Των Σουλτάνας Τσεκούρα*,
Απόστολου Μιχαλόπουλου*,
Αργύρη Μπίρη*
Στο σημερινό άρθρο θα διαπραγματευθούμε ένα θέμα που απασχολεί ή θα έπρεπε να απασχολεί περίπου έναν στους πενήντα γονείς με παιδί στην ηλικία ως έξι ετών. Η στατιστική είναι σαφής: Περίπου 2,5-3% του πληθυσμού, αντιμετωπίζει κάποιας μορφής νοητική καθυστέρηση, ελαφριά, μέτρια ή και βαριά. Συχνά, αυτή η καθυστέρηση επιβαρύνεται και από άλλους παράγοντες, για παράδειγμα μία αισθητική ή κινητική αναπηρία, επιβάρυνση που επηρεάζει τη συμμετοχή σε ένα καθημερινό πρόγραμμα γενικού σχολείου. Άλλοι παράγοντες, όπως η αδυναμία της οικογένειας να λειτουργήσει υποστηρικτικά μερικές φορές, κάποιο σύνδρομο που επιφέρει και δυσκολίες στη συμπεριφορά, μία αναπτυξιακή ή εξελικτική διαταραχή κοκ, επιφέρουν περαιτέρω σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες στο παιδί.
Σε αυτές τις περιπτώσεις το πρώτο που πρέπει να κάνουν οι γονείς είναι μία λεπτομερή αξιολόγηση του παιδιού τους. Προς τούτο, σε πρώτη φάση, θα πρέπει να επισκεφθούν έναν ψυχολόγο ειδικευμένο στη διάγνωση και αξιολόγηση μαθησιακών δυσκολιών, που θα κάνει και τα απαραίτητα τεστ μαθησιακής ετοιμότητας, νοημοσύνης, κοκ. Παραλλήλως, ένας αναπτυξιολόγος θα προβεί σε κατάλληλες εξετάσεις ιατρικής φύσεως. Και οι δύο μαζί θα συμβουλεύσουν καταλλήλως την οικογένεια για το κατάλληλο σχολικό πλαίσιο, το είδος του νηπιαγωγείου για παράδειγμα, που θα εγγράψουν το παιδί τους. Την τελική επιστημονική αξιολόγηση ωστόσο και την εισήγηση ως επίσημος φορέας την κάνει κάποιο εγκεκριμένο ιατροπαιδαγωγικό κέντρο. Στην περιοχή μας αυτά είναι το Κέντρο Ψυχικής Υγείας (Κ.Ψ.Υ.), εάν το παιδί είναι πολύ μικρό, ως πέντε ετών και το Κέντρο Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής & Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.) για παιδιά άνω των πέντε ετών. Σε αυτό το σημείο να τονίσουμε κάτι πάρα πολύ σημαντικό: Η έγκαιρη, λεπτομερής και σωστή αξιολόγηση και παρέμβαση είναι κεφαλαιώδους σημασίας για να έχουμε την καλύτερη δυνατή πορεία του παιδιού και αυτό είναι το επαναλαμβανόμενο, σταθερό, βέβαιο συμπέρασμα χιλιάδων ερευνών που γίνονται εδώ και πολλές δεκαετίες. Συνοψίζουμε: Όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα.
Αυτό ισχύει και για την περίπτωση που σας προταθεί η λύση του ειδικού νηπιαγωγείου. Η αναβολή της απόφασης είναι χρόνος που κυλά σε βάρος του παιδιού. Είναι κατανοητές ωστόσο κάποιες αμφιβολίες των γονέων, όσον αφορά την ένταξη του παιδιού τους σε ένα ειδικό πλαίσιο, όπως το Ειδικό Νηπιαγωγείο. Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στις πιο κοινές:
• Έλλειψη ένταξης: Οι μαθητές μπορούν να μάθουν και να αλληλεπιδράσουν μόνο με συνομηλίκους με ειδικές ανάγκες. Έτσι δεν θα εκτεθούν σε ένα ευρύ φάσμα επιρροών. Ανταπαντούμε ότι αυτό σε ένα γενικό σχολείο μπορεί να είναι ακόμη χειρότερο: Μπορεί το παιδί να δέχεται καθημερινό ενεργό bullying με πειράγματα κτλ. ή, ακόμη συχνότερα, αποκλεισμό από το παιχνίδι, τις κοινωνικές επαφές κοκ., που συνιστά ένα είδος bullying επίσης.
• Στίγμα: Η ετικέτα «ειδικές ανάγκες» μπορεί να έχει στίγμα ή αρνητική χροιά. Το να είναι κάποιο παιδί σε ειδικό σχολείο μπορεί να το ενισχύσει αυτό. Σίγουρα η ένταξη του παιδιού σας στο ειδικό σχολείο δεν είναι κάτι που θα συζητηθεί εύκολα με συγγενείς και φίλους. Όμως, ζυγίστε τα οφέλη που θα αναφέρουμε αργότερα και σκεφτείτε αν η δυσκολία σας να το αποφασίσετε βαραίνει περισσότερο ή η δυσκολία που αντιμετωπίζει το παιδί σας.
• Κοινωνικές σχέσεις: Οι μαθητές σε ένα ειδικό νηπιαγωγείο μπορεί να έχουν προβλήματα που σχετίζονται με άλλα παιδιά στην τάξη ή το σχολείο. Αυτό μπορεί να εμποδίσει την κοινωνική τους ανάπτυξη. Να είστε σίγουροι όμως ότι ένα αποκλεισμένο παιδί θα περάσει πολύ χειρότερα και θα ωφεληθεί πολύ λιγότερο από την απλή ύπαρξή του σε ένα γενικό σχολείο, ως παθητικός θεατής των τεκταινομένων σε μία τάξη ή της ζωής των πουλιών έξω από την τάξη…
• Σχολική πρόοδος: Η ειδική εκπαίδευση περιλαμβάνει μερικές φορές τη μείωση των προσδοκιών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στις ανώτερες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ωστόσο, η προτροπή από μια ειδικευμένη υπηρεσία σαν αυτές που αναφέραμε για φοίτηση σε ειδικό σχολείο, σημαίνει ότι το παιδί σας θα δυσκολευθεί σημαντικά να κατακτήσει τα βασικά της γνώσης, πόσο μάλλον να ανταποκριθεί σε εξαιρετικά δύσκολα ζητούμενα.
Από την άλλη πλευρά, πρέπει να εστιάσουμε και στα σημαντικότατα πλεονεκτήματα της ένταξης ενός παιδιού με μέτριες και σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες σε Ειδικό Σχολείο:
• Απαραίτητη υποστήριξη: Οι μαθητές λαμβάνουν την υποστήριξη που χρειάζονται για να αξιοποιήσουν στο έπακρο την εκπαίδευσή τους. Αυτό περιλαμβάνει την υποδομή, τροποποιήσεις και ειδικές θεραπείες, όπως σχολική και ψυχολογική συμβουλευτική, προγράμματα διδασκαλίας, λογοθεραπεία, φυσικοθεραπεία και εργοθεραπεία και μαθησιακά βοηθήματα.
• Ειδικευμένοι εκπαιδευτικοί: Οι εκπαιδευτικοί έχουν εξειδικευμένη κατάρτιση και εμπειρία στην ειδική αγωγή.
• Διαφοροποιημένη διδασκαλία: Η διδασκαλία είναι προσαρμοσμένη σε μεμονωμένους μαθητές για να καλύψει τις μοναδικές μαθησιακές τους ανάγκες. Παραλλήλως, τα τμήματα είναι μικρά και το παιδί δεν χάνεται ανάμεσα σε δεκάδες άλλα που προχωρούν απρόσκοπτα.
• Προσαρμογή: Οι μαθητές μαθαίνουν και αλληλεπιδρούν με συνομηλίκους που έχουν επίσης προκλήσεις. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει μαθησιακές, αναπτυξιακές, συμπεριφορικές και σωματικές προκλήσεις.
Πέραν αυτών, η ένταξη ενός νηπίου σε ένα Ειδικό Νηπιαγωγείο όπως αυτό της Αγριάς, στο υπέροχο περιβάλλον της Παιδόπολης, μέσα στη φύση, το πράσινο, την ηρεμία, έχει πολλαπλά οφέλη: Το σχολείο συστεγάζεται με το 2/θέσιο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο, κάτι που θα διευκολύνει πολύ τη μετάβασή του, όταν το παιδί βρεθεί στην κατάλληλη ηλικία. Επίσης, το διθέσιο ειδικό νηπιαγωγείο συστεγαζεται με το Ειδικό Νηπιαγωγείο Αγριάς, μαζί με το Ειδικό Δημοτικό Σχολείο, έχουν ένα πλούσιο καθημερινό πρόγραμμα, αλλά και δραστηριότητες θεραπευτικής κολύμβησης και ιππασίας, θεατρικό παιχνίδι και εικαστικά δρώμενα που κάνουν το παιδί να νιώθει ευτυχισμένο και κατ’ επέκταση ικανοποιημένους τους γονείς.
* Η Σουλτάνα Τσεκούρα είναι ειδ. νηπιαγωγός, προϊσταμένη Ειδικού Νηπιαγωγείου Αγριάς.
* Ο Απόστολος Μιχαλόπουλος είναι ειδ. παιδαγωγός, διευθυντής Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Αγριάς.
* Ο Αργύρης Μπίρης είναι ψυχολόγος στην Ε.Α.Ε του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Αγριάς.