Ο κύκλος των στοιχείων

Της
Χαράς Ζήκα,
χημικού, MSc,
δρ Φαρμακευτικής

Για τη δημιουργία του σύμπαντος οι επιστήμονες αποδέχονται τη θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης (Big Bang), σύμφωνα με την οποία υπήρχε συσσωρευμένη ενέργεια, η οποία μετατράπηκε σε ύλη. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ο χώρος και άρχισε να μετρά ο χρόνος. Σχηματίστηκαν οι γαλαξίες, οι πλανήτες τέθηκαν σε τροχιά και οι άνθρωποι συνεχώς γεννιούνται, αναπαράγονται και πεθαίνουν.
Ο καθένας μας, αλλά και καθετί που μας περιβάλλει, είναι ένα σύνολο χημικών στοιχείων. Όλα όσα μπορούμε να δούμε και να αγγίξουμε είναι φτιαγμένα από τα ίδια υλικά, κυρίως από άνθρακα, οξυγόνο, υδρογόνο, σίδηρο και άλλα στοιχεία σε μικρές ποσότητες που ανακυκλώνονται. Αν παίρναμε δείγματα από ανόργανα υλικά, από φυτά, από ζώα και από ανθρώπους, τα κονιορτοποιούσαμε και τα αναλύαμε χωριστά σε ένα χημικό εργαστήριο, δε θα διαπιστώναμε αισθητές διαφορές.
Δηλαδή, αποτελούμαστε από στοιχεία που συνεχώς ανακυκλώνονται. Για παράδειγμα, ένα άτομο χαλκού που υπάρχει στο σώμα μας τώρα, μπορεί να προέρχεται από το εργαλείο ενός προγόνου μας, φτιαγμένο στη μακρινή εποχή του χαλκού. Ένα άτομο σιδήρου στο αίμα μας μπορεί να προέρχεται από ένα κοίτασμα σιδήρου της Κεντρικής Αφρικής. Ο άνθρακας που χτίζει το DNA μας μπορεί να υπήρχε κάποτε στο σώμα του Ιουλίου Καίσαρα ή της Μπουμπουλίνας.
Το σώμα μας ανακατασκευάζεται αδιάκοπα, στην κυριολεξία δημιουργεί και καταστρέφει τον εαυτό του κάθε στιγμή της ύπαρξής του. Ανανεώνεται συνεχώς και κάθε χρόνο είναι διαφορετικό από αυτό που ήταν τον προηγούμενο. Έτσι, τα χημικά άτομα που αναφέρθηκαν παραπάνω, μπορούν να βρεθούν κάποια στιγμή, για κάποιο χρονικό διάστημα, μέσα σε καθένα από μας.
Τα άτομα σύμφωνα με την κβαντοχημεία, αποτελούνται από πολλά στοιχειώδη σωματίδια που εμφανίζονται, περιστρέφονται με εκπληκτική ταχύτητα σε τεράστιους κενούς χώρους και μετά φαίνεται πως εξαφανίζονται πάλι. Ανάλογα με τον τρόπο παρατήρησης, εμφανίζονται ως ύλη ή ως ενέργεια. Ο καθένας μας λοιπόν είμαστε ένας συνδυασμός ύλης, ενέργειας και πληροφόρησης.
Ακόμη και οι σκέψεις μας μετατρέπονται σε ύλη. Όσο περίεργο κι αν ακούγεται αυτό, οι νευροεπιστήμονες το επιβεβαιώνουν, αφού κάθε σκέψη μετατρέπεται ακαριαία σε βιοχημική πληροφόρηση, δραστηριοποιώντας κάποιους νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλό μας, οι οποίοι μεταδίδουν αυτή την πληροφορία στα διπλανά νευρικά κύτταρα.
Μέχρι τώρα, ίσως είχαμε την αντίληψη ότι το εγώ μας είναι κλεισμένο στον δερμάτινο χιτώνα που μας περιβάλει. Έχοντας όμως αυτή τη θεώρηση για ενότητα των πάντων θα είναι σίγουρα πιο εύκολο να αντιμετωπίζουμε τους συνανθρώπους μας ως συνέχειά μας και όχι ως άλλο ένα εγώ κλεισμένο κι αυτό σε έναν άλλο δερμάτινο χιτώνα.