Η κουρασμένη σημερινή γενιά των εφήβων, με τις πολλαπλές καθημερινές υποχρεώσεις εντός και εκτός σχολείου, κοιμάται και λιγότερες ώρες από το κανονικό. Όπως έδειξε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε δεκάδες μαθητές του 3ου Γυμνασίου Βόλου, το 50% των εφήβων κοιμάται τις καθημερινές από έξι έως επτά ώρες, ενώ θα έπρεπε να κοιμούνται μεταξύ οκτώ και δώδεκα ωρών, για να ξεκουράζονται και να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις. Μάλιστα διαπιστώθηκε πως όσο μεγαλώνουν στο Γυμνάσιο, τόσο και λιγοστεύει ο καθημερινός ύπνος. Επίσης ελάχιστοι μαθητές κοιμούνται το μεσημέρι, ενώ ένας στους τρεις εφήβους κοιμάται μετά τις 12 τα μεσάνυχτα.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με την επιμέλεια της διευθύντριας του 3ου Γυμνασίου Βόλου κ. Νίκης Ρηγάκη στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Ύπνου, που γιορτάστηκε πριν μερικές ημέρες. Δόθηκε ερωτηματολόγιο στους μαθητές και των τριών τάξεων και σκοπός ήταν να καταγραφούν οι σχέσεις των μαθητών με τον ύπνο και οι πιθανές διαφοροποιήσεις που υπάρχουν.
«Σύμφωνα με το πρωτοποριακό πρόγραμμα του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου ΕΥΖΗΝ, που υλοποιείται σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας, ο ποιοτικός ύπνος αποτελεί μια από τις κεντρικές διαστάσεις του υγιεινού τρόπου ζωής και δείκτης για την αξιολόγηση της συνολικής υγείας και ευεξίας. Σε γενικές γραμμές η βέλτιστη διάρκεια ύπνου για τα παιδιά και τους εφήβους κυμαίνεται από οκτώ έως 13 ώρες ημερησίως», τόνισε η κ. Ρηγάκη.
Και ο ύπνος έχει συνολική επίδραση εκτός από την ευεξία και στη σχολική επίδοση.
Ώρες ύπνου τις καθημερινές
Τι έδειξαν, όμως, τα αποτελέσματα της έρευνας; Με δεδομένο ότι οι σημερινοί έφηβοι έχουν πολλές υποχρεώσεις και αποτελούν τους πιο σκληρά εργαζόμενους με μάθημα το πρωί στο σχολείο και πολλά φροντιστήρια το απόγευμα και άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες, ο ύπνος που κάνουν είναι λίγος.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της παρούσας έρευνας, σχεδόν ένας στους δύο μαθητές (46,6%) κοιμάται 6-7 ώρες τις καθημερινές.
Σημαντικές διαφοροποιήσεις, μάλιστα, παρατηρούμε στις απαντήσεις των παιδιών, ανάλογα με τη σχολική τάξη που φοιτούν και άρα με την ηλικία τους. Έτσι, το ποσοστό των μαθητών της Α’ τάξης που κοιμάται 6-7 ώρες τις καθημερινές, είναι 33,3%, της Β’ τάξης ανεβαίνει στο 42,1% και της Γ’ τάξης ανεβαίνει στο 66,7%!
Διαφοροποιήσεις παρατηρούνται επίσης στις απαντήσεις των παιδιών ως προς το φύλο τους. Έτσι, ενώ το ποσοστό των αγοριών που κοιμάται 6-7 ώρες τις καθημερινές, είναι 32,1%, το αντίστοιχο ποσοστό των κοριτσιών είναι 60,0%!
Τα Σαββατοκύριακα
Τα Σαββατοκύριακα γίνεται μια προσπάθεια αναπλήρωσης του «χαμένου» ύπνου από τους μαθητές, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται, δεν επαρκεί. Έτσι, 8-10 ώρες τα Σαββατοκύριακα κοιμάται το 56,9% των μαθητών, 10-12 ώρες κοιμάται το 25,9% και πάνω από 12 ώρες κοιμάται το 8,6% των μαθητών.
Διαφοροποιήσεις στις απαντήσεις παρατηρούνται ως προς τη σχολική τάξη των παιδιών. Έτσι, όσο πιο μεγάλη είναι η τάξη που φοιτούν, τόσο πιο μικρό είναι το ποσοστό όσων κοιμούνται 6-7 ώρες τα Σαββατοκύριακα: 14,3% για τους μαθητές της Α’ τάξης, 10,5% της Β’ τάξης και 0% για τους μαθητές της Γ’ τάξης.
Μικρές διαφοροποιήσεις στις απαντήσεις παρατηρούνται επίσης και ως προς το φύλο των παιδιών. Έτσι, ενώ τα Σαββατοκύριακα το 10,7% των αγοριών κοιμάται 6-7 ώρες, το αντίστοιχο ποσοστό για τα κορίτσια είναι 6,7%.
Ελάχιστοι κοιμούνται το μεσημέρι
Ένα πολύ μικρό ποσοστό των μαθητών (19%) κοιμάται το μεσημέρι. Μάλιστα, οι περισσότεροι από αυτούς (45,5%) κοιμούνται μόλις 1 ώρα. Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα της έρευνας κατά τάξη, διαπιστώνουμε ότι κοιμούνται το μεσημέρι πιο πολλοί μαθητές της Β’ τάξης (36,8%), συγκριτικά με τους μαθητές της Α’ τάξης (14,3%) και τους μαθητές της Γ’ τάξης (5,6%). Ως προς το φύλο, κοιμάται το μεσημέρι το 17,9% των αγοριών και το 20,0% των κοριτσιών.
Συνήθης ώρα νυχτερινού ύπνου
Η συνήθης ώρα νυχτερινού ύπνου για τους περισσότερους μαθητές (60,3%) είναι 10-11. Ένα μεγάλο ποσοστό, ωστόσο, των μαθητών (34,5%), πάνω από ένας στους τρεις, κοιμάται μετά τις 12 τα μεσάνυχτα, ενώ μόλις το 5,2% κοιμάται στις 9-10.
Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα κατά τάξη, διαπιστώνουμε αρκετές διαφοροποιήσεις: Το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών της Α’ τάξης (81%) κοιμάται στις 10-11 τη νύχτα, το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών της Β’ τάξης (47,4%) κοιμάται μετά τις 12 τα μεσάνυχτα(!), ενώ μεγάλο επίσης ποσοστό των μαθητών της Γ’ τάξης (44,4%), κοιμάται μετά τις 12. Ως προς το φύλο, παρατηρούμε ότι ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των αγοριών (75,0%) κοιμάται στις 10-11, το μεγαλύτερο ποσοστό των κοριτσιών (53,3%) κοιμάται μετά τις 12.
Επάρκεια ωρών ύπνου
Όπως είναι φυσικό, οι ίδιοι οι μαθητές αξιολογούν ότι δεν επαρκούν οι ώρες ύπνου τους. Αυτό ανέφερε το 51,7% των μαθητών.
Πολύ σημαντικές διαφοροποιήσεις στις απαντήσεις των μαθητών παρατηρούνται ανάλογα με την τάξη που φοιτούν. Έτσι ενώ το 71,4% των μαθητών της Α’ τάξης θεωρεί αρκετές τις ώρες ύπνου του, το αντίστοιχο ποσοστό για τους μαθητές της Β’ τάξης μειώνεται στο 47,4% και για τους μαθητές της Γ’ τάξης πέφτει στο 22,2% (!). Όσο πιο μεγάλη είναι η τάξη που φοιτούν οι μαθητές, τόσο πιο μικρό είναι το ποσοστό ικανοποίησής τους από τις ώρες ύπνου τους.
Ως προς το φύλο, οι απαντήσεις των μαθητών είναι σχεδόν ίδιες, αφού ένα στα δύο αγόρια (50,0%) είναι ικανοποιημένο από τις ώρες ύπνου, ενώ σχεδόν ένα στα δύο κορίτσια (46,7%) θεωρεί το ίδιο.
Συμπεράσματα
Η κ. Ρηγάκη τόνισε πως «σύμφωνα με το ΕΥΖΗΝ, η βέλτιστη διάρκεια ύπνου για τα παιδιά και τους εφήβους πρέπει να κυμαίνεται από 8 έως 13 ώρες ημερησίως. Ωστόσο, σύμφωνα με τα ευρήματα της παρούσας έρευνας, σχεδόν ένας στους δύο μαθητές (46,6%) κοιμάται 6-7 ώρες τις καθημερινές. Η έκταση λοιπόν του προβλήματος είναι σημαντική και μεγάλη. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη, ότι όσο μεγαλώνουν τα παιδιά, τόσο μειώνεται ο χρόνος του ημερήσιου ύπνου τους, μπορούμε να πούμε ότι οι διαστάσεις του προβλήματος είναι ανησυχητικές.
Σημαντική στατιστική συσχέτιση διαπιστώθηκε ανάμεσα στο πρόβλημα του ύπνου, τη σχολική τάξη και το φύλο των μαθητών, που χρίζει περαιτέρω διερεύνηση.
Δεδομένου ότι το πρόβλημα του ύπνου σχετίζεται με μια σειρά είτε σχολικών προβλημάτων (π.χ. χαμηλή σχολική επίδοση), είτε προβλημάτων υγιεινής των μαθητών (π.χ. παιδική και νεανική παχυσαρκία), ο ρόλος του οικογενειακού και του σχολικού περιβάλλοντος είναι ιδιαίτερα κρίσιμος και πρέπει άμεσα να αναληφθούν πρωτοβουλίες και δράσεις ενημέρωσης για τις ωφέλειες του ύπνου, τόσο στους γονείς, όσο και στους μαθητές».
ΦΩΤΗΣ ΣΠΑΝΟΣ