, απρόσκλητο σχεδόν, από τ’ αμπέλια του, το μυστικό φως κι ο ίλιγγος της μεσογειακής θητείας; Eδώ, στα Πλακάκι, παραμονεύει ο ζήτουλας των ψυχών, για να μας εξαργυρώσει το εισιτήριο της κοινής ζωής με την είσοδο στην άλλη «ζωή».
Ανοίγει ξάφνου ένας ορίζοντας διπλής απόσταξης καμωμένος από το ρήγμα μιας συντριπτικής οπτικής θέας: Από τ’ ανατολικά αναδύεται το όραμα των βραχονησίδων που ονομάζονται Κεντηνάρια κι από τα δυτικά μορφοποιείται μια γραμμή κονιορτοποιημένου λευκού διακορευμένου από μικρές κωνικές βραχονησίδες που ακούνε στο όνομα Αγαλιανά νησιά. Δεν μπορεί εύκολα να περιγραφεί το οπτικό αυτό διάφραγμα ενός παντεπόπτη φακού που ανοίγει και κλείνει με ταλαντεύσεις κι ενδοφλέβιους λυγμούς.
«Ένα στεφάνι κρίνων στα μαλλιά της θάλασσας», θα το χαρακτηρίσει εύστοχα ο Γιάννης Ρίτσιος όλο αυτό το θέαμα.
Από τ’ Αγαλιανά νησιά θα ταξιδέψουμε ώς το Κορακονήσι. Ο δρόμος θα μας βγάλει πίσω στον Κοιλιωμένο. Η πινακίδα θα δείξει εφτά χιλιόμετρα ώς το βιορυθμό της θάλασσας. Εκεί θα ξανανοίξει ο ορίζοντας των ονειρικών κρημνών, καθώς μέσα σε μια γούρνα περιοδικών νερών θα ξεπεταχτεί ένα πλήθος κρυμμένων εωσφόρων που θα μας μπάσουν εκόντες – άκοντες στα μυστήρια των εκβραχισμών και των δαντελένιων βυθών μιας ασύγκριτης ποσειδωνίας.
«Έλα λοιπόν απ’ την αρχή να ζήσουμε τα χρώματα… να κοιμηθούμε τα γαλάζιο φως…».
*
Ξαναγυρίζοντας στον Κοιλιωμένο θα προσπεράσουμε τον Άγιο Λέοντα. Ώς κάτω τους δυο όρμους που λιμενίζουν τον ορεινό οικισμό κατεβαίνει διπλός δρόμος ώς εκεί που αποκαλύπτονται δυο βαθιές διεισδύσεις που σηματοδοτούν τα κέλευθα των γαλάζιων βυθών.
Πόρτο Ράξα λένε τη μια, Πόρτο Λιμνιώνα την άλλη. Κι ως σαλεμένοι από την έκσταση διαβάζουμε στον χάρτη μιας ευδαίμονος πολιτείας των βράχων τον φιλότεχνο καλλιτέχνη που με την παλέτα του ζωγραφίζει τους κρυφούς οραματισμούς του φωτός.
Επόμενος σταθμός ο όρμος της Σχίζας. Ένα δάσος από άγριους κι απόκρημνους στίχους που ανεβάζουν από τα κύματα, άκρη – άκρη των κρημνών και στίχο – στίχο το τραγούδι των λυγμών τους ώς μέσα στα κατάβαθα της καρδιάς μας.
Παρακάμπτουμε το δίκτυο του δυτικού άξονα, για να πλευρίσουμε το χωριό Καμπί κι από το χείλος του τη θαλασσινή κοιλάδα της Σχίζας, όπου οι ρηγματώσεις των βράχων ύστερα από τους διαιώνιους σεισμούς θα σμιλέψουν ένα μοναδικής κι ανεπανάληπτης ομορφιάς ημικυκλικό τοιχίο λευκής τέφρας και ονειρικού μεγαλείου.
Ένας πελώριος εικονικός σταυρός στην αμμουδιά της ψυχής θα μας συνοδέψει ώς επάνω στον πραγματικό Σταυρό του μυστηρίου, την ώρα που θ’ αναμένουμε εκστατικοί ν’ ανάψει το μεγάλο καντήλι του δειλινού. Κι ώς ν’ ανάψει η φλόγα του θα μερμηδίζουν τα όνειρα και τα χαμομήλια της θάλασσας…
*
Την επόμενη μέρα πια, αναζητώντας τη συνέχεια του απογειωμένου οδοιπορικού, θ’ αποβιβαστούμε από διαφορετικές κατευθύνσεις στον πολύπτυχο Όρμο της Βρώμης. Στον ίδιο πάντα οδικό άξονα κινούμενοι θα πάρουμε πρώτα την παράκαμψη από την Έξω Χώρα για τον κόλπο της Βρώμης, καταλήγοντας ύστερα από 7 χιλιόμετρα σε ένα περίκλειστο στεναδάκι με μια στενωπό αμμουδιάς που τη γλύφει το ιόνιο κύμα.
Ανηφορίζοντας ώς την Έξω Χώρα θα πάρουμε την άλλη κατεύθυνση προς Μαριές κι Αναφωνήτρια. Θα κάνουμε μια μικρή στάση για να αποθαυμάσουμε το παλιό μοναστήρι κι αμέσως μετά θα αρχίσουμε ένα ταξίδι στον όμορφο πλανήτη της ζακυθινής δύσης. Τον όρμο της Βρώμης, αλλά από άλλη διαδρομή και από άλλη πηγή χαράς και θεαματικής εύνοιας.
Το οδοιπορικό αυτό θα αναπτύσσεται στη ράχη μιας ριψοκίνδυνης περιπέτειας κολοσσιαίων διαστάσεων και μιας διαχείρισης καθοδικής πορείας που δημιουργεί διαδοχικές αψίδες γεωλογικών φαινομένων, με την επίνευση των σεισμικών καταποντισμών που δημιούργησε η τύχη κι η οργή του Εγκέλαδου.
Εδώ σε όλο το φάσμα της καθοδικής πορείας μας οι χρωματισμοί που θα αποκαλύπτονται θα είναι αποτέλεσμα των βίαιων καταποντισμών μεγάλων τοιχίων στεριάς και δημιουργοί τεράστιων ρηγμικών εκβαθύνσεων που γαλαζώνουν τους πυθμένες έτσι όπως δεν εμφανίζονται σε κανένα άλλο σημείο της Μεσογείου. Οι λευκοκίτρινες κάθετες επιφάνειες ως συνοδά κεντίδια της άγριας γαλαζότητας των βυθών θα μας κρατήσουν ομήρους ενός τελεσίδικου οράματος εκστασιασμών.
Θα σκαρφαλώσουμε σε ένα, δυο και τρία αναχώματα αυτών των τοιχίων που η σεισμική φύση έχει δημιουργήσει με περίτεχνη τύχη και θα παραμείνουμε άφωνοι ώς την έσχατη ώρα της υπομονής.
*
Επιστρέφοντας από τον ίδιο δρόμο θα ακολουθήσουμε ένα τυχαίο οδόσημα που μας το επισήμανε ο ιδιότυπος χάρτης της εμπειρίας. Θα πάρουμε το εγκάρσιο δρομάκι από την πλατεία της Έξω Χώρας που σύμφωνα με τις τοπικές πινακίδες βγάζει στο οριστικό μπαλκόνι θέας πάνω από τον βόρειο άξονα του ρήγματος της Σχίζας και αποκαλείται Θέση Ζήζου. Θα διασχίσουμε έναν φρυγανότοπο ενάμιση χιλιομέτρου περίπου πεζοπορώντας ανάμεσα από φρύγανα, παλιούρια κι αστοιβιές, ωσότου ξετοπιστούμε σε μια έκρυθμη αποθέωση των γκρεμών που δεν έχει το όμοιό της.
Εκεί, λένε οι ντόπιοι, δεν πρέπει να ξενοιαστείς γιατί μπορεί να σε πετύχει ο λάθος χρόνος – κι είναι βέβαια ο πιο λάθος τόπος – για να γκρεμοτσακιστείς μαζί με τα σειρήτια της ανθισμένης στεριάς στους πυθμένες της πιο βαθιάς θάλασσας (*). Αν σε πετύχει ο σεισμός που κάθε λίγο και λιγάκι κάνει τις πονηρές κι απροειδοποίητες εμφανίσεις του…
Απρίλης του ’18
(*) To βάθος της θάλασσας κάτω από τους γκρεμούς του Ζήζου φτάνει τα 530 μέτρα.