Πολιτισμός

Ο Μιχάλης Ζουμπουλάκης απαντά στο ερωτηματολόγιο του Proust – Το άμεσο μέλλον αβέβαιον

 

Επιμέλεια
Μαίρη Τσακνάκη Γαβαλά

Καλεσμένος μας σήμερα ο Μιχάλης Ζουμπουλάκης.

Κύριε καθηγητά, καλώς ήρθατε στο Ερωτηματολόγιο του Proust. Καταγωγή;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Καβάλα σε μια εύπορη οικογένεια εμπόρων που κατάγονται από την Καππαδοκία. Από τη μεριά της μητέρας μου οι παππούδες μου γεννήθηκαν στη Μεσορώπη Παγγαίου και στη Θάσο. Ζήσαμε μαζί με τα δυο μικρότερα αδέλφια μου ήρεμα και ευτυχισμένα παιδικά χρόνια, με όλες τις συνήθεις παραδοσιακές φροντίδες της ευρύτερης οικογένειας σε μια επαρχιακή πόλη όπως η Καβάλα, με παρόμοια κοινωνικά χαρακτηριστικά όπως ο Βόλος.
Σπούδασα στο Οικονομικό Τμήμα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κατόπιν στο Πανεπιστήμιο Paris 1 Panthéon-Sorbonne από όπου έλαβα το Μεταπτυχιακό και το Διδακτορικό μου δίπλωμα στις Οικονομικές Επιστήμες.

Οικογένεια-καριέρα.
Όταν το 1991 εκλέχτηκα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, μετακόμισα στον Βόλο ως όφειλα. Μετά τον γάμο μου με την Μίλυ Ζίφα, αποφασίσαμε να μείνουμε μόνιμα εδώ και να μεγαλώσουμε τα τρία μας παιδιά (Μάρθα 1993, Τατιάνα 1994, Ανδρέας 1997). Θεωρώ ότι αυτή ήταν η καλύτερη απόφαση. Και τα τρία παιδιά ακολούθησαν την ίδια διαδρομή, από την Babyland στο Δημοτικό του Saint Joseph και μετά στο Μουσικό Σχολείο Βόλου. Δεν νομίζω ότι θα είχαν αλλού περισσότερες ευκαιρίες να αποκτήσουν τόσα εφόδια σε γνώσεις, ξένες γλώσσες και μια στέρεη μουσική παιδεία που ολοκληρώθηκε στο Δημοτικό Ωδείο Βόλου. Η μετέπειτα πορεία τους στο Πανεπιστήμιο και στις μεταπτυχιακές τους σπουδές στο Παρίσι είναι η καλύτερη απόδειξη. Ευκαιρία να ευχαριστήσω δημόσια όλους τους δασκάλους τους.
Η δική μου καριέρα στο Πανεπιστήμιο είναι λίγο πολύ γνωστή στους Βολιώτες: Πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών για δέκα χρόνια, αντιπρύτανης Οικονομικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (2008-2012) και τέλος αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου του Ιδρύματος (2013-2015). Σήμερα διευθύνω ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα και έχω την ευθύνη λειτουργίας της Εταιρείας Αξιοποίησης της Περιουσίας στο Πανεπιστημίου μας.

Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας… Όλο και πιο ψηλά, όλο και πιο γνωστό. Να μας δώσετε μερικές λεπτομέρειες…
To 1991 Πανεπιστήμιο μας λίγο διέφερε από ένα κέντρο μεταλυκειακής εκπαίδευσης, με 10 καθηγητές, 5 Τμήματα και μερικές εκατοντάδες φοιτητές σε 2 κτήρια στο Πεδίον του Άρεως και στο παλιό εμβληματικό κτήριο Παπαστράτου. Σήμερα είναι ένα μεγάλο ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο με 650 καθηγητές, 35 τμήματα και 40.000 φοιτητές απλωμένο (υπερβολικά) σε πέντε πόλεις και σε δύο Περιφέρειες. Στις διεθνείς κατατάξεις καταγράφει μια ανοδική πορεία, που όχι μόνο είναι ευδιάκριτη αλλά αξιοθαύμαστη: Στο 5% των κορυφαίων πανεπιστημίων παγκοσμίως για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, στην 7η θέση στην εθνική κατάταξη, πιο πάνω από πολλά παλιότερα ελληνικά πανεπιστήμια.

Ο Μιχάλης Ζουμπουλάκης είναι γαλλόφωνος, γαλλόφιλος. Πώς; Γιατί;
Ο Καππαδόκης παππούς μου, μεγάλωσε στην Πόλη και έμαθε γαλλικά, τα οποία στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν απαραίτητο προσόν για τις εμπορικές δραστηριότητες. Εγώ ξεκίνησα τα γαλλικά πριν πάω στο Δημοτικό Σχολείο, στις Ουρσουλίνες της Καβάλας και συνέχισα για 13 χρόνια μέχρι τη Γ’ Λυκείου. Ήταν συνεπώς απολύτως φυσικό να συνεχίσω τις σπουδές μου στο Παρίσι. Σε αντίθεση όμως με την πρακτική των περισσότερων Ελλήνων φοιτητών του Παρισιού, φρόντισα στην εκεί διαμονή μου να βουτήξω στον γαλλικό πολιτισμό. Είχα τη δυνατότητα να επισκεφτώ μουσεία και μεγάλες εκθέσεις τέχνης, να ακούσω συναυλίες, να δω πολλές θεατρικές παραστάσεις με όλους τους γνωστούς Γάλλους πρωταγωνιστές και φυσικά πολλές κινηματογραφικές προβολές. Μεγάλο σχολείο ο σύγχρονος πολιτισμός στο Παρίσι, ισάξιο με τις σπουδές στη Σορβόννη.

Τα παιδιά σας σπουδάζουν στη Γαλλία. Πώς θα κρίνατε τα γαλλικά πανεπιστήμια σε σύγκριση με τα δικά μας;
Για ευνόητους λόγους, «σπρώξαμε» τα παιδιά να ακολουθήσουν την ίδια διαδρομή με τους γονείς τους, γιατί και η σύζυγος είναι διδάκτορας του Ινστιτούτου Παστέρ. Χωρίς δισταγμό σας λέω ότι οι σπουδές στην Ελλάδα δεν υπολείπονται καθόλου σε ποιότητα από τις σπουδές στη Γαλλία. Μπορεί να μην έχουμε την αύρα και τη φήμη της Σορβόννης ή της Ecole Normal, ωστόσο ένας απλά καλός απόφοιτος ελληνικού ΑΕΙ δεν δυσκολεύεται καθόλου να ανταγωνιστεί επί ίσοις όροις έναν Γάλλο συμφοιτητή του. Σας το λέω με την εμπειρία όχι μόνο των τριών παιδιών μου, αλλά και των συμπατριωτών φίλων τους που τα καταφέρνουν περίφημα. Να προσθέσω δε, ότι η κρατική χρηματοδότηση των γαλλικών πανεπιστημίων (για να μην αναφέρω τους τριπλάσιους μισθούς των συναδέλφων μου καθηγητών) είναι ασύγκριτα υψηλότερη με ερευνητικές υποδομές πολύ μεγαλύτερες και πλουσιότερες. Η Γαλλία δαπανά 5,5% του ΑΕΠ για την εκπαίδευση και η Ελλάδα 3,8% σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ. Αν λάβετε υπόψη και την ιδιωτική χρηματοδότηση της έρευνας από τις βιομηχανίες, είναι ν’ απορείς με τις σχετικά υψηλές επιδόσεις των ελληνικών πανεπιστημίων.

Covid-19… Πώς κρίνετε τον εφιάλτη αυτό; Έχει πολύ μέλλον;
Μπορεί από επιδημιολογικής άποψης η πανδημία να είναι σε ύφεση, ωστόσο, οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της θα μας ταλαιπωρούν για καιρό. Πρώτες ύλες και ανταλλακτικά από την Κίνα και τελικά προϊόντα από τις ανεπτυγμένες οικονομίες καθυστερούν για πολλούς μήνες. Η εφοδιαστική αλυσίδα έχει διαρραγεί σε πολλά κομμάτια και ο πόλεμος στην Ουκρανία επιδεινώνει την κατάσταση. Το άμεσο μέλλον αβέβαιον.

Και η Οικονομία; Πού βαδίζει μετά την πανδημία; Τι μέτρα θα πρέπει να παρθούν;
Όπως προανέφερα, το βασικό μας πρόβλημα σήμερα είναι οι επιπτώσεις στο κόστος παραγωγής από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Προφανώς ο στόχος για ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά 4,9% φέτος δεν θα επιτευχθεί, ενώ και ο Δείκτης Οικονομικής Αβεβαιότητας επιδεινώθηκε σημαντικά. Με τους Ουκρανούς, αλλά και με τους Ρώσσους έχουμε αρκετές εμπορικές συναλλαγές. Η εξάρτηση από τις εισαγωγές προϊόντων ενέργειας από τη Ρωσία υπερβαίνει κατά πολύ τον μέσο όρο της ΕΕ-27 (46,5%, έναντι 24,4%) αφού εισάγουμε φυσικό αέριο και προϊόντα πετρελαίου συνολικής αξίας €1,6 δισ. Από τους Ουκρανούς εισάγουμε μεταλλεύματα, σιτηρά και σόγια. Εκείνο που είναι πιο ανησυχητικό είναι οι γενικότερες επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία, της οποίας η ανάπτυξη θα «φρενάρει» συμπαρασύροντας και την ελληνική οικονομία. Μικρότερη ανάπτυξη στην ΕΕ, σημαίνει λιγότερο εισόδημα για τους Ευρωπαίους, άρα μικρότερες δυνατότητες ελληνικών εξαγωγών, λιγότερα ταξίδια από τους Ευρωπαίους και βεβαίως ακριβότερες εισαγωγές. Αν ο πόλεμος παραταθεί, ή αν η Ουκρανία συνθηκολογήσει άνευ όρων και οδηγήσει τους Ρώσους σε σκέψεις για περαιτέρω σχέδια επέκτασης, ειλικρινά κανείς δεν ξέρει το μέγεθος των οικονομικών επιπτώσεων. Όπως με την πανδημία, έτσι και με τον πόλεμο, η οικονομία έρχεται σε δεύτερη μοίρα.

Παρουσιάσατε πριν λίγες μέρες το τελευταίο βιβλίο της Λένας Διβάνη. Τι έχετε να πείτε για το τελευταίο αυτό βιβλίο ενός πολύ ταλαντούχου ανθρώπου; Της Λένας Διβάνη;
Η Λένα Διβάνη κατασκεύασε έναν φανταστικό διάλογο με τη Διδώ δημιουργώντας έναν ποταμό αφήγησης – χωρίς κεφάλαια – με τη γνωστή αμεσότητα που έχει στη γραφή της, με μια γλώσσα καθημερινή, σαρκαστική, γεμάτη χιούμορ μέχρι υπερβολής. Στην ουσία έκανε μια επανάχρηση του υλικού των βιβλίων της Διδώς για να διηγηθεί την ιστορία της Ελλάδας τον 20ό αιώνα μέσα από τα βιώματα της Σωτηρίου. Όπως είπα και στην παρουσίαση διαβάζοντας το βιβλίο είναι σαν να κρυφακούς απ’ τον φωταγωγό δυο γειτόνισσες που λένε ιστορίες! Η Διβάνη μας ξανασυστήνει τη Σωτηρίου. Όλα όσα θέλετε να μάθετε για τη Διδώ και δεν τολμούσατε να ρωτήσετε.

Τον ελεύθερο χρόνο σας, τι κάνετε, κύριε καθηγητά;
Διάβασμα μετά μουσικής! Παλιότερα περνούσα πολύ χρόνο με τα παιδιά μου και τις διάφορες δραστηριότητές τους. Τώρα το μόνο που κάνω εκτός από διάβασμα, είναι μεγάλες βόλτες αρκετών χιλιομέτρων μέσα στην πόλη. Η πανδημία μου άφησε και ένα καινούριο κουσούρι, τις σειρές του Netflix. Κυρίως όμως διαβάζω λογοτεχνία και ιστορικά δοκίμια. Χάρη στη βιβλιοπαρουσίαση διάβασα στις διακοπές του Πάσχα ξανά Διδώ Σωτηρίου (Εντολή και Κατεδαφιζόμεθα), αλλά και την πιο πρόσφατη βιογραφία του Ανδρέα Παπανδρέου από τον πρώην Αμερικανό πρέσβη Μόντηγκλ Στερνς από τις εκδόσεις της Εστίας και μια πρόσφατη μετάφραση ενός αυτοβιογραφικού δοκιμίου του Τζων Κένεθ Γκάλμπρεηθ, «Ένας καθηγητής οικονομικών του Χάρβαρντ», από τις εκδόσεις Γκούτενμπεργκ. Πρέπει να ομολογήσω όμως, ότι στη δουλειά μου, τα όρια μεταξύ εργάσιμου και ελεύθερου χρόνου είναι δυσδιάκριτα. Μεγάλη τύχη να χαίρεσαι εργαζόμενος.

Σας ευχαριστώ πολύ για το σημερινό μας Entretien.

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το