Του Κυριάκου Παπαγεωργίου
26 Οκτωβρίου του ’18. Συμμετέχω στην τριήμερη εκδρομή του Φυσιολατρικού Ομίλου Βόλου «Ο Παν» στην Οχρίδα.
Επειδή δεν συνηθίζω να συμμετέχω σε εκδρομές συλλόγων με πολλά άτομα κι επειδή με τους ανθρώπους που διοικούν τον «Πάνα» με συνδέει στενή σχέση, αποφάσισα να συμμετάσχω, με τον όρο να κινηθώ μονάχος, δίχως όμως να προξενήσω στον Όμιλο των εκδρομέων κανένα πρόβλημα.
Το λέω αυτό εκ προοιμίου, διότι θέλω να εξηγηθώ απέναντι στους ωραίους ανθρώπους που διοικούν τον ΠΑΝΑ. Να ζητήσω δηλαδή συγνώμη από τους εκδρομείς που με ανέχτηκαν στην εκδρομή της Σικελίας.
Εν πάση περιπτώσει όταν είναι λίγα τα άτομα συνεννοούνται καλύτερα, παίρνουν γρήγορες αποφάσεις και κινούνται ταχύτατα, σε κατευθύνσεις που καθορίζονται πολλές φορές αυτοστιγμεί.
*
Με την αποστολή της Οχρίδας δεν συνέβη το παραμικρό. Αλλά σε αυτή την εκδρομή και προκειμένου να μη φανώ – πάλι – ασυνεπής στα καθορισμένα ωράρια συγκέντρωσης και αναχώρησης από τα καθορισμένα σημεία, δείτε τι έπαθα, τραβώντας αυθαίρετα μια μοναχική γραμμή πορείας που μου έλαχε. Ήταν μια επινόηση της στιγμής, που στηρίχτηκε στην εμπειρία του κριτικού βλέμματος πάνω στο φυσικό υπόβαθρο της γης oπού πατούμε.
Είχαμε αναχωρήσει τ’ Αϊ-Δημήτρη το πρωί από τον Βόλο για την Οχρίδα. Φτάσαμε νωρίς στο τελωνείο της Νίκης. Περάσαμε τα σύνορα και κάμαμε μια στάση μεγαλούτσικη στο Μοναστήρι (Βίτολα), για να περπατήσουμε στο παζάρι της πόλης και να επισκεφτούμε, όπως είναι φυσικό, τον εντυπωσιακό ναό του Αγίου Δημητρίου με τις ανεπανάληπτες τοιχογραφίες.
Νωρίς το απόγεμα, ύστερα από μια γραφική διαδρομή μεσ’ από δάση φυλλοβόλα (κυρίως βελανιδιές) και διασχίζοντας μιαν ήπια ημιορεινή ζώνη με πολύ ενδιαφέρουσα χλωρίδα, φτάσαμε στην πόλη της Οχρίδας, που είναι κτισμένη στις όχθες της ομώνυμης λίμνης.
Αφού τακτοποιηθήκαμε, πήραμε την άδεια να περπατήσει ο καθένας όπου θέλει, μέσα στην πόλη. Μέσα στην πόλη; Γιατί όχι και έξω από αυτή;
Πρότεινα μια πολύ κοινή διαδρομή, παράλληλα με την ανατολική όχθη της λίμνης, ώς εκεί που έφτανε ο σχεδιασμένος πεζόδρομος δίπλα στην όχθη.
Ο σοφά μελετημένος αυτός εξοχικός διάδρομος είναι από τους καλύτερους που έχω βαδίσει σε πόλεις του εξωτερικού. Με ακολούθησαν τρεις άνθρωποι.
Οι υπόλοιποι θα περπατούσαν μέσα στην πόλη.
*
Το άλλο πρωί, το πρόγραμμα έλεγε επίσκεψη στο μοναστήρι του Οσίου Ναούμ, ακολουθώντας την παραλίμνια διαδρομή, με μια στάση στην αρχαία πασσαλόπηχτη πόλη της Pranctopncko της περιοχής Γκραντίστε (Gradishte), όπου το προϊστορικό χωριό με λιμναίες καλύβες χτισμένες πάνω σε πασσάλους.
Η στάση και η επίσκεψη στην περιοχή με θεαματική άποψη του λιμναίου οικισμού πήρε κάτι παραπάνω, καθώς η μαρτυρία μιας τέτοιας πασσαλόπηχτης κοινωνίας ήταν εντυπωσιακή, χώρια που απαιτούσε πολύ περισσότερο χρόνο για περαιτέρω εξερεύνηση και περιήγηση.
Πίσω από τον οικισμό υψώνεται ένας μεγάλος ορεινός όγκος με εξαιρετικά σημαντική δασοκάλυψη, στην οποία διαγράφονται σπουδαίες ορειβατικές διαδρομές. Είναι το βουνό GALICICA, από το οποίο πηγάζουν τα νερά που τροφοδοτούν τη λίμνη της Αχρίδας.
Σε μια ώρα περίπου και κάτι από το ξενοδοχείο της Οχρίδας φτάνουμε στον Όσιο Ναούμ προσεγγίζοντας τον προαύλειο χώρο στάθμευσης των λεωφορείων που δεν ήταν και λίγα.
Το πρόγραμμα περιέχει επίσκεψη στο βυζαντινό μοναστήρι (κτίσμα του 14ου αιώνα), παρακολούθηση λειτουργικού, περιήγηση των εσωτερικών χώρων, ιστορική επισκόπηση των κειμηλίων, των τοιχογραφιών, των αιθουσών με τα ιερά σκεύη (Ευαγγέλια, φελόνια πετραχήλια κ.λπ.), αλλά και ρεμβασμό στα τείχη του μοναστηριού, έξω από το καθολικό. Ακολουθεί μιάμιση ώρα ελεύθερη για ψώνια, περίπατο και αγορές στο υπαίθριο παζάρι των εκκλησιαστικών και άλλων τοπικών ειδών και προϊόντων στον εξαιρετικά ευχάριστο και ρομαντικό πεζόδρομο, έξω από τη Μονή, που είναι σχεδόν παράλληλος με τις όχθες μιας ειδυλλιακής λίμνης.
Είναι αρκετή η μιάμιση ώρα για εξερεύνηση του δρυμού που περιβάλλει τη Μονή;
Παρατηρώντας το μοναστηριακό περιβάλλον διακρίνω το πέραν και το γύρω της ακτίνας δράσης, σχηματίζοντας νοερά το πλαίσιο ενός περίπατου εκτός ορίων και για τον λόγο αυτό ζητώ παρέκταση του ωραρίου από την αρχηγό κατά μισή ώρα. Μου χορηγείται ένα τέταρτο επιπλέον και με ένα μυστικό νεύμα προστέθηκε ένα ακόμη σιωπηρό τέταρτο, με την προϋπόθεση να φανώ συνεπής στο χρονοδιάγραμμα, αφού ενημερώσω τους αρχηγούς για το οδοιπορικό μου.
Παρατηρώντας τον αδρό περίγυρο του οργανωμένου μικρόκοσμου της λίμνης, διαπίστωσα ότι υπήρχαν μικρές βάρκες που ακολουθώντας ανάδρομη πορεία του πλούσιου ρέματος έφταναν μέχρι την παραδεισένια θέση των Επτά Πηγών. Κι έπειτα διέκρινα την πέραν του ορισμένου αυτού πλαισίου πλούσια ανάπτυξη ενός ανεξιχνίαστου δρυμού, να τον πιεις στο ποτήρι…
Ξεκίνησα λοιπόν την ανιχνευτική μου πορεία τσεκάροντας τον χρόνο μου και φεύγοντας από την πίσω αριστερή πόρτα της Μονής που έβγαινε, αντίθετα με τον καθιερωμένο πεζόδρομο του μοναστηριακού υπαίθρου.
Συνάμα έκλεινα τη βαριά σιδερένια πόρτα της Μονής πίσω μου, ενώ το μάτι μου έπιανε τη σιλουέτα μιας γυναίκας που είχε λαθρακούσει τη στιχομυθία μου με την επικεφαλής και με πήρε από πίσω.
Χωρίς να με ενοχλεί ακολουθούσε σε απόσταση πενήντα περίπου μέτρων. Δεν έδωσα αρχικά σημασία, καθώς την πέρασα για κάποια επισκέπτρια της Μονής.
Ο φυσικός διάκοσμος της εξωτερικής ράμπας του μοναστηριού έδειχνε ατημέλητος, ενώ ένα πανέμορφο αλσύλλιο αποκαλύφθηκε σύντομα. Τραχιά μεγάλα δέντρα (καβάκια, δρυς, αριές και φλαμουριές) στηρίζονταν στον υπώροφο μιας πλούσιας χορείας φτέρης και θάμνων, γράφανε ένα μεγάλο ευθύγραμμο μήκος, που το ακολούθησα περίεργος, αλλά και εντυπωσιασμένος από την αποκάλυψη της συναρπαστικής αυτής χλωρίδας.
Πίσω μου η σκιά της θηλυκής παρουσίας όλο και μίκραινε, μέχρι που μετά την πρώτη απότομη στροφή του άλσους, εξαφανίστηκε. Φοβήθηκε να προχωρήσει σε αυτό το άγνωστο τοπίο του παραδείσου;
Ίσως να είχε παίξει καταλυτικό ρόλο στη διακοπή της πορείας της μια πινακίδα που έλεγε πως «η συνέχεια της διαδρομής γίνεται με την προσωπική ευθύνη του πεζοπόρου».
Αυτό κι αν με εξιτάρισε. Προχώρησα ταχύνοντας το βήμα μου, για να προλάβω το χρονοδιάγραμμα τιμής, προαισθανόμενος μιαν αποκαλυπτική συνέχεια άγνωστων συνεπειών και απολαύσεων…
Στην πρώτη στροφή υπήρχε μια πινακίδα που έγραφε CB. ATANACHJ, σε πεντακόσια μέτρα. Απάνω στη στροφή, καθισμένος στο γρασίδι του ωραίου αυτού κήπου, ένας ζητιάνος, κάτι μου είπε ή μου ζήτησε, αλλά τον προσπέρασα δίχως να δώσω συνέχεια.
Στα πεντακόσια μέτρα σταματούσε το δασικό δρομάκι, ενώ δεξιά μου εμφανίστηκε το ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου κι αμέσως μετά άρχιζε κανονικό χωμάτινο μονοπάτι.
Σε άλλα τριακόσια μέτρα το μονοπάτι διχαζόταν κι ένα σκέλος του κατηφόριζε για την όχθη της ρεματιάς, ενώ το άλλο ανηφόριζε σε έναν λόφο άγνωστου προορισμού.
Ακολούθησα την κατωφέρεια. Αλλά πριν πλησιάσω τη ρεματιά, το μονοπάτι έκαμπτε πάλι ανηφορικά και έμπαινε σε τραχύ δάσος. Σε λίγο είδα μια δεύτερη πινακίδα με μια ζωγραφιστή εκκλησούλα που έγραφε CB. BOΓOΡOΔHΛA κι από κάτω 700 m.
Συνέχισα την πορεία μου υποψιασμένος για κάτι σημαντικό από την άποψη της ναϊκής αποκάλυψης.
Αντ’ αυτού διείσδυσα σε έναν πρωτοφανούς ωραιότητας παραδεισένιο δρυμό που τα είχε όλα: Ιτιές, φιλύκια και σκλήθρα πλεγμένα σε αξεδιάλυτο κουβάρι, βούρλα, φτέρες, χρυσόφυλλα, ρείκια, αμμοθίνες, νεροβάτραχους, αγριόγατους, πουλιά, ζούμπερα, νερόφιδα, βίδρες.
Το μόνο που απομένει είναι να χάσω το μυαλό μου. Φύρανε από τα θαύματα. Μια απίθανη ποικιλία των ειδών. Χάνω μαζί με το μυαλό και τον μπούσουλά μου!
Μπροστά σε μια γιγάντια θαλερή οθόνη συμπυκνώνεται όλο το μυστήριο της ζωής: Δρυοκολάπτες, βίδρες, πεταλούδες, νεροκότσυφες κι από κοντά σωρό οι θεόσταλτες αμαδρυάδες, τυλιγμένες όλες μέσα σε μια μεταξένια χρυσόσκονη. Εγκαταλείπομαι σε αυτή την ανάγνωση και μελέτη της επιτομής που εκπονεί η φυσική ορθοδοξία του ζην.
*
Στοχάζουμαι πως κάπως έτσι θάταν ο απολεσμένος παράδεισος. Ήδη βρίσκομαι στο υπέρτατο ύψος μιας επίπονης, αλλά φυσικής Αρκαδίας. Ο κόσμος του Θεόκριτου με τα Ειδύλλιά του, μα κι όλα τα ειδύλλια του κόσμου, ο Πάνας και η Σύριγγα, ο Απόλλωνας και η Δάφνη, οι βωμοί της Άρτεμης κι όλες συλλήβδην οι Μούσες και οι Χάριτες παρατάσσονται απέναντί μου, έτοιμες να με καταπιούν. Φτάνω στην όχθη που πηγάζουν οι επτά πηγές του ποταμού που αμέσως μετά γίνεται λίμνη. Από την άλλη μεριά των Πηγών και πέρα από τούφες χασμόφυτα με βούρλα κι αρμυρήθρες, σαν σε όνειρο βλέπω ν’ αρμενίζουν αθόρυβα μικρά πλεούμενα, από αυτά που είχα δει στην είσοδο του άλσους, κουβαλώντας πλήθος επιβατών. Σκίζουνε τη χρωματική ακαμψία της επιφάνειας που αντανακλά τον φυλλοβόλο ορίζοντα συγχωνεύοντας τους κρυσταλλικούς βυθούς με ονειρικές πανδαισίες χρωμάτων.
Στο σημείο των Επτά Πηγών δεν μπορούν να εισέλθουν τα πλεούμενα που μένουν αναγκαστικά σε απόσταση. Με κοιτούν οι επιβάτες που πατώ πάνω στους βλυσμούς των πηγών κι αναρωτιούνται πώς έφτασα ώς εκεί.
Τα πλεούμενα με τους επιβάτες περνούνε, στέκονται, ρεμβάζουν κι αναχωρούν. Ο παράδεισος γι’ αυτούς ίσως να είναι μακριά…
Κι ο χρόνος που απομένει για μένα είναι δυστυχώς ελάχιστος…
Υποσημείωση:
To οδοιπορικό συνεχίστηκε ίσαμε που έφτασα στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη, όπου ανηφορίζει στενό δύσβατο καλντερίμι για να τερματίσει. Δεν τερματίζει όμως εκεί, καθώς η πορεία της ειδυλλιακής διαδρομής ακολουθεί δασικό δρόμο πλέον, που έρχεται ή καταλήγει στον χώρο στάθμευσης των αυτοκινήτων, ολοκληρώνοντας τον γύρο των Επτά Πηγών.