Του Γεώργιου Καπουρνιώτη
Ο όρος συνδικαλισμός έχει αρχαιοελληνική προέλευση από το «συνδικάτο» που σημαίνει συνήγορος, υπερασπιστής. Πώς χρησιμοποιείται, όμως, ο όρος σήμερα; Η αλήθεια είναι ότι οι απόψεις διίστανται. Σε ένα κράτος δικαίου αποτελεί βάθρο δημοκρατίας, συντελώντας στην υπεράσπιση των εργαζομένων είτε αυτών που εργάζονται στον ιδιωτικό είτε αυτών που εργάζονται στον δημόσιο τομέα και τους προστατεύει από τυχόν κακή μεταχείρισή τους από τους εργοδότες τους. Όντας ισχυρό όπλο στα χέρια των εργαζομένων, τους βοηθά στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους. Ακόμη, δεν μπορούμε να παραλείψουμε ότι έχει συμβάλει καθοριστικά στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και του βιοτικού επιπέδου των μισθωτών.
Πώς βλέπουμε τον συνδικαλισμό σήμερα; Είναι γεγονός ότι το συνδικαλιστικό κίνημα είναι καθοδηγούμενο και χρησιμοποιείται από τους πολιτικούς σαν μέσο εκτόνωσης πολιτικών εντάσεων. Από τη στιγμή που εμπλέκονται πολιτικά κόμματα, τίποτα δεν είναι ρόδινο. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι συνδικαλιστές, οι οποίοι ανήκουν σε διάφορες παρατάξεις, συμπεριφέρονται προσβλητικά παρακινώντας αρνητικά τους εργαζόμενους. Αυτό συνήθως είναι η λύση για να πετύχουν κάποιο συγκεκριμένο στόχο.
Θεωρώ ότι είναι σαφές ότι αυτού του είδους ο συνδικαλισμός, δεν είναι αυτός απαραίτητος στην κοινωνία μας. Πιστεύω πως απαραίτητος είναι ο συνδικαλιστής, που είναι μεν πολιτικοποιημένος αλλά δεν δίνει αναφορά στο κόμμα του για τη δράση του, που αποδέχεται και αναγνωρίζει εμπράκτως ότι κανένας δεν βρίσκεται υπεράνω του Νόμου και οι Νόμοι του κράτους, εφόσον υπάρχουν, ισχύουν για όλους τους πολίτες ανεξάρτητα της ιδιότητάς τους. Αν, μάλιστα, κάποιοι νόμοι είναι ξεπερασμένοι ή πάσχουν, οφείλει να τους σέβεται και παράλληλα να δίνει τον αγώνα του προκειμένου ν’ αλλάξουν. Επιπροσθέτως, είναι αγωνιστής και μάχεται καθημερινά για τα συμφέροντα των εργαζομένων.
Ο ρόλος του συνδικαλιστικού κινήματος σχετίζεται με την προάσπιση των οικονομικών συμφερόντων που αφορούν στην εργασία, ενώ παράλληλα θέτει γερές βάσεις για την επικράτηση καλού κλίματος εργασίας, καλλιεργώντας την αυτονομία του εργαζόμενου με ταυτόχρονη υπεράσπιση των δικαιωμάτων του. Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1 του ν. 1264/82: «Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν σκοπό τη διαφύλαξη και προαγωγή των εργασιακών, οικονομικών, ασφαλιστικών, κοινωνικών και συνδικαλιστικών συμφερόντων των εργαζομένων ». Έτσι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις γίνονται όργανα εξυπηρέτησης και των γενικότερων συμφερόντων, όχι μόνο των μελών, αλλά και ολόκληρης της εργατικής τάξης.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ο συνδικαλισμός, για να είναι αποτελεσματικός, πρέπει να είναι ανεξάρτητος και ακηδεμόνευτος από κόμματα και παρατάξεις. Δυστυχώς και πάλι, όμως, όλοι, σχεδόν, οι συνδικαλιστές και οι παρατάξεις τους έχουν καταντήσει τα μακριά χέρια των κομμάτων, που συμπαθούν, μια που πολλοί απ’ αυτούς διαθέτουν διπλή ιδιότητα, αυτήν του συνδικαλιστή και, παράλληλα, του κομματικού στελέχους. Νομίζω πως το έχουμε δει να συμβαίνει πολύ συχνά στην ελληνική πραγματικότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνονται πράξεις που δεν συμβαδίζουν με τις αρχές του συνδικαλισμού. Παραδείγματος χάριν, συνδικαλιστές που δεν υπερασπίζουν τους εργαζόμενους και είναι με το μέρος των εργοδοτών με απώτερο στόχο να γίνουν υψηλόβαθμα στελέχη μίας επιχείρησης.
Ωστόσο, επειδή ο συνδικαλιστής, όπως και κάθε πολίτης, δεν μπορεί να είναι, πολιτικά, αδιάφορος, τη στιγμή που όλοι οι άνθρωποι είμαστε όντα πολιτικά, ενώ η ενασχόληση με τα κοινά καθιστά τον πολίτη ενεργό και πιο ικανό, στο να οργανώνει, να αποφασίζει και να ενεργεί, θα πρέπει, όσο ασκεί τα καθήκοντά του, να είναι πολιτικοποιημένος, μεν, αλλά όχι κομματικοποιημένος. Αυτό σημαίνει, ότι αναστέλλει, αν έχει, την κομματική του ιδιότητα, για να μην μπερδεύει τους ρόλους του μπαινοβγαίνοντας, χωρίς διάκριση, είτε στα κομματικά είτε στα συνδικαλιστικά γραφεία, γιατί, τότε κινδυνεύει να ξεχάσει τα συμφέροντα των εργαζομένων, όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν. Εξυπακούεται, ότι θα πρέπει να αντιπαρατίθεται και να ασκεί κριτική στο κόμμα που συμπαθεί όταν αυτό με τις αποφάσεις και τις πράξεις του θίγει τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα των εργαζομένων, που εκπροσωπεί, και όχι τα προσωπικά του.
Η πραγματικότητα, όμως, είναι διαφορετική και, γι’ αυτό, οι εργαζόμενοι βλέποντας, ότι πολλοί συνδικαλιστές παίζουν κομματικά και προσωπικά παιχνίδια, ότι γίνεται κατάχρηση του μέτρου της απεργίας και ξεπουλιέται ο αγώνας τους αντιδρούν συμμετέχοντας ελάχιστοι πλέον στις γενικές συνελεύσεις και πολύ περισσότερο στις απεργιακές κινητοποιήσεις, μια που η απεργία κοστίζει και η απεργοσπασία, προ καιρού, έπαυσε να στιγματίζει. Αφήνουν έτσι μόνους σχεδόν τους εκπροσώπους τους ή στην καλύτερη περίπτωση πλαισιωμένους από κάποιες οργανωμένες μειοψηφίες, που καπελώνουν τον αγώνα τους. Αυτοί, άλλωστε, είναι και οι βασικοί λόγοι για τους οποίους οι περισσότεροι, κυρίως δεν προσέρχονται με προθυμία, στις κάλπες, όταν αυτές στήνονται σε μη εργάσιμες μέρες, ενώ οι συνδικαλιστές πασχίζουν για ευνόητους λόγους να στήνονται σε εργάσιμες, προκειμένου η συμμετοχή των εργαζομένων να είναι αναγκαστικά μεγάλη και κατά συνέπεια μεγαλύτερα και τα ποσοστά τους.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα συνδικαλιστικά κινήματα δημιουργήθηκαν με σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Τέλος πρέπει οι ίδιες οι επιχειρήσεις να νοιάζονται για το ανθρώπινο κεφάλαιο και να φροντίζουν για την εξασφάλιση της υγιεινής και ασφάλειας στον εργασιακό χώρο. Παρατηρούμε, ότι η ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό, αφού ο συνδικαλισμός σήμερα επικεντρώνεται στις δημόσιες επιχειρήσεις και στις βαριές βιομηχανίες.