Συνεχίστηκε χθες το Ζ’ Διεθνές Συνέδριο «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας», Ιστορία-Αρχαιολογία-Λαογραφία περιοχής Δήμου Ρήγα Φεραίου, συμπληρώνοντας τριάντα χρόνια από την έναρξη της διοργάνωσης των Διεθνών Συνεδρίων για τον Ρήγα και τη γενέτειρά του, καθώς και της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα.
Στην εισήγησή του με θέμα «Χάρτα της Ελλάδος, 1797, του Ρήγα Βελεστινλή και Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος, 1800, του Ανθίμου Γαζή: Συσχετίσεις» ο πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών Βελεστίνου-Ρήγα δρ. Δημ. Καραμπερόπουλος τόνισε μεταξύ άλλων ότι: «Κατά τα τρία τελευταία χρόνια του 18ου αιώνα εκδόθηκαν στη Βιέννη δύο χάρτες για την Ελλάδα, η δωδεκάφυλλη «Χάρτα της Ελλάδος» από τον Ρήγα Βελεστινλή το 1797 και τρία χρόνια αργότερα, το 1800, ένας μικρότερος χάρτης, στο μισό μέγεθος του προηγούμενου, με τίτλο «Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος»».
Στη συνέχεια ο ίδιος ανέφερε μεταξύ άλλων κάνοντας μια συσχέτιση ανάμεσα σε «Χάρτα της Ελλάδος» του Ρήγα και «Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος» του Γαζή:
«Όλος ο σχεδιασμός του τίτλου στον «Πίνακα» είναι ο ίδιος όπως και στη «Χάρτα». Γνωρίζουμε τώρα, μετά τις έρευνές μας το 1998, το πρότυπο που ο Ρήγας χρησιμοποίησε και στον τίτλο από το Delisle και τις προσθήκες του, τις οποίες ωστόσο διατηρεί ο Γαζής, αλλάζει όμως το κείμενο στο δεύτερο βιβλίο δίπλα στο αριστερό πόδι της γυναικείας μορφής. Αντί του τόσου γνωστού και ευκολοδιάβαστου χωρίου από τον Όμηρο «Πολλών ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω», ανέγραψε ένα από τον Σοφοκλή, Αίας 35, «τα τ’ εισέπειτα ση κυβερνώμαι χερί». Ας συμπληρώσουμε ότι ο Γαζής τελειώνει τον πρόλογό του στην επανέκδοση της Γεωγραφίας του Μελετίου το 1807 με τη φράση αυτή, που διέγραψε στον τίτλο «Πολλών ανθρώπων ίδε άστεα και νόον έγνω».
Προσθέτει περικεφαλαία στη γυναικεία μορφή, την κεφαλή Μέδουσας αριστερά και δεξιά της γυναικείας μορφής μία σφαίρα.
Σημαντική αλλαγή γίνεται στον τίτλο. Χρησιμοποιείται ο όρος «Πίναξ Γεωγραφικός», αντί του όρου «Χάρτα». Επισημαίνουμε ότι η επιλογή του όρου θα είναι μάλλον του Γαζή, ο οποίος χρησιμοποίησε επίσης τον όρο «Πίναξ» στις εκδόσεις του. Ήδη ο Γαζής τον όρο «Γεωγραφικός Πίναξ» χρησιμοποίησε το 1799 σε χάρτη του πρώτου τόμου του βιβλίου του. Εν συνεχεία και σε επόμενους χάρτες, όπως «Πίναξ Γεωγραφικός της Ευρώπης», 1801, «Πίναξ Γεωγραφικός της Ασίας», 1802, «Πίναξ Καθολικός των δύο Ημισφαιρίων», 1804, όπως επίσης και στον χάρτη που επιμελήθηκε με τίτλο «Πίναξ χωρογραφικός της μεγάλης Αρχισατραπίας Ικονίου… παρά του πρότερον αρχιερατευσάντος μητροπολίτου Αδριανουπόλεως κυρίου Κυρίλλου, επιστασία Ανθίμου Γαζή, εν Βιέννη 1812, εχαράχθη υπό Κ. Νεϊκλιή».
Επίσης αναγράφουν ότι εκδόθηκαν από τον Άνθιμο Γαζή, οι χάρτες Ευρώπης 1801, Ασίας 1802, Καθολικός των δύο Ημισφαιρίων 1804 (προσθήκη στο βιβλίο Στοιχεία Γεωγραφίας του Νικηφόρου Θεοτόκη), οι χάρτες που συνόδευαν την επανέκδοση της Γεωγραφίας του Μελετίου του 1807 (Ευρώπη, Ελλάς, Ασία, Αμερική, Αφρική), «…προσέτι δε και με τους τέσσαρους Γενικούς Γεωγραφικούς Πίνακας και με εκείνον της πατρίδος ημών Ελλάδος…» Άνθιμος Γαζής.
Ωστόσο ο Γαζής μάλλον προσθέτει σε περιγράμματα στο κάτω μέρος τη Σικελία και την Κύπρο.
Το γεγονός ότι προσθέτει τη Σικελία σε περίγραμμα, υποστηρίζουμε πως δεν είχε γίνει αντιληπτός ο λόγος έκδοσης της δωδεκάφυλλης «Χάρτας της Ελλάδος» από τον Ρήγα, που ήταν τελικά πολιτικός χάρτης στο στρατηγικό σχέδιο της επανάστασής του. Τονίζουμε ότι ο Ρήγας δεν περιλαμβάνει άλλο γεωγραφικό μέρος εκτός του χώρου που ήθελε να ελευθερώσει και θα περιεχόταν στο δημοκρατικό κράτος του. Ωστόσο επισημαίνουμε ότι οι περιοχές προς Βορρά, που είναι εκτός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Δαλματία, Κάτω Ουγγαρία και Τρανσυλβανία, διαχωρίζονται με σύνορα, όπως έχουμε επισημάνει, σε μια ιδιαίτερη διακεκομμένη παχιά γραμμή. Είναι εκτός του χώρου του κράτους του. Παρατηρούμε μάλιστα ότι ο συμβολισμός αυτός των συνόρων από τον Ρήγα διατηρείται και στην έκδοση του Μύλλερ.
Θα θέλαμε να παρατηρήσουμε ότι τα σωζόμενα αντίτυπα μέχρι σήμερα της «Χάρτας της Ελλάδος» του Ρήγα ανέρχονται γύρω στα 55, ενώ του «Πίνακα Γεωγραφικού της Ελλάδος» είναι ελαχιστότατα, 2-3 αντίτυπα, αν και είχε επανεκδοθεί και το 1810».
Να σημειωθεί ότι χθες υπήρξαν πρωινή συνεδρίαση και απογευματινή με ανακοινώσεις από έγκριτους επιστήμονες με θέματα για τον Ρήγα, το Βελεστίνο και τις Φερές, ενώ υπήρξε συνεδρίαση αφιερωμένη στη μνήμη του αρχαιολόγου δρ. Ευάγγελου Χ. Κακαβογιάννη, όπου μεταξύ άλλων μίλησε η κ. Αργυρούλα Ιντζεσίλογλου με θέμα «Το έργο του Ευάγγελου Χ. Κακαβογιάννη ως αφετηρία και βάση της νεότερης περιόδου των αρχαιολογικών ερευνών στην αρχαία πόλη των Φερών».
Λοΐζος Ασβεστάς