Ξημέρωμα Τετάρτης 9 Σεπτεμβρίου, γίνεται γνωστό πως ο καταυλισμός της Μόριας έχει τυλιχθεί στις φλόγες, έπειτα από εξέγερση προσφύγων και μεταναστών, μετά τον εντοπισμό 35 κρουσμάτων κορονοϊού. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, το κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης, που δημιουργήθηκε για να φιλοξενεί 2.300 ανθρώπους, στέγαζε 12.500 άτομα. Η φωτιά και η, όπως φαίνεται, σχεδόν ολική καταστροφή του χώρου, φέρνουν στο προσκήνιο ξανά αυτό τον τόπο, που έγινε διεθνώς γνωστός από το 2015 και έπειτα, οπότε και άρχισαν οι αθρόες προσφυγικές ροές. Τον τόπο που έγινε συνώνυμο της προσφυγιάς στη σύγχρονη εποχή.
Πότε δημιουργήθηκε το ΚΥΤ και με τι δυναμική
Ο καταυλισμός προσφύγων της Μόριας βρίσκεται στο ομώνυμο χωριό, βορειοανατολικά της Μυτιλήνης, πρωτεύουσας της Λέσβου. Αρχικά, κατασκευάστηκε το 2010 με στόχο να φιλοξενεί 2.330 ανθρώπους, ωστόσο οι διαρκώς αυξανόμενες ροές προσφύγων και μεταναστών από το 2015 κι έπειτα, οδήγησαν στο ασφυκτικό γέμισμα του ΚΥΤ (κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης). Ενδεικτικά, το 2018 πάνω από 8.300 πρόσφυγες και μετανάστες βρίσκονταν στο πρώην στρατόπεδο, διαμένοντας σε ετοιμόρροπες σκηνές και δημιουργώντας διεθνή κατακραυγή για τις συνθήκες διαβίωσης, ενώ σήμερα, Σεπτέμβριος του 2020 και μέχρι τη στιγμή της φωτιάς φιλοξενούνταν στο ΚΥΤ σχεδόν 13.000 άτομα.
Σύμφωνα με το «InfoMigrants», το 70% όσων διαμένουν στον καταυλισμό της Μόριας είναι από το Αφγανιστάν, ωστόσο συνολικά η καταγωγή των 12.500 αιτούντων άσυλο είναι από 70 διαφορετικές χώρες. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν συχνά επιστήσει την προσοχή για την κατάσταση που επικρατεί στο ΚΥΤ. Μάλιστα, τον περασμένο Απρίλιο το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Human Rights Watch) προειδοποίησε, εν μέσω κορονοϊού, ότι οι ελληνικές Αρχές δεν έχουν κάνει όσα θα έπρεπε για να αποσυμφορήσουν τη δομή.
«Τα παιδιά στη Μόρια θέλουν να πεθάνουν»
Τον Δεκέμβριο του 2019, το BBC πραγματοποίησε αποκαλυπτικό ρεπορτάζ στον καταυλισμό, στο οποίο αναδείχθηκε το τεράστιο άγχος, ανασφάλεια και η μηδενική διάθεση για ζωή που καταβάλλουν πολλά από τα παιδιά που βρίσκονται στη Μόρια. Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη και παιδιά 8 ετών δηλώνουν στους ψυχολόγους των Γιατρών Χωρίς Σύνορα ότι θέλουν να πεθάνουν. «Το να ακούς παιδιά επτά ή οκτώ ετών να λένε ότι θέλουν να πεθάνουν, είναι κάτι που δεν πίστευα ότι θα άκουγα ποτέ στη ζωή μου», τόνισε η παιδοψυχολόγος – ψυχολόγος, Άντζελα Μονταρέλι, μιλώντας στο BBC και πρόσθεσε: «Συνήθως ένα παιδί, όταν βιώνει μια τραυματική εμπειρία, χρειάζεται χρόνο και χώρο για να συνέλθει. Η Μόρια δεν επιτρέπει στα παιδιά αυτά να συνέλθουν».
Το BBC επισκέφθηκε την κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που λειτουργεί έξω από το ΚΥΤ και κατέγραψε ένα από τα πολλά επείγοντα περιστατικά ψυχικής υγείας που δέχονται οι άνθρωποι της οργάνωσης: ένας 17χρονος είχε αυτοτραυματιστεί, μην αντέχοντας τις πολύ δύσκολες συνθήκες που βιώνει από τότε που έφτασε μόνος του στο νησί, ένα από τα 20 τέτοια περιστατικά που αντιμετώπισε η οργάνωση τους τελευταίους μήνες.
Τα παραδείγματα στα οποία αναφέρθηκε η Μονταρέλι, κατηγοριοποιημένα ανά ηλικία, σοκάρουν: «Στις προσχολικές ηλικίες βλέπεις παιδιά να χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο ή να ξεριζώνουν τα μαλλιά τους. Στις ηλικίες από 12 ως 17 ετών, κάποια παιδιά αρχίζουν να κόβονται ή να μιλούν έντονα για την επιθυμία να πεθάνουν».
«Το χειρότερο στρατόπεδο προσφύγων στη Γη»
Πριν από αυτό το ρεπορτάζ, το BBC είχε πραγματοποιήσει μια ακόμη έρευνα στο ΚΥΤ της Μόριας το καλοκαίρι του 2018, χαρακτηρίζοντάς το τότε ως «το χειρότερο στρατόπεδο προσφύγων στη Γη». Συγκεκριμένα, επιτελείο του διεθνούς ειδησεογραφικού πρακτορείου βρέθηκε στις εγκαταστάσεις της Μόριας και κατέγραψε τις άθλιες συνθήκες στις οποίες διαβιούν χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες. Το ρεπορτάζ αναφέρει ότι οι πρόσφυγες περιμένουν στην ουρά περισσότερες από 3 ώρες για να πάρουν φαγητό και αναλογεί μία τουαλέτα σε 70 άτομα.
Όπως αναφέρει το δίκτυο, το στρατόπεδο στη Μόρια είναι ένα μέρος όπου μικρά παιδιά, ηλικίας μέχρι και 10 ετών, προσπαθούν να αυτοκτονήσουν, ενώ υφίστανται συχνά φρικτή βία. Στο βίντεο διάρκειας περίπου 14 λεπτών, μιλούν οι εργαζόμενοι στους «Γιατρούς Χωρίς Σύνορα» που βρίσκονται στη δομή και κάνουν λόγο για το «χειρότερο στρατόπεδο προσφύγων στη Γη».
Η Μόρια υπήρξε μια «χύτρα» που σιγόβραζε για χρόνια, μέχρι που η χύτρα έσκασε. Κι αν δεν είναι τώρα, με τους 12.500 ανθρώπους στον δρόμο, η ώρα για λύσεις σοβαρές και βιώσιμες, τότε πότε;