Ένα βιβλίο, που έρχεται να παλέψει με τη λησμονιά που φέρνει ο χρόνος, ακριβώς έναν αιώνα μετά τον ξεριζωμό του Μικρασιατικού Ελληνισμού, κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες. Ο λόγος για την εθνογραφική μελέτη της Νατάσας Κουτσοπούλου, με τίτλο «Μικρασιατών Δρόμοι» (Εκδόσεις Ήβη), στο οποίο η Καρδιτσιώτισσα παιδαγωγός και συγγραφέας αποτύπωσε στο χαρτί την προσπάθειά της να διατηρήσει «ζωντανές» τις προσφυγικές μνήμες.
Αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου, που προλογίζει ο κ. Δημήτρης Κωνσταντάρας – Σταθαράς, ακάματος ερευνητής της Μικρασιατικής Ιστορίας στη Μαγνησία, στάθηκε η συμμετοχή της κ. Κουτσοπούλου στα μαθήματα Τοπικής Ιστορίας και Ψηφιακών Μέσων της Ακαδημίας Λαϊκού Πολιτισμού και Τοπικής Ιστορίας. Υπό την επίβλεψη του σκηνοθέτη Βασίλη Λουλέ, ο οποίος είχε τον συντονισμό της συγκεκριμένης ενότητας, εκπόνησε αρχικά μία εργασία που αφορούσε ψηφιακή αφήγηση. «Μίλησα με Μικρασιάτες δεύτερης και τρίτης γενιάς, όπως οι κ.κ. Μανώλης Παρασκευάς, Δημήτρης Κωνσταντάρας-Σταθαράς, Ειρήνη Αϊβαζόγλου, Λάκης Βαλαμουτόπουλος και Κική Δανιηλίδου. Όλο αυτό με τις προφορικές μαρτυρίες που συγκεντρώθηκαν, εξελίχθηκε σε ενδιαφέρουσα εμπειρία, αφού ανέδειξαν την επιρροή των Μικρασιατών σε πάμπολλες πτυχές της καθημερινότητας στη Νέα Ιωνία, π.χ. από τη μαγειρική, μέχρι τον αθλητισμό. Από εκεί και πέρα, χρειαζόταν μία πλαισίωση του βίντεο, αλλά το κείμενο ξεπέρασε τις εκατό σελίδες», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Το πλούσιο υλικό που συγκέντρωσε η Θεσσαλή συγγραφέας από τα τέλη του 2019, η οποία την τελευταία επταετία είναι υπάλληλος στο Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Τσαλαπάτα στον Βόλο έπειτα από έντεκα χρόνια στον τραπεζικό κλάδο, την ώθησαν να επιμεληθεί μία προσεγμένη έκδοση που από τις πρώτες αράδες προϊδεάζει τον αναγνώστη για το περιεχόμενο. «Απ’ του πεθαμένου το μάτι, μην περιμένεις δάκρυ», λέει μια μικρασιατική παροιμία, την οποία μνημονεύει η αξέχαστη Διδώ Σωτηρίου στα «Ματωμένα Χώματα» και αποδείχθηκε πως διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στην έρευνα της Νατάσας Κουτσοπούλου. «Πάντοτε είχα οδηγό αυτή την παροιμία και ήταν ένας από τους λόγους που με έκαναν να ασχοληθώ με το θέμα», εξομολογήθηκε.
Εύκολα κάποιος θα υπέθετε πως η συγγραφέας έλκει την καταγωγή της από τη Μικρασία. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στους Μαυραχάδες Καρδίτσας (ένα χωριό λίγο έξω από τους Σοφάδες). Από το 2000 εγκαταστάθηκε στη Νέα Ιωνία Βόλου, όπου μένει με την οικογένειά της και ενσωματώθηκε γρήγορα στον κοινωνικό περίγυρο της περιοχής μέσα από μία ιδιαίτερη οπτική. «Θεωρώ πολύ σημαντικό να γνωρίζεις τον τόπο που ζεις και να γίνεσαι κομμάτι του. Όταν περπατάς μέσα στους δρόμους της Νέας Ιωνίας ακόμη και σήμερα, ιδίως στον αρχικό προσφυγικό συνοικισμό, η συλλογική μνήμη εγγράφεται, αν και όσο φεύγουν οι παλαιότερες γενιές, οι πιο νέοι περιορίζονται στα όσα έχουν ακούσει, δίχως τα ανάλογα βιώματα. Σίγουρα, η Νέα Ιωνία άλλαξε τα τελευταία χρόνια, π.χ. στις μέρες μας έχουμε διαφοροποιήσεις στη σύνθεση του πληθυσμού με τη μετοίκηση πολλών ανθρώπων από τη Δυτική Θεσσαλία. Η πόλη «μεγάλωσε» και δεν έχει αποκλειστικά το προσφυγικό στοιχείο, το οποίο, όμως, εξακολουθεί να επιβιώνει και σ’ αυτό πρέπει να αναγνωρίσουμε την εξαιρετική δουλειά που κάνουν οι προσφυγικοί σύλλογοι, για τη διατήρηση και αναβίωση της μνήμης».