Ο πανεπιστημιακός Κώστας Καρτάλης στη “Θ” για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: «Ασπίδα» για τους καύσωνες

Το γεγονός ότι η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποδίδει τόσο στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στο επίπεδο της Ελλάδος, αναφέρει μεταξύ άλλων ο Κων. Καρτάλης, Καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος και Κλίματος, ΕΚΠΑ και Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή.
Ο ίδιος σε συνέντευξή του στη «Θ» αναφέρει ότι αν και τα αποτελέσματα της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια είναι ήδη σημαντικά, ωστόσο επεσήμανε ότι, θα αργήσουν να εμφανιστούν σε ό,τι αφορά στο αστικό περιβάλλον και την υπερθέρμανση του. Αυτός είναι και ο λόγος, όπως τόνισε, που οι πόλεις καλούνται σήμερα να καταρτίσουν σχέδια για να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα τους.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ:
ΒΙΟΛΕΤΤΑ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ

Το κόστος της περιβαλλοντικής ζημίας σύμφωνα με έρευνα είναι έξι φορές υψηλότερο από αυτό του περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη κατά 2 βαθμούς. Τι επιπτώσεις θα έχει αυτό στο εισόδημα του μέσου πολίτη τα επόμενα χρόνια και πόσο σύντομα είναι πιθανό αυτό να συμβεί;
Δεν πρόκειται για επιπτώσεις που θα συμβούν τα επόμενα χρόνια. Ήδη συμβαίνουν, για παράδειγμα οι αποζημιώσεις που δίνονται για την αποκατάσταση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων που προκαλούν πλημμύρες και των δασικών πυρκαγιών) έχουν αυξηθεί σημαντικά με αποτέλεσμα οι πόροι αυτοί να μην καταλήγουν σε αναπτυξιακές δράσεις ή σε κοινωνικά προγράμματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το υπέρογκο κόστος αποκατάστασης των ζημιών του Daniel.
Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι η αυξημένη κατανάλωση ενέργειας για ψύξη λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που συστηματικά καταγράφονται αλλά και των καυσώνων που αποδεδειγμένα πλέον συμβαίνουν συχνότερα και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια. Στο παράδειγμα αυτό, το εισόδημα του μέσου πολίτη επηρεάζεται άμεσα.
Σε όποια χώρα δόθηκε βάρος στις προληπτικές δράσεις ή στην έγκαιρη κατάρτιση σχεδίων ανθεκτικότητας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι ζημίες προκύπτουν μεν αλλά είναι σημαντικά μικρότερες.

Το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε μια στροφή των πολιτικών προς την επιδότηση εναλλακτικών μορφών ενεργείας και τον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα μέσω της καύσης φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα. Πιστεύετε ότι αυτή είναι η απάντηση στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής;
Η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποδίδει τόσο στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στο επίπεδο της Ελλάδος. Στην Ελλάδα, το 57% της ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται ήδη από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και η βάσιμη εκτίμηση είναι το ποσοστό αυτό θα φθάσει στο 70% το 2030.
Η σημαντική αυτή επίδοση των ΑΠΕ αλλά και η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (και κατ΄ επέκταση και της Ελλάδος) για τη σταδιακή εξάλειψη των ορυκτών καυσίμων (άνθρακας, λιγνίτης, πετρέλαιο και φυσικό αέριο) καθιστούν περιττή κάθε νέα επένδυση που στηρίζεται σε ορυκτά καύσιμα και σε “κλειδώνει” (lock in) σε αυτή. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το φυσικό αέριο θεωρείται, και στο εθνικό σχέδιο ενέργειας και κλίματος της Ελλάδος, μεταβατικό καύσιμο, γεγονός που σημαίνει ότι η πολιτική προτεραιότητα είναι η σταδιακή μείωση της χρήσης του μέχρι την αντικατάσταση του (σε ποσοστό άνω του 90%) με καθαρή ενέργεια.

Πόσο εφικτό είναι αυτή η προσπάθεια να δώσει άμεσα και απτά αποτελέσματα για τη σωτηρία του αστικού ιστού των πόλεων;
Αν και τα αποτελέσματα της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια είναι ήδη σημαντικά (καθώς μεταξύ άλλων περιορίζουν τις εισαγωγές καυσίμων και άρα μειώνουν τις κρατικές δαπάνες), θα αργήσουν να εμφανιστούν σε ό,τι αφορά στο αστικό περιβάλλον και την υπερθέρμανση του. Αυτός είναι και ο λόγος που οι πόλεις καλούνται σήμερα να καταρτίσουν σχέδια για να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα τους.

Ποιες λύσεις εφαρμόζονται στις Ευρωπαϊκές πόλεις για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας τους στις υψηλές θερμοκρασίες;
Οι λύσεις για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης των πόλεων διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: αύξηση της βλάστησης και δημιουργία πράσινων στεγών, αστική μορφολογία που διαμορφώνει διαδρόμους αερισμού, χρήση ψυχρών υλικών, επίστρωση των επιφανειών με πορώδη υλικά, θερμική θωράκιση των κτηρίων, μείωση της κυκλοφορίας οχημάτων, διαμόρφωση υδάτινων επιφανειών.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι δεν υπάρχει μία μαγική συνταγή μπορεί να εφαρμοσθεί αδιάκριτα σε κάθε πόλη. Αντίθετα κάθε πόλη οφείλει να κάνει την επιλογή των λύσεων που ταιριάζουν στην αστική της μορφολογία, στις αστικές λειτουργίες (λ.χ. μεταφορές) και στα αστικά της υλικά. Και βεβαίως στην έκθεση που έχει η πόλη ή γειτονιές της στην υπερθέρμανση, ιδίως σε ότι αφορά τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Πιστεύετε ότι οι πολίτες έχουν ρόλο στην αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής;
Έχουν σημαντικό ρόλο. Πρώτα όμως πρέπει να είναι αξιόπιστα ενημερωμένοι. Το αναφέρω αυτό γιατί ακούγονται υπερβολές (λ.χ. θα γίνει η Ελλάδα Σαχάρα ή θα γίνουμε Ντουμπάι με θερμοκρασίες άνω των 50 βαθμών Κελσίου) που δεν ευσταθούν. Οι υπερβολές αυτές μπορεί να επιτρέπουν σε κάποιους να κάνουν καριέρες, όμως σε τελική ανάλυση περνούν ένα μήνυμα στον πολίτη ότι η καταστροφή είναι αναπόφευκτη και άρα η όποια προσπάθεια είναι ανώφελη. Έχω τελείως διαφορετική άποψη. Χωρίς να υποτιμώ τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής – για τον άνθρωπο, τη φύση, τους παραγωγικούς τομείς – υπάρχουν λύσεις που σε αυτές πρέπει να επενδύσουμε τις προσπάθειες μας και μάλιστα με μεγαλύτερη ένταση ώστε να καλυφθεί ο χρόνος που χάθηκε. Τέλος, είναι πολύ σημαντική η συμβολή των σχολείων στη διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης στη νέα γενιά. Είναι ίσως από τα πιο αισιόδοξα μηνύματα.