ΝΕΡΟ: Ένας φυσικός «πόρος»… χρυσάφι – Το πρόβλημα και τα αίτια της λειψυδρίας, σε συνάρτηση με ανομβρία και ξηρασία

του ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑ
Συν/χου Γεωπόνου
πρ. Προέδρου Γεωπονικού
Συλλόγου Μαγνησίας

Στο σημερινό μου άρθρο, θα αναφερθώ (αρχικά) σ’ένα άλλο περιβαλλοντικό «φαινόμενο» το οποίο (επιστημονικά) ονομάζεται «κύκλος» του νερού ή «Υδρολογικός κύκλος» και μετά (θα αναφερθώ) στη «σύνδεση» αυτού του «κύκλου» με το «φαινόμενο του θερμοκηπίου».
«Κύκλος του νερού» ή «Υδρολογικός κύκλος»
Eίναι φαινόμενο (φυσιολογικά, πρακτικά και επιστημονικά) εντελώς δεδομένο!!!
Όλα τα επιφανειακά νερά του πλανήτη μας, της χώρας μας και φυσικά της ευρύτερης τοπικής περιοχής μας (δηλαδή, τα νερά των ωκεανών, των ελών κ.ά.) «ανακυκλώνονται» και δημιουργούν τον αποκαλούμενο «Υδρολογικό κύκλο» ή «κύκλο νερού».
Ας δούμε λοιπόν τώρα πως δημιουργείται αυτός ο «κύκλος».
Όλα τα προαναφερθέντα και όχι μόνο επιφανειακά νερά, με την επίδραση της θερμικής Ηλιακής ακτινοβολίας, θερμαίνονται και εξατμίζονται (σε μεγάλες ως πολύ μεγάλες ποσότητες) δημιουργώντας υδρατμούς, που ανεβαίνουν προς τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αντίστοιχη εξάτμιση νερού, προς τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, έχουμε (έστω και σε πολύ μικρότερο ποσοστό) ΚΑΙ από τη συνολική διαπνοή της βιόσφαιρας, δηλαδή από τη διαπνοή των ανθρώπων, ζώων, πτηνών, φυτών κ.ά.
Οι υδρατμοί αυτοί (που δημιουργούνται με τις προαναφερθείσες «διαδικασίες») ανεβαίνοντας προς την ατμόσφαιρα, συμπυκνώνοντας σε σύννεφα. Τα σύννεφα αυτά έρχονται σε «επαφή», με διάφορα ψυχρά αέρια «στρώματα» της ατμόσφαιρας, «αλληλο-αντιδρούν και κατακρημνίζονται στη Γη, με τη μορφή διαφόρων μετεωρολογικών «φαινομένων, όπως δηλαδή, ή ως βροχή ή ως χιόνι ή ως χαλάζι ή ως πάχνη κ.ά., ανάλογα με τις «συνθήκες θερμοκρασίας του «ψυχρού στρώματος» αέρος της ατμόσφαιρας. Ένα μέρος του «νερού» αυτού, επανεξατμίζεται (σε πολύ μικρό ποσοστό) αμέσως προς την ατμόσφαιρα, ενώ το υπόλοιπο πολύ μεγάλο μέρος του «επιστρέφει» και πέφτει στη Γη. Έτσι, ξανασυγκεντρώνεται στις θάλασσες, στις λίμνες, στα έλη, στα ποτάμια κ.ά., καθώς ΚΑΙ στα υπόγεια στρώματα του εδάφους, ως υπόγεια νερά, πολύ λιγότερο. Από τα επιφανειακά νερά και όχι μόνον, επανεξατμίζεται και «ούτω καθ’ εξής»!!!

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:
Η προαναφερθείσα «διαδικασία» αποτελεί (κατά τους ειδικούς επιστήμονες) τον φυσιολογικό / τον κανονικό «κύκλο του νερού».
Γιατί, καθώς η ατμόσφαιρα και η επιφάνεια της Γης, άρχισαν και θα αρχίσουν να θερμαίνονται ακόμη περισσότερο, λόγω της «εντατικοποίησης του «φαινομένου του θερμοκηπίου», η εξάτμιση των επιφανειακών νερών της Γης και η «διαπνοή» της βιόσφαιρας, ΕΙΝΑΙ και ΘΑ ΕΙΝΑΙ ακόμη περισσότερο έντονη. Αυτό θα έχει ως συνέπεια, η μεταφορά υδρατμών / υγρασίας, στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, θα είναι πάρα πολύ μεγαλύτερη, πάρα πολύ περισσότερη, απ’ αυτή των «κανονικών / φυσιολογικών συνθηκών». Έτσι, σε πολύ μεγάλη «κλίμακα», και με πολύ μεγάλη σίγουρη πιθανότητα, θα υπάρξει «επιτάχυνση» του «υδρολογικού κύκλου» / του «κύκλου του νερού»!!! Αυτή η «επιτάχυνση» οδηγεί και θα οδηγήσει (σύμφωνα, πάντοτε, με τις Διεθνείς επιστημονικές προβλέψεις Πανεπιστημίων, Οργανισμών, Ειδικών Επιτροπών κ.ά.) σε μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση ακραίων καιρικών φαινομένων, σε πολλές και διάφορες περιοχές του πλανήτη μας, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται και η χώρα μας, δυστυχώς.
Τα ακραία, αυτά, καιρικά φαινόμενα θα «περιλαμβάνουν»:
α. Πάρα πολύ έντονες βροχοπτώσεις και καταιγίδες, που σημαίνει: Έντονα πλημμυρικά φαινόμενα (με ότι αυτό συνεπάγεται). Αλλά και σε «συνδυασμό» με τις (ενδεχόμενα ή σίγουρα) μεγάλες πυρκαγιές δασών, θα έχουμε (ενδεχόμενα ή σίγουρα) καταστροφικά αποτελέσματα, σε πολλά «επίπεδα» δυστυχώς. Καθώς ΟΧΙ μεγάλη συγκράτηση νερών στην επιφάνεια του εδάφους, καθώς και στο υπέδαφος. Αυτά είναι αρνητικές προϋποθέσεις για το πότισμα των φυτών (ατομικά) και των φυτικών παραγωγικών καλλιεργειών, λόγω μεγάλης απορροής των νερών, προς θάλασσα.
β. Πολύ έντονες και (ενδεχόμενα) επικίνδυνες χιονοπτώσεις, με ότι αυτό συνεπάγεται. Όπως, πιθανές καταστροφικές επιπτώσεις σε υλικό και ζωντανό «κεφάλαιο», δηλαδή στον ανθρώπινο, ζωικό και φυτικό «κόσμο».
γ. Πολύ έντονες και καταστροφικές χαλαζοπτώσεις, με αποτέλεσμα μεγάλες, πολύ μεγάλες ως και τεράστιες καταστροφές φυτών και φυτικών καλλιεργειών και όχι μόνον.
Όλες οι παραπάνω και όχι μόνον, πολύ έντονες καιρικές «αλλαγές» και διαφοροποιήσεις, έξω και πέρα από τα κανονικά / φυσιολογικά «επίπεδα» των δύο (2) περιβαλλοντικών φαινομένων, δηλαδή ΚΑΙ του «φαινομένου του θερμοκηπίου» ΚΑΙ του «κύκλου του νερού», ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ουσιαστικό επακόλουθο, της «κλιματικής αλλαγής», της «κλιματικής κρίσης».
Μετά την αναφορά μου και την περιγραφή της (πιθανής ή και σίγουρης κατά τη γνώμη πολύ ειδικών επιστημόνων) λειψυδρίας, που οφείλεται σε καθαρά περιβαλλοντικά «φαινόμενα» – αίτια, ας δούμε, τώρα και άλλες τρεις (3) πρόσθετες αιτίες λειψυδρίας, οι οποίες όμως, είναι τεχνητές, όπως π.χ.:
1. Λόγω της υπερβολικής άντλησης των υπόγειων εδαφικών φυσικών – «γλυκών» νερών.
2. Λόγω της ρύπανσης και της μόλυνσης των επιφανειακών και των υπόγειων (πιθανώς) φυσικών – «γλυκών» νερών.
3. Λόγω της μη έγκαιρης και ουσιαστικής συγκέντρωσης – αποθήκευσης – αποθεματοποίησης φυσικών – «γλυκών» νερών (με τεχνητά μέσα) και της χρησιμοποίησής τους, σε «έκτακτες ανάγκες» ανομβρίας, ξηρασίας, λειψυδρίας.

Και ποιο αναλυτικά:
1). Λειψυδρία, λόγω υπεράντλησης των υπόγειων εδαφικών φυσικών – «γλυκών» νερών, καλής «ποιότητας».
Στην αρχή, πρέπει να πούμε το εξής: Η σημερινή κατάσταση της χώρας μας, της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλίας, καθώς και της ευρύτερης τοπικής περιοχής μας (λόγω της υπεράντλησης των υπόγειων εδαφικών νερών) δεν είναι καθόλου καθησυχαστική. Γιατί, είναι (σχεδόν) δεδομένο: Το μεγαλύτερο ποσοστό του υπόγειου (εδαφικού) «υδάτινου δυναμικού» της χώρας μας και κυρίως στην περιοχή του Θεσσαλικού κάμπου (φυσικά ΚΑΙ στην ευρύτερη τοπική πεδινή περιοχή της Μαγνησίας) υφίσταται, ήδη, τις συνέπειες της εντατικής εκμετάλλευσης, που εκδηλώνονται με τη μεγάλη πτώση της στάθμης των υδροφόρων οριζόντων των υπόγειων νερών. Το αγροτικό – γεωργικό αυτό «θέμα» και πρόβλημα, δεν φαίνεται ότι είναι άσχετο, από το γεγονός, ότι το φυσικό – «γλυκό» νερό αντλείται (πλέον) από μεγάλα ως πολύ μεγάλα βάθη αρκετών εκατοντάδων μέτρων. Το πρόβλημα / το «θέμα» αυτό έχει (δυστυχώς) και προφανείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά και μεγάλες οικονομικές «συνέπειες», για τους γεωργούς – καλλιεργητές – παραγωγούς της χώρας μας, αλλά ΚΑΙ της ευρύτερης τοπικής περιοχής μας.
Πριν, όμως συνεχίσω την ανάλυση αυτού του «θέματος» πρέπει να τονίσω και να γίνει σαφές το εξής: Η λειψυδρία (στην περίπτωση αυτή) δεν σημαίνει (αναγκαστικά) ότι δεν υπάρχει νερό, αλλά ότι τα διαθέσιμα αποθέματα νερού των υπόγειων υδροφόρων στρωμάτων, δεν επαρκούν (πλήρως) για την κάλυψη των μεγάλων αρδευτικών αναγκών / των μεγάλων αναγκών νερού, για το πότισμα των διαφόρων φυτικών καλλιεργειών.
Το πρόβλημα των υπόγειων νερών έχει δύο «διαστάσεις» και μάλιστα ανεξάρτητες μεταξύ τους. Αφ’ ενός έχει τη διάσταση της φυσικής «προσφοράς» νερού, που παραπέμπει / που αναφέρεται στον «υδρολογικό κύκλο» με τις διάφορες μορφές εμφάνισής του στη γη (όπως π.χ. με βροχές, με χιόνια κ.ά.) και αφ’ ετέρου έχει τη διάσταση της «ζήτησης νερού, που παραπέμπει / που αναφέρεται στις οικονομικές, τεχνολογικές και κοινωνικές παραμέτρους του συγκεκριμένου προβλήματος.
Για να επιτευχθεί / να πραγματοποιηθεί / να πετύχει ο «στόχος» της επάρκειας των υδατικών αποθεμάτων και συνεπώς να αποφευχθεί ο κίνδυνος της λειψυδρίας των υπόγειων νερών, απαιτείται η επίτευξη ενός ουσιαστικού αποτελέσματος στην ισορροπία, στο «ισοζύγιο» της προσφοράς και της ζήτησης του νερού.
Έτσι, το μεγάλο ζητούμενο της σημερινής εποχής ΚΑΙ από πλευράς επιστημονικής «αρχής» ΚΑΙ από πλευράς επιχειρησιακής πρακτικής (για τη διαχείριση των υδατικών πόρων) ΕΙΝΑΙ ο εντοπισμός, η εύρεση του καλύτερου τρόπου αξιοποίησης των (εν δυνάμει) δυνατοτήτων, στην κατεύθυνση της ουσιαστικής και ρεαλιστικής τακτοποίησης του ισοζυγίου προσφοράς – ζήτησης του νερού και μάλιστα σε επίπεδο «υδρολογικής λεκάνης», καθώς και ατομικών ποτιστικών αναγκών της κάθε φυτικής καλλιέργειας.
Ευτυχώς, όμως, σήμερα η επιστήμη (για την άντληση φυσικού – «γλυκού» νερού από τα υπόγεια εδαφικά υδροφόρα στρώματα) παρέχει όλες τις προϋποθέσεις, για την εφαρμογή μιας «βιώσιμης πολιτικής» νερού, προκειμένου να ποτίσουμε τις οποιεσδήποτε φυτικές καλλιέργειες.
2). Λειψυδρία, λόγω της ρύπανσης και μόλυνσης των επιφανειακών και υπόγειων εδαφικών φυσικών – «γλυκών» νερών.
Είναι δεδομένο και ουσιαστικό. Όλα τα πόσιμα νερά για ανθρώπινη χρήση (δηλαδή, τα «νορμάλ» φυσικά – «γλυκά» νερά) καθώς και οι ζωικές και οι φυτικές χρήσεις νερών, απαιτούν απαραίτητα, καλής ποιότητας νερών φυσικών – «γλυκών» νερών. ΟΜΩΣ, αν και αυτή η κατηγορία νερών, είναι ένας ανανεώσιμος φυσικός «πόρος», ΕΝΤΟΥΤΟΙΣ «χθες», σήμερα και (μάλλον, σίγουρα) «αύριο», αυτός ο «πόρος», ΕΙΝΑΙ σε πολλές περιπτώσεις (δυστυχώς), ένας «προβληματικός πόρος». Και, οι βασικές και κύριες αιτίες της «προβληματικότητας» ΕΙΝΑΙ λόγω των, ενδεχόμενων ή σίγουρων, ρυπάνσεων ή μολύνσεων των νερών ή ρυπάνσεων ΚΑΙ μολύνσεων ΜΑΖΙ, των «πόρων» αυτών.
Αυτό σημαίνει και θα σημαίνει (δυστυχώς), ότι ο «πόρος» αυτός είναι ένας συνεχώς μειούμενος καθαρός και υγιεινός φυσικός «πόρος».
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ …