Ο κανόνας των εσωρούχων

του Γ. Καπουρνιώτη

Αγανάκτηση μας προκαλεί όταν ακούμε στα δελτία ειδήσεων ή όταν διαβάζουμε στον Τύπο για απεχθή εγκλήματα με θύματα ανήλικους και θύτες ακόμη και ανθρώπους νομικά, βιολογικά και ηθικά επιφορτισμένους με την προστασία τους. Μας σοκάρει μια μητέρα που εκδίδει την ανήλικη κόρη της! Μας εξοργίζουν δύο γονείς που διοργανώνουν πάρτι βιασμών των ίδιων τους των παιδιών! Μας υπερβαίνει η είδηση ενός βραβευμένου συγγραφέα παιδικών βιβλίων ο οποίος κατεβάζει υλικό παιδικής πορνογραφίας! Είναι μια υγιής πρώτη αντίδραση στο άκουσμα ειδήσεων σαν τις παραπάνω. Ταυτόχρονα, όμως, είναι και ατελέσφορη. Είναι απόλυτα αντιπαραγωγική, γιατί τα αισθήματα που η θυμωμένη κι απογοητευμένη κοινωνία εκφράζει δεν μπορούν από μόνα τους να προφυλάξουν κανένα παιδί από τους κινδύνους. Δεν αρκούν εφόσον δεν μετουσιωθούν σε ορθολογικά σχεδιασμένες συλλογικές πράξεις.
Τα σχολεία άνοιξαν. Χρειάζεται μια καλή επικοινωνία με τα παιδιά σε θέματα σεξουαλικής κακοποίησης και βίας. Χρειάζεται να ακούμε τα παιδιά κυρίως εκείνα που σπάνια δεν ανοίγουν το στόμα τους. Χρειάζεται οι γονείς να συζητήσουν τον απλό κανόνα των εσωρούχων χωρίς ντροπή. Ο κανόνας των εσωρούχων βοηθάει τα παιδιά να αναγνωρίζουν ένα εμφανές όριο που είναι εύκολο να θυμούνται: τα εσώρουχα. Είναι απλό: κανείς δεν μπορεί να αγγίξει ή να χαϊδέψει το παιδί σε εκείνα τα σημεία του σώματός του τα οποία κατά κανόνα καλύπτονται από εσώρουχα. Και αντιστοίχως, ούτε τα παιδιά επιτρέπεται να αγγίξουν το σώμα άλλων σε αυτά τα σημεία. Αν τυχόν τα παιδιά δεν είναι βέβαια κατά πόσον η συμπεριφορά ενός ενήλικα είναι αποδεκτή ή όχι, πρέπει να ξέρουν ότι μπορούν να στραφούν σε κάποιον ενήλικα γονιό ή εκπαιδευτικό τον οποίον εμπιστεύονται, ώστε να τα βοηθήσει. Είναι πολύ δύσκολο, κυρίως για τα μικρά παιδιά, να καταλάβουν ότι κάποιος που ήδη γνωρίζουν μπορεί να τα βλάψει.

Γι’ αυτό χρειάζεται η συστηματική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από τα σχολεία, για να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές από πολύ μικρή ηλικία πως το σώμα τους τούς ανήκει, ότι κανένας δεν έχει δικαίωμα να τους αγγίζει χωρίς την άδειά τους. Ο ειλικρινής και άμεσος διάλογος για τα απόκρυφα σημεία του σώματος, με σωστή χρήση των όρων που αφορούν τα γεννητικά όργανα και άλλα σημεία του σώματός τους, θα βοηθήσουν τα παιδιά να αντιληφθούν τι δεν επιτρέπεται. Έχει φτάσει η ώρα να οργανωθεί το σχολείο στον εντοπισμό των συμπτωμάτων που υποδηλώνουν ότι ένα παιδί έχει πέσει θύμα οποιοσδήποτε είδους κακοποιητικής συμπεριφοράς. Το σχολείο είναι ένας από τους φορείς που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αναγνώριση και στη διαχείριση των περιστατικών κακοποίησης. Χρειάζεται να μάθουν ΟΛΟΙ να μιλούν για τη σεξουαλική κακοποίηση ή για το τι συνιστά απόπειρα σεξουαλικής κακοποίησης, γιατί τα φαντάσματα τα τρέφει η σιωπή! Όπως κι η στιγμή να παγιωθεί η παρουσία ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών στις σχολικές μονάδες, ειδικά σε αυτές που λειτουργούν σε πολύ υποβαθμισμένες περιοχές.
Παράλληλα, υπάρχει ανάγκη για σοβαρές κοινωνικές υπηρεσίες, οι οποίες θα βρίσκουν και θα βοηθούν τις προβληματικές οικογένειες. Κοινωνικές υπηρεσίες που θα είναι στελεχωμένες από σωστούς επαγγελματίες οι οποίοι θα ασχολούνται με το καθήκον που τους έχει ανατεθεί: με την εποπτεία και την υποστήριξη όσων οικογενειών έχουν διαπιστώσει ότι τα παιδιά τους κινδυνεύουν περισσότερο και δεν θα καταναλώνουν
το μεγαλύτερος μέρος της εργάσιμης μέρας τους σε γραφειοκρατικές διεκπεραιώσεις.

Τα γραφειοκρατικά εμπόδια, τα οποία όλοι παραδέχονται, να μην καταλήγουν τελικά να συμβάλλουν στη συγκάλυψη αυτών που εκμεταλλεύονται ανηλίκους. Είναι τα πρώτα που πρέπει να γκρεμιστούν Κι ας σταματήσουν εκείνες οι κραυγές που ζητούν μόνο αυστηροποίηση των ποινών για τους δράστες. Φωνάζουν για την εύκολη λύση.
Οι δυσκολίες αφορούν την πρόληψη. Έχουμε υποχρέωση όχι μόνο ως πολιτεία αλλά και ως κοινωνία να προλαβαίνουμε τέτοιες επιθέσεις.
Τα «τέρατα» υπήρχαν πάντα και μπορεί να είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας που συνήθως είναι κοντά στα παιδιά. Προσπαθούν να είναι δημοφιλείς και συνήθως πρόκειται για άτομα «υπεράνω πάσης υποψίας»! Κατά κανόνα παραπλανούν τα παιδιά με «δώρα», και εστιάζουν κυρίως σε παιδιά που είναι μόνα τους, ή χρειάζονται προσοχή και φροντίδα. Για παράδειγμα, απευθύνονται σε παιδιά και οικογένειες με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και οικονομική ανέχεια, «τάζοντας» μικρά «δώρα» που σιγά σιγά γίνονται ολοένα και πιο ελκυστικά. Με τη μέθοδο αυτή, τα παιδιά υποβάλλονται στη σεξουαλική κακοποίηση και σταδιακά αυτό γίνεται μια «μαθημένη συμπεριφορά» από το παιδί, το οποίο τη θεωρεί, ως ένα βαθμό, μη προβληματική και ύποπτη! Όλα τα παραπάνω, είναι σε άμεση σχέση με την παραμέληση, την αδιαφορία, από την πλευρά της οικογένειας, ή και σε κάποιες περιπτώσεις με την απουσία ηθικών κανόνων και κώδικα αξιών, που κάθε οικογένεια οφείλει να προσδίδει στο παιδί από τη μικρή ηλικία. Σε αρκετές περιπτώσεις, μπορεί να υπάρχει υποβάθμιση αυτών των συμβάντων και ανοχή της οικογένειας («κάνω ότι δεν βλέπω, δεν καταλαβαίνω»), ή και τη σιωπηρή αποδοχή, ακόμα και παραίνεση, προς εκμετάλλευση του παιδιού. Κάποιοι άνδρες παντρεύονται γυναίκες που έχουν παιδιά
στην ηλικία που τους ενδιαφέρει, μόνο, για να τα κακοποιήσουν σεξουαλικά. Τα άτομα αυτά εμφανίζουν απουσία συναισθηματικής ευαισθησίας, έχουν, δηλαδή, παντελή απουσία ενσυναίσθησης και νοιάζονται μόνο για τον εαυτό τους και τους στόχους τους, ζουν παρασιτικά. Δεν δέχονται τα λάθη τους, δεν μετανιώνουν, δεν τροποποιούν τη συμπεριφορά τους ακόμη κι όταν τιμωρούνται!
Τέτοιοι «άνθρωποι» δυστυχώς θα συνεχίσουν να υπάρχουν πάντα. Τα κράτη και τα κοινωνικά σύνολα που δεν θέλουν να συνηθίσουν την αποκρουστική τους μορφή δεν έχουν παρά να αρχίσουν να κοιτούν πίσω από τα προσωπεία που εκείνα φορούν στην καθημερινότητά τους, ώστε να μάθουν να τα βλέπουν ακόμη κι όταν δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά. Τα σημάδια είναι κάθε φορά εκεί. Μένει να τα προσέξουμε.