Τοπικά

Μοναδική συλλογή εκθεμάτων στο Μουσείο Τελωνειακής Ιστορίας Βόλου

Το επάγγελμα του τελώνη αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα επαγγέλματα στην Ελλάδα, με αναφορές στους αρχαίους και προχριστιανικούς χρόνους και με προσαρμογές στις πιο σύγχρονες εποχές ώς και σήμερα.
Το Μουσείο του Τελωνείου Βόλου ιδρύθηκε το 2007, όπου και εγκαινιάστηκε την 29η Ιουνίου και είναι το μοναδικό μουσείο τελωνειακής ιστορίας στην Ελλάδα. Στεγάζεται παραπλεύρως του Τελωνείου Βόλου, που χτίστηκε μετά τους σεισμούς του 1955, σε μια παλιά, αλλά καλά συντηρημένη αποθήκη του Τελωνείου Βόλου, στην πλατεία Ταχυδρομείου, δίπλα στην παραλία και απέναντι από το Δημαρχείο Βόλου.
Μέσα από τα ποικίλα και εντυπωσιακά εκθέματα, τα οποία αφορούν τελωνεία από την αρχαιότητα έως τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους, αναδεικνύεται η διαχρονική ιστορία, δράση και προσφορά των τελωνειακών υπηρεσιών τόσο σε οικονομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Φιλοξενούνται σπάνια ντοκουμέντα και πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό. Στόχος του μουσείου είναι η διατήρηση της ιστορίας και της πολιτιστικής αυτής κληρονομιάς.
Το μουσείο δημιούργησε ο τέως διευθυντής Τελωνείου Βόλου κ. Βασίλης Ράπτης. Σήμερα, το μουσείο είναι μέλος του Δικτύου Μουσείων του Δήμου Βόλου, καθώς υπάρχει και σκέψη να λειτουργήσει υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού.
Είναι σημαντικό επίσης να αναφερθεί ότι δυο πέτρινες τελωνειακές αποθήκες του Τελωνείου του Βόλου έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα κτίρια το 1984 από την υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη.
Το Μουσείο Τελωνειακής Ιστορίας Βόλου απεικονίζει διαχρονικά, μέσα από φωτογραφικό υλικό, πλούσιο έντυπο υλικό και αντικείμενα την προσφορά της τελωνειακής υπηρεσίας. Η προσφορά είναι μεγάλη στην καταπολέμηση των ναρκωτικών, στην προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας του πολίτη.
Η Θεσσαλία απελευθερώθηκε το 1881 και το τελωνείο λειτουργούσε κοντά στον Κραυσίδωνα μέχρι το 1889. Στη σημερινή του μορφή είναι από το 1889 και το προεδρικό διάταγμα για τη δημιουργία του Τελωνείου Βόλου είχε υπογράψει ο Χαρίλαος Τρικούπης.
Στο Μουσείο υπάρχει αναλυτική λίστα με όλα τα υποτελωνεία που υπήρξαν στην περιφέρεια της Μαγνησίας (όπως της Νέας Μιτζέλας, Τρικερίου, Χορευτού, Χόρτου, Νταμούχαρης, Αγριάς και τους τελωνειακούς σταθμούς Λεχωνίων, Καλών Νερών, Αφήσσου, Μηλίνας, Πλατανιά) και τα οποία εξυπηρετούσαν το εμπόριο κυρίως του Πηλίου και του Αλμυρού με τις χώρες της Ανατολίας.

Πλάστιγγες, θήκη περίστροφου και γκλοπ, όπλα, γραφομηχανές και συσκευές επικοινωνίας, ένα καρότσι βαρέως τύπου του τελωνείου και άλλα εργαλεία

Τα εκθέματα
Τα εκθέματα του Μουσείου συλλέχτηκαν υπό την αιγίδα του υπουργείου Οικονομικών, στο οποίο και ανήκει, περίπου μέσα σε έναν χρόνο. Κάποια από τα εκθέματα βρέθηκαν στις αποθήκες του Τελωνείου του Βόλου και τα υπόλοιπα από άλλα τελωνεία της Ελλάδας, καθώς επίσης έγινε και έλεγχος των αποθηκών και των αρχείων της Υπηρεσίας. Τα εκθέματα που παρουσιάζονται είναι ταξινομημένα σε ενότητες όπως χρηστικά αντικείμενα, φωτογραφικό υλικό, συγγραφικό υλικό και δημόσια έγγραφα, επαγγέλματα. Πιο αναλυτικά:
– Χρηστικά αντικείμενα και εργαλεία: Πλάστιγγες, θήκη περίστροφου και γκλοπ, όπλα, κώδων ενάρξεως και λήξεως ωραρίου εργασίας, ρολόι από κατάσχεση, σφυρίχτρες, περιβραχιόνιο στολής, διακριτικά τελωνειακών στολών, γραφομηχανές και συσκευές επικοινωνίας, μία ζυγαριά για χρυσάφι ή ναρκωτικά, μία γραφομηχανή από το 1950, ένα καρότσι βαρέως τύπου του τελωνείου, πυροσβεστικό μόνιππο όχημα με ενσωματωμένο βυτίο (1000 lt) που χρησιμοποιήθηκε έως το 1930.
– Στολές της Υπηρεσίας από το 1960, που είχε σχεδιάσει σε νεαρή ηλικία ο Ιωάννης Τσεκλένης που πέθανε τον Ιανουάριο του 2020,
– Μια κροατική ταινία που κατασχέθηκε λόγω άσεμνου περιεχομένου.
– Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι υπηρεσιακές σφραγίδες από τα τελωνεία και τα υποτελωνεία, αλλά και το ρολόι με την ημισέληνο και το Orient Express (το τρένο που συνέδεε την Κωνσταντινούπολη με το Παρίσι).
– Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν την ιστορία του Τελωνείου του Βόλου μέσα από φωτογραφικό υλικό, καθώς και φωτογραφίες τελωνείων, με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, από άλλες πόλεις.
– Το Τμήμα Δίωξης Λαθρεμπορίου αποτελεί ξεχωριστό σημείο στο Μουσείο, με πλήθος φωτογραφικών εκθεμάτων από την ανακάλυψη ναρκωτικών την περίοδο που λειτουργούσε η γραμμή Βόλος-Συρία.
– Η σημαία του Τελωνείου Σμύρνης αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα εκθέματα του Μουσείου, καθώς επίσης και το βιβλίο ταμείου εισπράξεων μέχρι τις 25-08-1922 (4 ημέρες πριν οι Τσέτες των Τούρκων εισβάλουν στην πόλη και την κάψουν). Το 1922, ο τελώνης φεύγοντας από τη Σμύρνη πήρε μαζί του τη σημαία και έγγραφα με εισπράξεις. Στη συνέχεια ο τελώνης βρέθηκε στην Αθήνα και η σημαία και τα ταμειακά έγγραφα παρελήφθησαν από τον ανιψιό του. Έπειτα τα παρέλαβε ο ελεγκτής Πέτρος Γρηγορίου που ήθελε να τα δώσει στην Εστία Ιωνων Ν. Σμύρνης, αλλά τελικά βρέθηκαν στο τελωνείο μετά από επικοινωνία του Τελωνείου Βόλου με τον ανιψιό του τελώνη.
– Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει επίσης, στην είσοδο του Τελωνείου Βόλου μια ζυγαριά που ζύγιζε σε οκάδες, καθώς και μια βρύση με πόσιμο νερό που έρχεται από τη Λεσχιάνη Πηλίου και εξυπηρετούσε τελωνειακούς, λιμενεργάτες, εκτελωνιστές και καϊκτζίδες. Το 2006 πετροχτίστηκε και σήμερα λόγω της υπεράρδευσης το νερό είναι υφάλμυρο.

Ένα πυροσβεστικό μόνιππο όχημα με ενσωματωμένο βιτίο (1000 lt) που χρησιμοποιήθηκε έως το 1930, βρίσκεται στην είσοδος του μουσείου

Οι δράσεις του Μουσείου έως σήμερα
Οι δράσεις που έχουν γίνει έως σήμερα είναι τα εγκαίνια ίδρυσης του Μουσείου το 2007, εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην έδρα της περιφέρειας στο Τελωνείο Βόλου – με ταυτόχρονο εορτασμό των 40 ετών της ΤελωνειακήςΈνωσης, ομιλίες σχετικά με τα οφέλη από την σύνδεση τελωνείων Ελλάδας και Ε.Ε., επισκέψεις από τις υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών, καθώς και άλλων πολιτικών, επισκέψεις μαθητών σχολείων, ναυτικών λυκείων, από την Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή, αλλά και φοιτητών πανεπιστημίων, ρεπορτάζ σε τοπικές εφημερίδες και ηλεκτρονικές εφημερίδες, παρουσίαση του μουσείου στην ιστοσελίδα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, σε σελίδες διαδικτύου, σε τουριστικούς καταλόγους και σε ιστοσελίδες για μουσεία.
Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι φέτος έγινε ο εορτασμός των 190 χρόνων απ’ την ίδρυση της σύγχρονης τελωνειακής υπηρεσίας και έχουν γίνει για το μουσείο κάποιες δράσεις όπως αφιέρωμα από την εκπομπή «Μηχανή του χρόνου» της ΕΡΤ, τον Νοέμβριο του 2020 μεταφέρθηκαν εκθέματα στο κεντρικό κτήριο του υπουργείου Οικονομικών για τον εορτασμό, παρουσίαση του μουσείου στην έκδοση επετειακού λευκώματος από την ΑΑΔΕ, καθώς και πολυάριθμα τεκμήρια της τελωνειακής ιστορίας από το μουσείο παρουσιάστηκαν στη θεματική έκθεση στο SearchCulture.gr «Ελληνικά Τελωνεία: 190 χρόνια θεσμικού βίου» του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης & Ηλεκτρονικού Περιεχομένου.

Ανάλυση – S.W.O.T.
Ακολουθεί η ανάλυση SWOT για το Μουσείο, η οποία ουσιαστικά αποτυπώνει τη διάγνωση του εσωτερικού και του εξωτερικού του περιβάλλοντος. Τα κύρια πλεονεκτήματα του μουσείου είναι ο σημαντικός πολιτιστικός πλούτος, η αποκλειστική και μοναδική συλλογή εκθεμάτων, πρωτοπόρος και σύγχρονος φορέας πολιτισμού, οι ιδιόκτητες εγκαταστάσεις, καθώς και το σημείο που βρίσκεται το μουσείο, στο τελωνείο του Βόλου σε κεντρικό σημείο της πόλης, η καλή συνεργασία με τις διαχειριστικές αρχές, η ψηφιοποίηση ενός μέρους των εκθεμάτων του μουσείου, η πρόσβαση σε άτομα με αναπηρία όρασης (οδεύσεις τυφλών στην είσοδο του μουσείου) και σε άτομα με κινητική αναπηρία (ράμπα αναπηρικού αμαξιδίου στην είσοδο του μουσείου).
Κάποια αδύναμα σημεία του μουσείου είναι η απουσία ολοκληρωμένου πλαισίου οργάνωσης / στελέχωσης, η ελάχιστη προβολή και η έλλειψη οργανωμένου τμήματος μάρκετινγκ, η ελλιπής ανάδειξη της ερευνητικής διάστασης του, η μειωμένη εκπροσώπηση στο εξωτερικό (π.χ. δίκτυα Μουσείων), καθώς και η έλλειψη μακροπρόθεσμης στρατηγικής.
Οι ευκαιρίες που μπορούν να προκύψουν για την ανάπτυξη του μουσείου, είναι η λειτουργία του υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού, χρηματοδότηση μέσω του ΕΣΠΑ και συμμετοχή σε συγχρηματοδοτούμενα έργα, ενδιαφέρον φορέων της Πολιτείας για την αξιοποίηση του πολιτισμού για την ανάπτυξη της χώρας, ενδιαφέρον και διαθεσιμότητα διαφόρων φορέων για συνεργασίες (Δίκτυα), ένταξη στη Διεθνή Ένωση Τελωνειακών Μουσείων, προβολή του μουσείου και των εκθεμάτων ψηφιακά, συμμετοχή σε συνέδρια, επίσκεψη ατόμων με αναπηρία όρασης και με κινητική αναπηρία, εκμετάλλευση τουριστικού ρεύματος της περιοχής και ενδιαφέρον των πολιτών.
Η απειλή/πρόκληση που σχετίζεται με την ανάπτυξη του μουσείου είναι η μείωση πόρων που διατίθενται, λόγω οικονομικής κρίσης της χώρας μας και στροφή στις χορηγίες και στη χρηματοδότηση των μουσείων.

Σφραγίδες από τελωνεία και υποτελωνεία, διακριτικά τελωνειακών στολών, κώδων ενάρξεως και λήξεως ωραρίου εργασίας, ρολόι από κατάσχεση, σφυρίχτρες, περιβραχιόνια στολής

Προτάσεις για την ανάπτυξη και ανάδειξη
Αρχικά, θα πρέπει να καθοριστούν οι ομάδες-στόχοι του στρατηγικού σχεδιασμού έτσι ώστε να προσεγγιστούν εξίσου αποτελεσματικά όλες, με σκοπό τον αποδοτικότερο δυνατό τρόπο προβολής του Μουσείου.
Το ταξιδιωτικό-καταναλωτικό κοινό (οι δυνητικοί τουρίστες-επισκέπτες της Μαγνησίας από την Ελλάδα και το εξωτερικό) αποτελεί τη μεγαλύτερη και την πιο απαιτητική ομάδα-στόχου. Οι travel trades (οι τουριστικοί επαγγελματίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό) και οι λειτουργοί των ΜΜΕ λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές. Οι κάτοικοι της Μαγνησίας, με σκοπό την αξιοποίησή τους ως τουριστικούς πρεσβευτές, οι τουριστικές επιχειρήσεις, τα σχολεία, οι ναυτικές σχολές και τα πανεπιστήμια.
Συνεργασίες που θα βοηθήσουν στην ανάδειξη του μουσείου, είναι η συνεργασία με τον Δήμο Βόλου με σκοπό να συμπεριλάβει στον τουριστικό του σχεδιασμό το μουσείο, με την Περιφέρεια Θεσσαλίας, με τοπικούς τουριστικούς φορείς, με τη Διεθνή Ένωση Τελωνειακών Μουσείων, συνεργασία με άλλα διεθνή μουσεία τελωνειακής ιστορίας, με την icom – διεθνές συμβούλιο μουσείων, συμμετοχή σε συνέδρια εθνικά και διεθνή σχετικά με τα μουσεία, καθώς και στο συνέδριο της διεθνής ένωσης τελωνειακών μουσείων που γίνεται κάθε χρόνο.
Η δημιουργία branding concept, η δημιουργία ιστοσελίδας, η παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι δράσεις θεματικού χαρακτήρα, ο τρόπος που παρουσιάζονται τα εκθέματα, η διοργάνωση εκδηλώσεων, τα εκπαιδευτικά προγράμματα, η ικανότητα πρόσβασης στο μουσείο σε άτομα με αναπηρία, η σύμπραξη των δημοσίων και ιδιωτικών φορέων, η αφομοίωση νέων μεθόδων στο μουσείο, αλλά και η διαδικασία αναπληροφόρησης από το κοινό, αποτελούν αποτελεσματικά μέσα επικοινωνίας και προβολής του μουσείου και ελπίζουμε σύντομα να υπάρξει ένας κατάλληλος στρατηγικός σχεδιασμός μάρκετινγκ για το μουσείο τελωνειακής ιστορίας Βόλου.
Για τη διοίκηση Marketing ενός πολιτιστικού χώρου, θα ήταν καταληκτικά ωφέλιμο ένα νέο μοντέλο που να συνδυάζει τις αρχές και να επιζητά βιωσιμότητα, ποιότητα αλλά και επίτευξη του κοινωνικού ρόλου των πολιτιστικών χώρων προς το κοινωνικό σύνολο.
Το «Στρατηγικό Σχέδιο Μάρκετινγκ για το Μουσείο Τελωνειακής Ιστορίας Βόλου» δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Τουρισμού και Πολιτισμού» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, από τους φοιτητές Αναστασία Βελέντζα και Κωνσταντίνο Τότη, με τους καθηγητές Θεόδωρο Μεταξά και Ευαγγελία Ψαθά.
Η επίσκεψη στο μουσείο είναι δωρεάν και γίνεται κατόπιν τηλεφωνικής προσυνεννόησης (2421039500).
Αναστασία Βελέντζα

Ο κ. Βασίλης Ράπτης, ιδρυτής του Μουσείου Τελωνειακής Ιστορίας Βόλου και η κ. Αναστασία Βελέντζα που δημιούργησε το project «Στρατηγικό Σχέδιο Μάρκετινγκ για το Μουσείο Τελωνειακής Ιστορίας Βόλου»
Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το