Η καραντίνα Μαρτίου-Μαΐου του 2020 υπήρξε ευεργετική για το εγχείρημά μας, εξηγεί ο δημοσιογράφος Μάκης Προβατάς, που επιμελήθηκε το βιβλίο με τις συνομιλίες του με τον Σταμάτη Κριμιζή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. Μας έδωσε την ευκαιρία να τελειώσουμε, συμπληρώνει, με μερικές εκατοντάδες ώρες δουλειάς, ό,τι είχαμε αρχίσει στη Χίο την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου 2019. Τότε που, μαζί με τη σύζυγό του Μαρία, με φιλοξένησαν στο σπίτι τους στον Βροντάδο για να ξεκινήσουμε αυτό το βιβλίο.
Επιμέλεια Xαριτίνη Μαλισσόβα
Ο Σταμάτης Κριμιζής είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος, απλά εξιστορώντας τη ζωή του, αποτελεί παράδειγμα.
Παράδειγμα για το πώς μπορεί κάποιος να κάνει τη μοίρα συνεργό του. Στα δεκαοκτώ του έφυγε από τη Χίο με μόνο εφόδιο το μυαλό του και την επιθυμία να δικαιώσει τους γονείς του που επέλεξαν αυτόν, ανάμεσα στα τρία αδέλφια, για να σπουδάσει.
Παράδειγμα για το πώς μπορείς να κάνεις, ίσως, το πιο δύσκολο στη ζωή: Να στέκεσαι στο ύψος του Τυχαίου.
Η συμβολή του στη διαστημική επιστήμη θα μνημονεύεται από τους μελλοντικούς επιστήμονες. Όμως δεν είναι ακριβώς γνωστή. Ο λόγος απλός: Όπως κάθε αληθινός επιστήμονας, ο Σταμάτης Κριμιζής έχει πορεία σεμνή, παρ’ όλα τα σπουδαία που έχει δημιουργήσει και δημιουργεί.
Τελικά έχει γεμίσει το εκμαγείο της ζωής του δημιουργικά, θαυμαστά, παραδειγματικά. Ίσως το μεγαλύτερο δίδαγμα που δίνει η διαδρομή του είναι ότι η ζωή χωράει όσο μέλλον μπορούμε εμείς να της βάλουμε.
Ο Σταμάτης Κριμιζής γεννήθηκε στο Βροντάδο της Χίου. Εκεί τελείωσε Δημοτικό και το Γυμνάσιο. Γιος Έλληνα μετανάστη που πηγαινοερχόταν στην Αμερική, μετά τον θάνατο του πατέρα του πήγε στην Αμερική όπου και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, απ’ όπου έλαβε το πτυχίο της φυσικής το 1961 και στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα, όπου υπό την καθοδήγηση του J. A. Van Allen, που ανακάλυψε τις ραδιενεργούς ζώνες Βάναλλεν γύρω από τη Γη, απόκτησε Μάστερς και Διδακτορικό στη φυσική το 1963 και 1965 αντίστοιχα.
Η διδακτορική διατριβή του δρ Κριμιζή πάνω στο μοντέλο διάδοσης των πρωτονίων προερχομένων από τις εκλάμψεις του ήλιου (Krimigis, s. m., Interplanetary diffusion model for the time behavior of intensity in a solar cosmic ray event, J. Geophys. Res. 70, 2943-2960, 1965) ήταν η πρώτη μελέτη που ερμήνευσε τη διαπλανητική διάδοση των πρωτονίων μέσα από μια διαδικασία διάχυσης και έγινε γνωστή σαν «το μοντέλο Κριμιζή» στην ανάπτυξη του θέματος για τις επόμενες δυο δεκαετίες. Αμέσως μετά την απόκτηση του διδακτορικού του διπλώματος, ο δρ Κριμιζής προσελήφθη ως επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Αϊόβα, όπου δίδαξε για τρία χρόνια. Από το 1972 προήχθη στη βαθμίδα του ισότιμου καθηγητή στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς.
Ως μεταπτυχιακός ακόμα φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα, ο δρ Κριμιζής εξελέγη από τη NASA ως συνερευνητής του Van Allen για το πείραμα του Πανεπιστημίου που εστάλη με το διαστημόπλοιο Mariner 4, που ήταν η πρώτη τότε αποστολή στον Άρη. Ο ίδιος επινόησε, σχεδίασε και κατασκεύασε τον πρώτο μετρητή στερεάς κατάστασης που εστάλη ποτέ στο διάστημα. Συμπτωματικά, το ερευνητικό όργανο του Mariner 4, εκτός από τη μελέτη των στοιχείων στην περιοχή του Άρη, ανακάλυψε την εκτόξευση ηλεκτρονίων υψηλής ενεργείας στις εκλάμψεις του ηλίου (Van Allen, J. A. and S. M. Krimigis, Impulsive Emission of ~40 kev electronics from the sun, J. Geophys. Res., 70, 5737-5751, 1966), ένα φαινόμενο που έκτοτε χρησιμοποιείται κατά κανόνα στην εξερεύνηση της απελευθέρωσης ηλιακής ενεργείας μέσω ακτίνων Χ και μικροκυμάτων.
Η επιστημονική προσφορά του δρα Κριμιζή έχει αναγνωριστεί από πολλούς επιστημονικούς οργανισμούς όπως την Αμερικανική Εταιρεία Φυσικής (American Physical Society), που τον εξέλεξε Διακεκριμένο Μέλος (Fellow) για εξαιρετική προσφορά στην καταγραφή και ερμηνεία του πλάσματος στις μαγνητόσφαιρες των πλανητών και στην ηλιόσφαιρα, το 1983, όπως και στην Αμερικανική Γεωφυσική Ένωση (ACU), τo 1980. Έχει βραβευθεί από τη Διεθνή Ακαδημία Αστροναυτών και την Ακαδημία AHEPA το 1994. Στο Παγκόσμιο Διαστημικό Συνέδριο του 2002 του παρεδόθη το Βραβείο Διαστημικών Επιστημών COSPAR, την υψίστη τιμητική διάκριση που η παγκόσμια διαστημική επιστημονική κοινότητα έχει δώσει.
Το 1980 διορίστηκε επικεφαλής επιστήμονας στο Τμήμα Διαστημικής, όπου και ανέλαβε διευθυντής το 1991. Από τη θέση αυτή διηύθυνε τις δραστηριότητες 600 περίπου επιστημόνων, μηχανικών και άλλου τεχνικού προσωπικού και προσωπικού υποστήριξης. Από τον Απρίλιο του 2004 είναι επίτιμος διευθυντής. Εκλέχθηκε ακαδημαϊκός στη νεοϊδρυθείσα έδρα «Επιστήμη του Διαστήματος» της Ακαδημίας Αθηνών τον Νοέμβριο του 2004 και πρόεδρος της Τάξεως Θετικών Επιστημών για το 2007. Τον Δεκέμβριο 2006 ανέλαβε εθνικός εκπρόσωπος της Ελλάδος στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος. Προς τιμή του το 1999 η Διεθνής Αστρονομική Ένωση ονόμασε με το όνομά του τον αστεροειδή 8323 Κριμιζής (προσωρινή ονομασία 1979 UH). Στις 19 Μαρτίου 2018 ανέλαβε καθήκοντα προέδρου του ΕΛ.Δ.Ο., θέση από την οποία παραιτήθηκε σχεδόν έναν μήνα μετά.