Του Γεώργιου Καπουρνιώτη
O πλανήτης μας, εκπέμπει σήματα SOS μέσω της κλιματικής αλλαγής. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε διαρκώς φαινόμενα που μάς εκπλήσσουν, όπως πολύ υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Στο θέμα αυτό, βέβαια οι απόψεις διίστανται. Πολλοί αναρωτιούνται αν πράγματι υπάρχει αλλαγή του κλίματος τα τελευταία χρόνια σε σχέση με τα προηγούμενα ενώ άλλοι αν η αλλαγή αυτή οφείλεται στη δραστηριότητα του ανθρώπου, η λεγόμενη ανθρωπογενής. Όποια άποψη κι αν έχει ο καθένας, οι επιπτώσεις της είναι πολυάριθμες και ασκούν επιρροή τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Ορισμένα παραδείγματα αποτελούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η μεταβολή των εποχών και οι φυσικές καταστροφές. Τα φαινόμενα αυτά επηρεάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό χώρες του Τρίτου Κόσμου (Mercy Corps, 2018).
Αρχικά σημαντικό θα ήταν να κατανοηθεί τι εννοούμε με τον όρο κλιματική αλλαγή. Αναφερόμαστε, λοιπόν, στη μεταβολή των μέσων όρων των μετεωρολογικών συνθηκών για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο ή ίσο από 30 έτη (Αhrens, 2003).
Παρατηρούμε μία αυξητική τάση της θερμοκρασίας, με το έτος 2020 να αποτελεί ένα από τα πιο θερμά έτη από το 1850. Σε σχέση με την περίοδο 1850 – 1900, η μέση θερμοκρασία του πλανήτη βαίνει αυξανόμενη, ενώ η δεκαετία 2011 – 2020 ήταν η πιο θερμή. Η θερμοκρασία είναι υψηλότερη κατά 1,5 οC έως 4,5 οC, γεγονός το οποίο γίνεται ιδιαίτερα αισθητό (Μπαντέλα, 2019). Η απότομη αύξηση της θερμοκρασίας έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητές και πολλές μελέτες διερευνούν αυτή.
Ένα επιπρόσθετο θέμα, είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου και το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο είναι υπεύθυνο για την ύπαρξή του. Τα ατμοσφαιρικά αέρια, το διοξείδιο του άνθρακα, οι υδρατμοί και το μεθάνιο επηρεάζουν το ενεργειακό ισοζύγιο της Γης με την ικανότητά τους να απορροφούν τη μεγάλου μήκους κύματος ακτινοβολία που εκπέμπεται από την επιφάνεια της Γης. Χωρίς το φαινόμενο του θερμοκηπίου η μέση παγκόσμια θερμοκρασία της Γης θα ήταν μικρότερη κατά 18 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τη σημερινή μέση τιμή της θερμοκρασίας που είναι 15 βαθμοί Κελσίου (Στάθης, 2015). Οι εκπομπές των κυριότερων αερίων του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται παρά τη μείωση των δραστηριοτήτων του ανθρώπου εξαιτίας του κορωνοϊού.
Aκόμη έχει παρατηρηθεί από τους ειδικούς ότι υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ των ηφαιστειακών εκρήξεων και των βραχυπρόθεσμων κλιματικών μεταβολών. Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Στάθης (2015) πως … «αρχικά οι επιστήμονες πίστευαν ότι η σκόνη που εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα από μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις ευθυνόταν για την ψύξη με μερική παρεμπόδιση της μετάδοσης της ηλιακής ακτινοβολίας στην επιφάνεια της Γης. Όμως, οι μετρήσεις δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της σκόνης της ατμόσφαιρας επέστρεψε στην επιφάνεια της Γης μέσα σε έξι μήνες. Τα σωματίδια σκόνης, στάχτης και αερίων όπως το διοξείδιο του θείου αντιδρούν με τους υδρατμούς και σχηματίζουν ένα πυκνό οπτικά φωτεινό στρώμα θολούρας (καταχνιάς). Η θολούρα αυτή μπορεί να παραμείνει στην στρατόσφαιρα για πολλά χρόνια, απορροφώντας και ανακλώντας στο διάστημα μέρος της εισερχόμενης ηλιακής ενέργειας (Στάθης, 2015)».
Σημαντική, ωστόσο, είναι και η προσπάθεια που γίνεται τα τελευταία έτη για να καταγραφούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και σε ευρωπαϊκό. Πιο συγκεκριμένα σε έκθεση του ΕΟΠ με τίτλο Climate change, impacts and vulnerability in Europe δηλαδή Κλιματική αλλαγή, επιπτώσεις και ευπάθεια στην Ευρώπη, διερευνήθηκε η υγρασία του εδάφους και διαπιστώθηκε πως έχει μειωθεί αρκετά στην περιοχή της Μεσογείου και έχει αυξηθεί σε μέρη της βόρειας Ευρώπης από τη δεκαετία του 1950. Η έκθεση προβλέπει ανάλογες επιπτώσεις για τις προσεχείς δεκαετίες, δεδομένου ότι η άνοδος των μέσων θερμοκρασιών συνεχίζεται και τα πρότυπα βροχόπτωσης μεταβάλλονται. Ακολουθούν, όμως κι άλλες αρνητικές επιπτώσεις καθώς η διαρκής μείωση της υγρασίας του εδάφους μπορεί να εντείνει την ανάγκη άρδευσης στη γεωργία και να οδηγήσει σε μικρότερες σοδειές, ακόμη και σε ερημοποίηση, με πιθανώς δραματικές επιπτώσεις στην παραγωγή τροφίμων. Αξίζει να σημειωθεί πως δεκατρία σε αριθμό κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλήττονται από το φαινόμενο της ερημοποίησης.
Ποια είναι τα αίτια της κλιματικής αλλαγής βάση επιστημονικών μελετών; Οι κύριοι παράγοντες για την αλλαγή του κλίματος στη Γη είναι, οι μεταβολές της γήινης τροχιάς, οι αλλαγές στη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και ηφαιστειακές εκρήξεις και οι παραλλαγές στην ηλιακή ακτινοβολία (Στάθης, 2015).
Έχει φτάσει η στιγμή που η Ευρώπη, οι ΗΠΑ και η Κίνα πρέπει να δημιουργήσουν μια παγκόσμια Ένωση για το κλίμα. Ο Πλανήτης μας βρίσκεται σε κατάσταση κινδύνου, εκπέμπει σήματα SOS. Οφείλουμε να τον προστατέψουμε. Θα πρέπει να γίνει μία συμφωνία και να οριστεί μία κοινή τιμή του άνθρακα για όλα τα μέλη, και να υπάρξει ένα αρκετά μεγάλο πρόστιμο για τις δε συμμετέχουν. Η συμφωνία ορθό θα είναι να δεσμεύει τις χώρες να εφαρμόσουν πολιτικές ώστε να αποσκοπούν στη διατήρηση μια μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη Γη η οποία μπορεί να υπερβαίνει τη μέση θερμοκρασία της προβιομηχανικής περιόδου το πολύ κατά 2 βαθμούς Κελσίου.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Ahrens, D.C. (2003). Meteorology today: an introduction to weather, climate, and the environment. Pacific Grove: Brooks Cole.
Mercy Corps (2018). Quick facts: How climate change affects people living in poverty. https://www.mercycorps.org/blog/climate-change-poverty
Μπαντέλα, Δ. (2019). Κλιματική Αλλαγή. Πτυχιακή εργασία. Μεσολόγγι: Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας.
Στάθης, Δ. (2015). Κλιματική Αλλαγή. Μαθήματα δασικής μετεωρολογίας και κλιματολογίας. Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.