Της Ράνιας Γάτου
Η Χριστιανική επιχειρηματικότητα σύμφωνα με την απόφαση του Ιανουαρίου του 2004, της συνόδου του Πατριαρχείου της Μόσχας, όπως αυτή επεξεργάστηκε από τον Πρόεδρο της Ακαδημίας για την Εθνική Οικονομία, Vladimír Maou, την Αν. Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Yelena Katayeva, τον Βουλευτή της Δούμας Σεργκέι Glazyev, επίσης συμμετείχαν και εκπρόσωποι της Ρωσικής Ενώσεως επιχειρηματιών και βιομηχάνων, το Πατριαρχείο της Μόσχας και άλλοι επιχειρηματίες, οι οποίοι βοήθησαν στη σύνταξη αυτού του κείμενου.
Η επιχειρηματική δραστηριότητα θα πρέπει να στηρίζεται σε ηθικές αρχές και κανόνες λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνία και γενικότερα τον ίδιο τον άνθρωπο. Όπως αναφέρει η χάρτα: «Ένα ανθρώπινο ον δεν είναι ένας μηχανισμός συνεχούς εργασίας: χρειάζεται χρόνο για ξεκούραση, πνευματική ζωή και δημιουργική πορεία». Είναι ανήθικο να υπάρχει η κοινωνία των πλουσίων και των φτωχών. Δεν πρέπει να ακρωτηριάζεται το σώμα και το αίμα κανενός ανθρώπου. Η προσωπική ευημερία θα πρέπει να συνοδεύει όλους τους ανθρώπους, όλα τα έθνη και όλες τις χώρες χωρίς διακρίσεις. Πιο συγκεκριμένα η χριστιανική χάρτα αιτιολογεί τη θέση της βάσιμα: «Η κυβέρνηση, η κοινωνία και οι επιχειρήσεις πρέπει να ενώσουν τις προσπάθειές τους για να αναλάβουν τη φροντίδα της καλής ζωής των εργαζομένων και ιδιαίτερα εκείνων που δεν μπορούν να κερδίσουν τα προς το ζην. Η διοίκηση είναι υπεύθυνη δραστηριότητα».
Το νόημα της αληθινής ζωής θα πρέπει να στηρίζεται στο σεβασμό της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας και όχι στην εκμετάλλευση και εξαπάτηση της κάθε λογής ιδιοκτησίας. Ο πολιτισμός της οικονομίας δεν πρέπει να παραβιάζει κανένα ηθικό δίκαιο, εργαζομένων ή παγκόσμιων εταίρων. Πιστεύουν, λοιπόν, ότι: «Η πολιτική εξουσία και η οικονομική αρχή πρέπει να διαχωρίζονται. Η παρέμβαση της επιχείρησης στην πολιτική, η επίδρασή της επί της κοινής γνώμης πρέπει να είναι μόνο διαφανή. Διεφθαρμένοι άνθρωποι και άλλοι εγκληματίες δεν πρέπει να επιτραπούν στην οικονομία. Όταν ένας άνδρας παραβιάζει τον ηθικό νόμο, προκαλεί ζημιά στην κοινωνία και για τον ίδιο τον εαυτό του, όταν αυτός ιδιοποιείται ιδιοκτησία άλλων ανθρώπων και δεν λαμβάνει υπόψη την κοινή ιδιοκτησία, δεν καταβάλλει στους εργαζομένους του ή εξαπατά τους εταίρους».
Οι κανονισμοί δεν επιτρέπουν μια διεφθαρμένη κοινωνία ουραγών απλήστων, αλλά αντίθετα μια υγιή κοινωνία που αναλαμβάνει τη φροντίδα όλων μέσα από καλούς χειρισμούς μιας υπεύθυνης διοίκησης. Οι κακές δράσεις και ενέργειες με τη μορφή προσβολών, εκμετάλλευσης, αναβίωσης διαφόρων ενστίκτων είναι γνωρίσματα καταπάτησης του ηθικού κώδικα της ζωής. Η διαφάνεια της διοίκησης εναρμονίζεται κοινωνικά και οικονομικά απορρίπτοντας τη διαφθορά και το έγκλημα.
Κατά αυτό τον τρόπο θα πρέπει να σεβόμαστε τους θεσμούς και την ευημερία των άλλων ανθρώπων. Η ιδιοκτησία είναι δικαίωμα που δεν προσβάλλεται. Οι ενωμένες προσπάθειες καθοδηγούν την προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική πρόοδο. Ο ηθικός νόμος απαιτεί από τους ιθύνοντες της επιχειρηματικότητας, να μην θεωρούν τον πλούτο ως αυτοσκοπό. Επίσης οι φτωχοί άνθρωποι θα πρέπει να ζούνε με αξιοπρέπεια, με δύναμη και αποτελεσματικότητα στην εργασία τους, βελτιώνοντάς το σύνολο των δεξιοτήτων τους.
Η ρωσική διακήρυξη μας υπενθυμίζει: «Να θυμάστε την πνευματική σημασία της ζωής όταν κερδίζεται το καθημερινό σας ψωμί. Λάβετε υπόψη και το καλό του λαού, του έθνους και της χώρας όταν αναζητείτε την προσωπική σας ευημερία».
Η πρόσφατη σύνοδος της ορθοδόξου εκκλησίας του 2016, στην Κρήτη, στο σημείο 15 της εγκυκλίους της προς την οικουμένη και προς κάθε άνθρωπο καλής θελήσεως διακήρυξε τα ακόλουθα: «Ἡ σύγχρονος ἰδεολογία τῆς παγκοσμιοποιήσεως, ἡ ὁποία ἐπιβάλλεται ἀθορύβως καί ἐξαπλοῦται ραγδαίως, προκαλεῖ ἤδη ἰσχυρούς κλυδωνισμούς εἰς τήν οἰκονομίαν καί τήν κοινωνίαν εἰς παγκόσμιον κλίμακα. Ἡ ἐπιβολή της ἔχει δημιουργήσει νέας μορφάς συστηματικῆς ἐκμεταλλεύσεως καί κοινωνικῆς ἀδικίας, ἔχει σχεδιάσει τήν σταδιακήν ἐξουδετέρωσιν τῶν ἐμποδίων τῶν ἀντιτιθεμένων ἐθνικῶν, θρησκευτικῶν, ἰδεολογικῶν ἤ ἄλλων παραδόσεων καί ἔχει ἤδη ὁδηγήσει εἰς τήν ἀποδυνάμωσιν ἤ καί εἰς τήν τελικήν ἀποδόμησιν τῶν κοινωνικῶν κατακτήσεων, ὑπό τό πρόσχημα μάλιστα τῆς δῆθεν ἀναγκαίας ἀνασυγκροτήσεως τῆς παγκοσμίου οἰκονομίας, διευρύνουσα οὕτω τό χάσμα μεταξύ πλουσίων καί πτωχῶν, δυναμιτίζουσα τήν κοινωνικήν συνοχήν τῶν λαῶν καί ἀναρριπίζουσα νέας ἑστίας παγκοσμίων ἐντάσεων.
Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, ἔναντι τῆς ἰσοπεδωτικῆς καί ἀπροσώπου ὁμογενοποιήσεως, τήν ὁποίαν προωθεῖ ἡ παγκοσμιοποίησις, ἀλλά καί τῶν ἀκροτήτων τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ, εἰσηγεῖται τήν προστασίαν τῆς ταυτότητος τῶν λαῶν καί τήν ἐνίσχυσιν τῆς ἐντοπιότητος. Ὡς ἐναλλακτικόν ὑπόδειγμα διά τήν ἑνότητα τῆς ἀνθρωπότητος προβάλλει τήν ἀρθρωτήν ὀργάνωσιν τῆς Ἐκκλησίας, ἐπί τῇ βάσει τῆς ἰσοτιμίας τῶν κατά τόπους Ἐκκλησιῶν. Ἡ Ἐκκλησία ἀντιτίθεται εἰς τήν προκλητικήν ἀπειλήν διά τόν σύγχρονον ἄνθρωπον καί τάς πολιτιστικάς παραδόσεις τῶν λαῶν, τήν ὁποίαν ἐμπερικλείει ἡ παγκοσμιοποίησις καί ἡ ἀρχή τῆς «ἰδιονομίας τῆς οἰκονομίας» ἤ τοῦ οἰκονομισμοῦ, ἡ αὐτονόμησις δηλαδή τῆς οἰκονομίας ἀπό τάς ζωτικάς ἀνάγκας τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ μετατροπή της εἰς αὐτοσκοπόν, προτείνει δέ μίαν βιώσιμον οἰκονομίαν, τεθεμελιωμένην εἰς τάς ἀρχάς τοῦ Εὐαγγελίου. Οὕτω, μέ πυξίδα τόν Κυριακόν λόγον «οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος» (Λουκ. δ’, 4), ἡ Ἐκκλησία δέν συνδέει τήν πρόοδον τοῦ ἀνθρωπίνου γένους μέ μόνην τήν ἄνοδον τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου ἤ μέ τήν οἰκονομικήν ἀνάπτυξιν εἰς βάρος τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν».
Βασισμένοι στη σοφία του ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών μας, του Λέοντος Τολστόι, θα θυμηθούμε τα εξής λόγια του: «Ο άνθρωπος μοιάζει με κλάσμα όπου ο αριθμητής είναι ο πραγματικός εαυτός του και ο παρονομαστής η ιδέα που έχει για τον εαυτό του. Όσο μεγαλύτερος ο παρονομαστής, τόσο μικρότερη η αξία του κλάσματος. Και όσο ο παρανομαστής διογκώνεται προς το άπειρο, τόσο το κλάσμα τείνει προς το μηδέν».