Καθοριστικός παράγοντας για την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων αποτελεί ο συστηματικός εμβολιασμός παιδιών και ενηλίκων, ειδικά σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες όπως οι αθίγγανοι, όπου παρατηρείται έλλειψη ενημέρωσης. Το 2013 παρατηρήθηκε μείωση των περιστατικών για λοιμώδη νοσήματα στην Παιδιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Βόλου, ωστόσο πολλά από τα νοσήματα θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί, εάν ο εμβολιασμός γινόταν πιο επισταμένα και εντατικά. Ενδιαφέροντα στοιχεία για το θέμα αυτό περιλαμβάνονται σε μελέτη που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του 6ου Πανελλαδικού Συνεδρίου της Εταιρείας Φροντίδας Υγείας και Εκπαίδευσης, οι εργασίες του οποίου ολοκληρώνονται σήμερα στο Πνευματικό Κέντρου του Βελεστίνου.
Η μελέτη στηρίζεται σε περιστατικά παιδιών που νοσηλεύτηκαν στην Παιδιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Βόλου με λοιμώδη νοσήματα το 2013 και δηλώθηκαν στο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Κάποια από τα λοιμώδη νοσήματα ορίζονται ως υποχρεωτικώς δηλούμενα, για να γίνει λεπτομερής καταγραφή τους, αλλά και να προταθούν μέτρα Επιδημιολογικής επιτήρησης και πρόληψής τους.
Ειδικότερα, το 2013 νοσηλεύτηκαν στην Παιδιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Βόλου 1532 παιδιά (μη συμπεριλαμβανομένων των νοσηλευθέντων στο τμήμα Προώρων). Από το σύνολο των νοσηλευθέντων, 100 αφορούσαν λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού, μη υποχρεωτικώς δηλούμενες (Πνευμονίες-Βρογχοπνευμονίες) και μόνο 32 ήταν νοσήματα λοιμώδους αιτιολογίας, τα οποία ανήκαν στη κατηγορία εκείνων που θεωρούνται υποχρεωτικώς δηλούμενα, στο πλαίσιο επιδημιολογικής επιτήρησης (ΚΕΕΛΠΝΟ).
Από αυτά, τα 12 ήταν αγόρια (37.5%) και τα 20 κορίτσια (62.5%), ηλικίας 0-12.5ετών με μέση ηλικία τα 4.2έτη και διάμεση ηλικία τα 2.5έτη. Από τη μελέτη του συνόλου των περιστατικών τα 9/32 (ποσοστό 28%) ανήκαν σε ειδική πληθυσμιακή ομάδα (αθίγγανοι). Τα 16/32 παιδιά είχαν μικροβιακή γαστρεντερίτιδα: 12/32 απομονώθηκε (κ/α κοπράνων), σαλμονέλα και στα 4/32, σιγκέλλα. 9/32 παιδιά, όλα αθίγγανοι, τα 4/32 έπασχαν, από ηπατίτιδα Α και 5/32 από κοκκύτη. 7/32 παιδιά είχαν μηνιγγίτιδα (απομονώθηκε Neisseria-meningitides σε ένα σε κ/α ΕΝΥ).
Παρά την λεπτομερή καταγραφή λοιμωδών νοσημάτων στο Νοσοκομείο, παρατηρήθηκε μείωση του ποσοστού νοσηλευθέντων για λοιμώδη νοσήματα, στην Παιδιατρική Κλινική στο πλαίσιο αυτών που υποχρεωτικά δηλώνονται. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι: όλες οι περιπτώσεις ηπατίτιδας Α και κοκκύτη αφορούν ειδική πληθυσμιακή ομάδα αθίγγανων, ανεμβολίαστων. Μόνο 1 περίπτωση μικροβιακής μηνιγγίτιδας καταγράφηκε σε βρέφος ηλικίας 6 μηνών ελληνικής καταγωγής, ανεμβολίαστο για μηνιγγιτιδόκοκκο. Οι περισσότερες περιπτώσεις, σαλμονέλλωσης, όπως αναμένονταν, συνέβησαν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Για τα λοιπά νοσήματα δεν προέκυψε εποχιακή κατανομή. Στο πλαίσιο επιδημιολογικής επιτήρησης, και τήρησης του προγράμματος εμβολιασμών, πολλά από αυτά τα νοσήματα θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί, εάν ο εμβολιασμός γινόταν πιο επισταμένα και εντατικά και στις ειδικές πληθυσμιακές ομάδες, οι οποίες με δική τους ευθύνη τις περισσότερες φορές, αλλά και μη εμπεριστατωμένης ενημέρωσής τους, δεν εμβολιάζονται.
Η κατάθλιψη στους ηλικιωμένους
Μια ακόμη ενδιαφέρουσα μελέτη, αφιερωμένη στη μνήμη του Βολιώτη καθηγητή Δημήτρη Τριχόπουλου που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, παρουσιάστηκε χθες στο 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Εταιρείας Φροντίδας Υγείας και Εκπαίδευσης (ΕΦΥΚΕ), στο Ξενία του Βόλου. Η μελέτη αφορά τη σχέση κατάθλιψης και αντιοξειδωτικών ουσιών και στηρίχθηκε σε στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από ηλικιωμένους στο Βελεστίνο. Μεταξύ άλλων, διαπιστώθηκε οτι τα χαμηλά επίπεδα Β12 στον ορό σχετίζονται με την αύξηση του κινδύνου εμφάνισης κατάθλιψης στις γυναίκες άνω των 65 ετών. Όμως η κατάθλιψη είναι νόσημα πολυπαραγοντικής αιτιολογίας που σχετίζεται με γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Επιπρόσθετες μελέτες είναι απαραίτητες για την απόδειξη αυτής της σχέσης.
Σύμφωνα με τη μελέτη, είναι πολύ πιθανό τα επίπεδα βιταμινών του συμπλέγματος Β στο αίμα να σχετίζονται με τον κίνδυνο κατάθλιψης ή και γνωσιακής έκπτωσης στους ηλικιωμένους. Στη μελέτη «ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ» συλλέχθηκαν ερωτηματολόγια (προσωπικές συνεντεύξεις) και δείγματα αίματος σε ηλικιωμένους άνω των 65 ετών. Για την αξιολόγηση της κατάθλιψης χρησιμοποιήθηκε ως ανιχνευτικό εργαλείο, η δοκιμασία Geriatric Depression Scale-GDS 15 (GDS>6) και για τη γνωσιακή έκπτωση η δοκιμασία Mini Mental State Examination-MMSE (MMSE≤23). Εκτιμήθηκε ο επιπολασμός της κατάθλιψης και αξιολογήθηκε η σχέση των επιπέδων φυλλικού οξέος και βιταμίνης Β12 με τον κίνδυνο κατάθλιψης (εφαρμογή μοντέλων πολλαπλής λογαριθμιστικής εξάρτησης). Διενεργήθηκε μετα-ανάλυση συμπεριλαμβανομένης και της παρούσας μελέτης.
Ο επιπολασμός της κατάθλιψης βρέθηκε υψηλός (50,7%) με σαφή υπεροχή των γυναικών (62,3% ) έναντι των ανδρών (36,1%,). Η παρουσία καταθλιπτικών συμπτωμάτων στις γυναίκες σχετίζονταν θετικά με την ηλικία. Ο κίνδυνος παρουσίας καταθλιπτικών συμπτωμάτων αυξανόταν επίσης σημαντικά μεταξύ γυναικών με χαμηλά επίπεδα φυλλικού οξέος στον ορό (1ο ως προς το 3ο τριτημόριο, OR: 2.08, 95% CI: 1,.07-4,05), ελέγχοντας και ως προς τα επίπεδα βιταμίνης Β12. Στους άνδρες η κατάθλιψη σχετίζονταν αντίστροφα με το δείκτη οικογενειακής/κοινωνικής υποστήριξης (OR: 0,46, 95% CI: 0,31- 0,68, για αύξηση της τιμής του δείκτη κατά μία μονάδα) και η παρουσία καταθλιπτικών συμπτωμάτων σχετίζονταν με την παρουσία γνωσιακής έκπτωσης και ο κίνδυνος ήταν υπερδιπλάσιος (OR: 2,21, 95% CI: 1,26-3,87). Μέσω των μετα-αναλύσεων διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική θετική σχέση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης Β12 στον ορό και της κατάθλιψης μεταξύ των γυναικών (OR: 1,33, 95% CI: 1.02-1,74, fixed effects model), ενώ τα επίπεδα φυλλικού οξέος στον ορό δεν σχετίζονταν με τον κίνδυνο κατάθλιψης σε κανένα από τα δύο φύλα.