Οδοιπορικό, μετά από 30 χρόνια, στην περιοχή της Μεσοχώρας και Μυρόφυλλου Τρικάλων

Του Δημήτρη Κωνσταντάρα-Σταθαρά

Συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από την εποχή που συνταξιοδοτήθηκα από την Υπηρεσία και αισθανόμουν την ανάγκη να επισκεφθώ τα μέρη αυτά, που άφησα ένα μέρος της ζωής μου και της δράσης μου ως εκπαιδευτικού. Σ’ αυτά τα μέρη (Αχελώος-Μεσοχώρα-Μυρόφυλλο), τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει μεγάλα τεχνικά έργα (φράγμα Μεσοχώρας για δημιουργία τεχνικής λίμνης, υδροηλεκτρικό εργοστάσιο Γλύστρας, σήραγγες κ.ά.), για τα οποία έχουν εκφραστεί διαφορετικές απόψεις για τη χρησιμότητά τους και δεν τα είχα δει. Μαζί με τον φίλο και κουμπάρο μου Γιάννη Κονταξή πραγματοποιήσαμε ένα τριήμερο οδοιπορικό. Στο παρόν σημείωμα θα παρατεθούν εικόνες της περιοχής πριν από 30 χρόνια (1991) με τις σημερινές διαπιστώσεις (2021) για να δούμε τη διαφορά και την πρόοδο(;). Θα παρουσιαστεί πρώτο μέρος (περιοχή Μεσοχώρας) και δεύτερο (περιοχή Μυρόφυλλου).

Α) Περιοχή Μεσοχώρας.
Παρακάλεσα τηλεφωνικά τον φίλο και συνάδελφό μου σχολικό σύμβουλο από τα Τρίκαλα, κ. Γιάννη Φιλ. Τεντολούρη, που καταγόταν από το Αρματολικό της Μεσοχώρας, να μου δώσει μερικά στοιχεία για τη διαδρομή, κυρίως, εκεί στα έργα της Μεσοχώρας. Εκείνος αυθόρμητα και με προθυμία μου απάντησε: «Δεν σου λέω τηλεφωνικά τίποτα. Έλα και θα σε περιμένω, να πάμε μαζί». Και πράγματι, με το 4Χ4 με περίμενε στη διασταύρωση, μετά από την Πύλη, της οδού Τρικάλων-Άρτας, που περνάει από τη Μεσοχώρα και άρχισε την ξενάγησή μας. Μας σταμάτησε (μετά από μικρή παράκαμψη) στο τοξωτό γεφύρι της Παλαιοκαρυάς, κτισμένο τον 16ο αιώνα. Έχει μήκος 26 μέτρα. Αυτό το γεφύρι το ήξερα και το είχα επισκεφθεί πολλές φορές, αλλά τότε ήταν δύσκολα να το προσεγγίσεις, γιατί ήταν χωμένο και χαμένο μέσα στη ρεματιά με τα πλατάνια, που οδηγεί στα τρία χωριά με το όνομα Παλαιοκαρυά (Κάτω, Μέση και Άνω), στα οποία τότε (το 1991) λειτουργούσε ένα μονοθέσιο σχολείο στην Κάτω Παλαιοκαρυά με 9 μαθητές (τώρα κλειστό). Σήμερα όμως η κατάσταση έχει αλλάξει γιατί είναι σε εξέλιξη έργα (ήπιες παρεμβάσεις) που αναδεικνύουν το μεγαλόπρεπο γεφύρι και εύκολα κανείς μπορεί να το επισκεφθεί και να το θαυμάσει. Αυτή η ρεματιά και το γεφύρι ήταν τα περασμένα χρόνια ένα μέρος της «στράτας», που ξεκινούσε από τα χωριά της Μεσοχώρας και κατέληγε στην Πύλη. Με 12ωρη πορεία, από την προηγούμενη μέρα, περπατούσαν – με διανυκτέρευση σε κάποιο Χάνι – προκειμένου την άλλη μέρα το πρωί να έλθουν στο «παζάρι» της Παρασκευής στην Πύλη. Σε μια τέτοια πορεία η μάνα του φίλου μας Γιάννη Τεντολούρη, ερχόμενη από το Αρματολικό, γέννησε μέσα στο Χάνι του Γώγου της Άνω Παλαιοκαρυάς το έβδομο παιδί της, το 1960! Συγκίνηση και θαυμασμός! Η επόμενη στάση ήταν στη σήραγγα της Γκρόπας, ψηλά πάνω από τα Στουρναραίικα. Τότε (το 1991) ο σκυροστρωμένος δρόμος, που οδηγούσε στη Μεσοχώρα, περνούσε σύρριζα από το κοφτό φοβερό βουνό, ενώ κάτω «έχασκε» γκρεμός. Με κομμένη την ανάσα περνούσαμε από εκεί. Τώρα, όμως, με μια σήραγγα μήκους 1.500 μέτρων, ούτε που καταλαβαίνεις πώς περνάς ένα επικίνδυνο σημείο του δημόσιου δρόμου της εποχής εκείνης. Συνεχίζουμε τώρα, κατηφορικά, προς το χωριό Βαθύρρεμα μέσα στο βαθυρρεμιώτικο φαράγγι, που πηγαίνει τα νερά του στον Αχελώο. Σταματήσαμε στο γνωστό παραδοσιακό καφενείο από εκείνη την εποχή. Τότε στο χωριό (μέχρι το 1989) λειτουργούσε σχολείο με 4 μαθητές (σήμερα κλειστό). Συνεχίζουμε κατηφορικά τον δρόμο Τρικάλων-Άρτας και σε λίγο θα περάσουμε από τη σήραγγα Πλακαρίων μήκους 330 μέτρων. Αυτή η σήραγγα κατασκευαζόταν από τότε (πριν το 1991) γιατί ο δρόμος περνούσε από επικίνδυνο γκρεμό και την πέρασα, κάποια φορά με τα πόδια, όταν βρέθηκα εκεί για να επισκεφθώ το σχολείο της Νέας Πεύκης με 4 μαθητές (σήμερα κλειστό), που ήταν απέναντι από τη ρεματιά, στους πρόποδες του βουνού Αυγό. Και αντικρίζοντας το Αυγό (υψόμετρο 2.146 μ.) ήρθε στο μυαλό μου μια αξέχαστη ορειβασία που κάναμε με μια ομάδα του Ε.Ο.Σ. Βόλου, με αρχηγό τον αείμνηστο Αντώνη Αραχωβίτη, που ανεβήκαμε στην κορυφή από το χωριό Λιβαδοχώρι στις 20 Ιουνίου 1993. Ήδη πλησιάζουμε προς τη Μεσοχώρα και διαβάζουμε μια ταμπέλα «Δήμος Πινδέων Δ. Δ. Μεσοχώρας». Αυτό όμως δεν ισχύει. Από το 2010 με τον «Καλλικράτη» είναι πλέον «Δήμος Πύλης» όλη αυτή η μακρινή περιοχή (Μεσοχώρας-Μυρόφυλλου), που απέχει από την Πύλη 50 χιλιόμετρα!

Ήδη πλησιάσαμε στο χωριό της Μεσοχώρας (είχε τότε σχολείο με 13 μαθητές). Εγώ ήξερα πως ο δρόμος κατέβαινε προς τον Αχελώο, περνούσαμε την πέτρινη γέφυρα και από εκεί πηγαίναμε, δεξιά-ανηφορικά προς το Αρματολικό (σχολείο με 11 μαθητές) και συνέχεια προς το Παλαιοχώρι Γαρδικίου (σχολείο με 9 μαθητές). Αριστερά από τη γέφυρα πηγαίναμε προς τη Λαφίνα (με 4 μαθητές) και Κορυφή, αφού περνούσαμε τον Αχελώο με γέφυρα «Μπέλεϋ» (16 μαθητές). Σήμερα κανένα σχολείο δεν λειτουργεί σ’ αυτά τα χωριά! Η γέφυρα αυτή είχε κατασκευαστεί το 1894. Έχει μήκος 57 μέτρα, άνοιγμα στο κύριο τόξο (μεγάλη καμάρα) 30 μέτρα και ύψος 13 μέτρα. Είναι χτισμένο από πέτρες τεχνικά συναρμολογημένες, δίνοντας την εντύπωση ότι πρόκειται για συνεχόμενη (μονοκόμματη) πέτρα, στα τοξωτά μέρη (στο μεγάλο κεντρικό, στα δύο ανακουφιστικά στις άκρες και στα ενδιάμεσα ανοίγματα). Είναι ένα έργο αξιοθαύμαστο, της εποχής του. Στη δεκαετία του 1970-80 «κάθησαν» επάνω της μία μεταλλική γέφυρα τύπου Μπέλεϋ, προκειμένου να περνάει λεωφορείο (της τότε εποχής) προς τα χωριά Λαφίνα, Κορυφή, Αετό, Παχτούρι και Νεράιδα (σ.σ. Για τη γέφυρα αυτή έχει γράψει μια συγκινητική ανάρτηση στο διαδίκτυο ο Φώτης Φιλ. Τεντολούρης, δασικός, αδελφός του Γιάννη). Εμείς αφήσαμε το χωριό δεξιά μας και προχωρήσαμε αριστερά μας στον δρόμο προς Άρτα και φράγμα. Ρώτησα τον Γιάννη: «Δεν θα πάμε από τη γέφυρα;». «Α!» μου λέει «αυτήν ξέχνα την. Είναι μισομπαζωμένη και «άχρηστη» πλέον και περιμένει κάποια στιγμή να κατακλυστεί από τα νερά». Κρίμα, ένα έργο, μνημείο πολιτιστικής μας κληρονομιάς, να «πνιγεί»! Έτσι πλησιάζουμε προς το φράγμα, που στην κορυφή του περνάει ο δημόσιος δρόμος προς Άρτα (αριστερά) και Αρματολικό (δεξιά). Εκεί ο αγαπητός Γιάννης θα μας δώσει τεχνικές πληροφορίες: «Το φράγμα είναι λιθόρριπτο (πέτρες-χώματα) με ανάντη (ανηφορική) πλάκα από σκυρόδεμα και ύψους 150 μ. Θεωρείται το ψηλότερο φράγμα της Ευρώπης. Η στέψη του φράγματος έχει μήκος 340 μ. Ύψος φράγματος (από κοίτη) 135 μ. Μέγιστο ύψος από θεμελίωση 150 μ. Έκταση ταμιευτήρα 12,8 τετρ. χλμ. Τα νερά της λίμνης θα φτάσουν μέχρι τα χαμηλότερα σπίτια της Μεσοχώρας και του Αρματολικού». Περπατήσαμε τον δρόμο που είναι πάνω στο φράγμα (340 μ.) και βγάλαμε σχετικές φωτογραφίες. Είναι ένα μεγάλο τεχνικό έργο, για το οποίο έχουν ειπωθεί πολλά και έχουν εκφραστεί αντίθετες απόψεις. Την εποχή που ήμουν εκεί (πριν 30 χρόνια, 1987-1991) γινόταν η σήραγγα εκτροπής του Αχελώου (έχω σχετικές φωτογραφίες-slides) και δεν μπορούσα να φανταστώ το μέγεθός του. Σήμερα ο Αχελώος που έρχεται από το Αρματολικό, περνάει μέσα από αυτή τη σήραγγα, ενώ από πάνω έχει κτιστεί το φράγμα και μετά συνεχίζει την πορεία του προς το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της Γλύστας και συνέχεια στο Μυρόφυλλο.

Ο αγαπητός μας Γιάννης, στη συνέχεια, θα μας οδηγήσει προς το χωριό του, το Αρματολικό, που θα το προσεγγίσουμε από ψηλά πλέον, όχι όπως πριν 30 χρόνια, από κάτω, τη γέφυρα του Αχελώου. Ο δρόμος άσφαλτος, θα φθάσει μέχρι την πλατεία του χωριού. Από κει και πέρα με εσωτερική οδοποιία (τσιμεντόστρωση), διασχίζεις όλο το χωριό. Θα περάσουμε από το πατρικό σπίτι του, που δίπλα σ’ αυτό έχει κτίσει και το δικό του, στο οποίο έχει διαμορφώσει έναν χώρο (δωμάτιο πρώτου ορόφου) ως εργαστήρι-μουσείο με όλα τα εργαλεία του πατέρα του Φίλιππα, ο οποίος εκείνη την εποχή καταπιανόταν με τα «πάντα». Σφυρηλατούσε στο καμίνι του όλα τα σιδερικά: Αλέτρια, υνιά, πέταλα… μέχρι ρολόγια επισκεύαζε! Στη συνέχεια θα μας οδηγήσει σε δυο εξωκλήσια. Της Παναγίας (Κοίμηση της Θεοτόκου), όπου ο Γιάννης ζωγράφισε τον Παντοκράτορα στην οροφή του και του Αγίου Αθανασίου, όπου, πάλι ζωγράφισε τον Παντοκράτορα και επιπλέον φιλοτέχνησε και σκάλισε το τέμπο του ναού! Μας εξέπληξε με την αξιοσύνη του και το ταλέντο του! Εκτός από συγγραφέας ερευνητικών παιδαγωγικών εργασιών «πιάνει» το χέρι του σε πολλά πράγματα! Αυτά μας τα επιβεβαίωσε και στο εξοχικό σπίτι που έχει κτίσει μέσα στο δάσος στον οικισμό «Άγιος Γεώργιος» της Ελάτης. Πέρα από τις φροντίδες για την ανατροφή και σπουδές των παιδιών του (όλα επιστήμονες) μαζί με τη γυναίκα του Παρασκευή Μπελετσιώτου, δασκάλα και άξια νοικοκυρά, ανάστησαν μια ζηλευτή οικογένεια και έχει, σήμερα, πέντε παιδιά και 14 εγγόνια, όλα εν δράσει και ζωή!

Εμείς, μετά, αφού τον ευχαριστήσαμε, θα συνεχίσουμε, παίρνοντας τον δρόμο προς Άρτα, περνώντας από σήραγγες. Το μεσημέρι θα μας βρει σε ένα εστιατόριο μέσα στα πλατάνια, «Το Πέτρινο του Αχελώου», πλάι στις όχθες του κρυσταλλένιου και πολύβουου ποταμού, όπου θα γευτούμε ζωντανή πέστροφα από το δικό του μικρό ιχθυοτροφείο και μετά από μια ανάσα ξεκούρασης θα προχωρήσουμε προς το Μυρόφυλλο απέναντι από τον Αχελώο.
Την επόμενη Κυριακή η συνέχεια