Του Κυριάκου Παπαγεωργίου
Η φύση αγαπάει να κρύβει τον εαυτό της
Το μήνυμα που μας καλούσε έλεγε πάνω κάτω τα εξής: «…με την ελπίδα πως όταν η «ανάπτυξη» χτυπήσει και αυτή την πόρτα, που θα το κάνει σίγουρα, αυτό να γίνει με τον σεβασμό που αξίζει στη Νεμούτα της ορεινής Ηλείας»…
Τι μήνυμα ήταν αυτό, ποιος το έστελνε και κυρίως ποια είναι η περιοχή της Νεμούτας που δεν έχει ακόμη προσβληθεί από το μικρόβιο της «ανάπτυξης»; Σε ποια γωνιά της Ελλάδας είναι κρυμμένος ένας τέτοιος θησαυρός που ακόμη δεν τον έχει ανακαλύψει η ανάπτυξη και ο «πολιτισμός» των νεοελλήνων;
Το μήνυμα «υπέγραφε» ο Ορειβατικός της Φολόης και μας καλούσε εσπευσμένα για να προλάβουμε τον αμόλυντο ακόμη διάδρομο της φυσικής νομοτέλειας του Ερύμανθου.
Ομολογώ πως προλάβαμε και δεν προλάβαμε.
Και τούτο γιατί οι μανιακοί των τροχοφόρων κυβιστήσεων, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κατάφεραν να εισβάλουν στην απόκρυφη προβλήτα των Ερυμάνθιων δασών της Φολόης.
Σχεδόν την κατέλαβαν εξ απροόπτου και την πάτησαν διασχίζοντας με τους θηριώδεις τροχούς τους την παρθένα ετούτη γωνιά της Ηλειακής ενδοχώρας, πανικοβάλλοντας ταυτόχρονα τη γαλήνη της άγριας πανίδας και τη μοναξιά των λιγοστών κατοίκων που παροικούν την εδεμική ετούτη Χαναάν.
*
Το ταξίδι για μας, οφείλουμε να το επισημαίνουμε πάντα ότι είναι εργαλείο ζωής και κάθαρση της ψυχής.
Θα δανειστούμε γι’ αυτό τη βοήθεια του ασυναγώνιστου ταξιδευτή, ερευνητή και φιλίστορα Pedro Olaya που με τον υπότιτλο του έργου του Quibus in Arcadia θα εξαγνίσει το οδοιπορικό μας στα βάθη του ποταμού Ερύμανθου, κοντά στα σύνορα της Ηλειακής με την Αρκαδική γη.
Ναι, το ταξίδι στη Νεμούτα ήταν ένα ταξίδι στη χώρα της αγωνίας, του υπερβατικού και του ανέλπιστου, στη χώρα της υποκείμενης φαντασίας και της διακείμενης τύχης. Γιατί χωρίς τύχη δεν βρίσκεις το ανέλπιστο…
Ωστόσο όλα αυτά τα δυσεξήγητα βρίσκονται δίπλα μας, γύρω μας και κυρίως μέσα μας…
Αρκεί ν’ ανοίξουμε διάπλατα τους οφθαλμούς, αμφίβληστρων και ψυχής για ν’ αδράξουμε όλα όσα αφορούν κι εξαρτώνται από την καλλιεργημένη φαντασία και την επίμοχθη τάση του ερευνητικού πάθους…
*
Ταξίδι λοιπόν είναι η κάθε έννοια αναγωγής των οραμάτων μας στο περιβάλλον και ειδικά στη χώρα της μνήμης και του μύθου, στη χώρα του μυστηρίου, του Ειδυλλίου και της Αποκάλυψης….
Είναι το ταξίδι στη χώρα των Δωριέων και των Πελασγών, μέσα από τα σύμβολα της Σύριγγας, των Σιληνών και του Πανός…
Είναι εντέλει η σαγήνη που εξασκούν οι ελληνικοί τόποι στον πολιτισμό και την ιστορία, μα και η γέννηση της Αρκαδικής ψυχής, εκείνης της κρυφής ιδιότητας που οδηγεί τον ψαγμένο ταξιδιώτη από το βουκολικό σκηνικό των αρχαίων μύθων στα ιλιγγιώδη τοπία της πνευματικής θέασης…
Όλα αυτά θα τα βρούμε μπροστά μας. Κατηφορίζοντας προς τη Νεμούτα. Ιδού πώς:
Είχαμε επισκεφτεί την Ολυμπία. Η οποία μας αποκαθήλωσε από το βάθρο της μαγικής της αποστολής.
Ο Ερμής του Πραξιτέλη, οι Γιγαντομαχίες και η Νίκη του Παιωνίου, ουσιαστικά απομονωμένοι, ψυχροί και αμετακίνητοι στα υπέροχα βάθρα της αιώνιας σιωπής, μπορεί να διεκδικούν τα βλέμματα του θαυμασμού, αλλά θα υποτάσσονται στο λιτό και μη δραματικό στοιχείο του μαρμάρινου μεγαλείου τους, αφήνοντάς μας έξω από την αποστολή του νοήματός της, δίχως τη μύηση και τη μέθεξη του φυσικού περιβάλλοντος.
Από την Ολυμπία λοιπόν θ’ ανηφορίσουμε για το δάσος της Φολόης κι από κει θα πάρουμε τη σκληρή άγουσα προς τις άκρες του Ερυμάνθιου ποταμού, ώστε να χωθούμε στις πιο αδιάβατες, άγνωστες και συνάμα πιο όμορφες γωνιές μιας συμβολικής πατρίδας, γεμάτης σημαίνοντα και συμβολισμούς. Θα διασχίσουμε πανέμορφα τοπία βουκολικών αποστάξεων, φαράγγια, καταρράχτες και δίνες ποταμών, που θα μας αφαιρέσουν κάθε λίπος από την καθιστική μας σκέψη.
Η σκέψη ότι βρισκόμαστε σε έναν ζωντανό παράδεισο καθοδηγείται από σημάδια που είναι ορατά, δοσμένα από τους μέγιστους θεούς που αγαπούν τη φύση και δίνουν στις θνητές καρδιές ανεξερεύνητες δυνατότητες και μαζί ένα πανόραμα της πνευματικής ζωής.
Το Ηλειακό τοπίο θα μπει ως το μεδούλι της ταξιδιωτικής μας ζωής και θα μας οδηγήσει μέσα από ειδικές διαδρομές στον βυθό μιας απρόβλεπτης και ασυμβίβαστης με το τοπίο συναγωγής αισθήσεων, αντιθέσεων και ενός εν δυνάμει τοπίου της θρυλικής Αρκαδίας.
*
Έξω από την Ολυμπία ξεκινούν δυο οδικοί άξονες, με κατεύθυνση ο ένας τη Βυτίνα και την Τρίπολη κι ο άλλος το οροπέδιο με το δάσος της Φολόης με τον γνωστό 111 (άξονα Πατρών – Τρίπολης).
Στη διασταύρωση των δυο αξόνων θ’ ακολουθήσουμε τον δεύτερο, με κατεύθυνση και προορισμό την ανεπίσημη πρωτεύουσα της Φολόης, τον Λάλα. Ύστερα από 12 χιλιόμετρα θα μπούμε στον μεγάλο και φαρδύ οικισμό του Λάλα, στην έξοδο του οποίου θα εγκαταλείψουμε την προαναφερόμενη διαδρομή στρίβοντας δεξιά για το χωριό της Νεμούτας.
Μετά και από τρεις δευτερεύουσες διασταυρώσεις θα φτάσουμε στο απομονωμένο και μικρό χωριουδάκι της Νεμούτας, από την άκρη του οποίου, ξεκινάει η μαρτυρική κάθοδος στον… άλλο κόσμο.
Απότομες στροφές, ελικοειδείς, απόκρημνες και ιδιαίτερα κατηφορικές, πάνω σε καλοπατημένο χωμάτινο οδόστρωμα που διασχίζει πανέμορφα τοπία βουκολικού ενδιαφέροντος και ειδυλλιακών αποχρώσεων.
Τα αναρίθμητα ζικ-ζακ θα μας κατεβάσουν έως την κοίτη του ποταμού Ερύμανθου φτάνοντας σχεδόν στο τέρμα του Θεού και μπροστά σε μια παλιά μεταλλική γέφυρα τύπου Μπέλλεϋ.
Θα κατεβούμε από το αμάξι, σκονισμένοι και υπό πίεση, τόσο των καρδιακών ρυθμών, όσο και της εναγώνιας αναζήτησης των κρυμμένων μυστικών.
Εκεί θα βρούμε μια ομάδα του Ορειβατικού της Φολόης που θα μας δώσουν οδηγίες και κατευθύνσεις, καθόσον ο παράδεισος των καταρραχτών είναι συνυφασμένος με το στενό φόρεμα αδιόρατων φαραγγιών που δεν προδίνουν με τίποτα την ύπαρξη των υδάτινων καταρροών της τοπικής χλωρίδας.
Είπαμε «φύσις κρύπτεσθαι φιλεί»…
Έως εκεί που φτάνουν ακόμη και συμβατικά αυτοκίνητα, τίποτα μα τίποτα δεν προδίνει τη μαγεία της ειδυλλιακής εστίας και την πληθώρα των επί μέρους κρυπτών νοημάτων που θα μας πάρουν τα μυαλά.
*
Υπάρχει χάραξη διαδρομών μικρής, αλλά και μεγάλης ακτίνας, οι οποίες έχουν τυποποιηθεί με το σχήμα Μ3, οι περισσότερες από τις οποίες ακολουθούν την ανάστροφη ροή του Ερυμάνθιου ποταμού.
Σε πρώτη φάση θα επιστρέψουμε στον δρόμο, από τον οποίο ήρθαμε, με τα πόδια, για περίπου τρακόσια μέτρα.
Εντελώς ανυποψίαστα και σχεδόν στα τυφλά θα στραφούμε δεξιά, ύστερα από υπόδειξη των μελών του Ορειβατικού και θα ακολουθήσουμε ένα τυφλό ρεματάκι, στην άκρη του οποίου χαράζεται ανεπαίσθητο μονοπάτι.
Το τοπίο αγριεύει, στενεύει ο κλοιός του ρέματος, ενώ το λιγοστό νεράκι που κυλάει δεν προοιωνίζει μπάσιμο σε χαράδρα αειφόρων καταιγισμών.
Βγάζουμε τα παπούτσια, καθώς περνάμε διαδοχικά και πολλές φορές από το ρέμα που αλλού έχει πατωμένους κορμούς διέλευσης και αλλού πλαταίνει αναγκάζοντάς μας να διασχίσουμε το ρέμα μέσα από την κοίτη του.
Ο ανήφορος πλάι στο ρέμα θα συνεχιστεί για κανένα δεκάλεπτο ώσπου η κοίτη του θα στενέψει ακόμη περισσότερο, ενώ μια βοή χιλίων υδάτων θα ογκώνεται όλο και πιο πολύ φορτίζοντας την ατμόσφαιρα με μια πολυτονική δημηγορία υπαίθριας ρητορικής.
Στο τέλος θα ανακοπεί οποιαδήποτε προώθηση, αν δεν χρησιμοποιηθούν και τα χέρια στα διάφορα σκαρφαλώματα, μόλο που οι πατούρες είναι ολισθηρές.
Με τη βοήθεια των χειραναβάσεων θα φτάσουμε έως την πρώτη μεγάλη πατούρα, από την οποία θα πάρουμε την πρώτη γεύση των καταρραχτών της Νεμούτας.
Κατόπιν θα περάσουμε κάτω από φυσικό βραχώδες γεφύρωμα και μέσα από τις πολύπτυχες διαρροές της χαράδρας θα αντικρίσουμε το αφανές, πολυώροφο και συναρπαστικό θαύμα, σαν μια κατακόρυφη πλημμυρίδα που δέρνει ανελέητα μια τόση δα σπασμωδική λιμνούλα.
*
Αυτή η ανακάλυψη δεν ήταν παρά μια πρόγευση του συστήματος καταρρακτών και οργιώδους βλάστησης που αγγίζει τα όρια της ζούγκλας, σε όλο το ανάπτυγμα του Ερύμανθου.
Σε αυτό το πολυδαίδαλο περπάτημα της κοίτης και των δυο οχθών του Ερύμανθου μπορεί κανένας να συναντήσει έως και τριάντα καταρράκτες με διαφορετική διάσταση, ένταση και ηρακλείτεια… κρυψίνοια.
Η ολοκληρωμένη βόλτα στις μυθικές γειτονιές του Ερύμανθου που συνιστούν ένα σύμπαν θεϊκό, επαρκές κι ολοκληρωμένο, γίνεται αν ακολουθηθεί το μονοπάτι με την ένδειξη Μ3, μήκους δώδεκα χιλιομέτρων που ξεκινάει από το Περιβαλλοντικό πάρκο της Φολόης και καταλήγει πάλι σε αυτό.
Το περπάτημα που γίνεται είτε κάτω από τη σκιά των πανύψηλων βελανιδιών είτε μέσα από την κοίτη του Ερύμανθου θα μας ταξιδέψει έως τα χρόνια της μυθικής βασιλείας του Αυγεία και των κατορθωμάτων του Ηρακλή που κυνηγούσε εδώ μέσα τον μυθικό Ερυμάνθιο κάπρο.
Το σκηνικό από τη γέφυρα του ποταμού και πάνω μετατρέπεται σε τροπικό με μεγάλη παρουσία αγριογούρουνων, βιδρών και μιας απίστευτης ποικιλίας βατράχων, φαύνων, σιληνών κι αμαδρυάδων.
Περάσαμε τη γέφυρα και πήραμε το διακριτικό μονοπάτι για την άγρια ζώνη του Ερυμάνθιου παράδεισου. Εκεί που τελείωνε η σχετική βατότητα του μονοπατιού άρχιζε ο κροκαλωτός διάκοσμος μιας πανέμορφης δασικής και βλαστικής πολυμορφίας που δεν αντέχει σε καμία περιγραφική ανάλυση.
Θα ξαναβρούμε καταρράκτες, αλλά καλά κρυμμένους και αθέατους, που για να τους εντοπίσουμε θα πρέπει να ψάχνουμε βαθιά μέσα στις φυλλωσιές και στα σουρωμένα κελύφη των υδρόφιλων βλαστημάτων. Δεν βλέπεις απέναντί σου παρά μια δασωμένη στρατιά από αμείλιχτους φύλακες που στέκονται ορθοί σε κάθε γωνιά.
Εδώ μέσα ο χρόνος σφυροκοπείται, ενώ εγκαταλείπεσαι σε μια συναίσθηση της αδιάκοπης στιγμής που ακυρώνει το φορτίο του. Το φορτίο του χρόνου…
Και μόνη η διείσδυση, η ιχνηλασία των ειδών κι η ανακάλυψη του χαμένου μας εαυτού, στα βάθη του μυστήριου παρακράτους της Ερυμάνθιας κοιτίδας, εξαρκεί για να γραφεί ένας ακόμη από τους άθλους των Ηρακλειδών της νεότερης μυθολογίας…
Ζήτω η κάθε Νεμούτα του απόκρυφου αρκαδικού τοπίου και της πολυδύναμης ταυτότητας του μυθικού μας πολιτισμού…
5-9-2020