Ο Κωστής και η Ρωσίδα Όλια μένουν τα τελευταία 17 χρόνια στον Βόλο. Φίλοι τους από τη Ρωσία και την Ουκρανία, που τους έχουν επισκεφτεί κατά καιρούς, τον τελευταίο μήνα τους στέλνουν από το Κίεβο και το Χάρκοβο, την Αγία Πετρούπολη και το Βορόνεζ μηνύματα γεμάτα αγωνία για τις ανατροπές στις ζωές τους και τις δραματικές εξελίξεις, που έφερε ο πόλεμος.
Στην ουκρανική πλευρά, ο πόλεμος είναι καταστροφικός, συχνά με θύματα μεταξύ των αμάχων. Ήδη από τις αρχές Μαρτίου υπήρχαν ελλείψεις σε τρόφιμα, θέρμανση, νερό κλπ. Η επαφή με πόλεις, όπως η Μαριούπολη, έχει διακοπεί ήδη από τις αρχές του μήνα. «Ελπίζοντας να βρω φάρμακα και κάτι για φαγητό, οδήγησα στο κέντρο της πόλης. Τα παλιά κτίρια είναι ερειπωμένα και τα νέα κτίρια γραφείων χωρίς παράθυρα. Σε ορισμένα μέρη δεν μπορείς να οδηγήσεις, γιατί υπάρχουν σπασμένα τζάμια και κομμένα ηλεκτροφόρα καλώδια. Τα πάντα στην πόλη είναι κλειστά εκτός από λίγα φαρμακεία, που λειτουργούν 3 ώρες την ημέρα. Τρόφιμα δεν βρήκα, είχαν εξαντληθεί από το πρωί. Βομβαρδιστικά πετούν συνεχώς πάνω από το σπίτι μου, κάθε μέρα γίνονται πολλές φορές αεροπορικές επιδρομές. Πολλοί άνθρωποι είναι σε υπόγεια και στο μετρό, εγώ είμαι σπίτι. Σε διάφορα σημεία της πόλης δεν υπάρχει θέρμανση, ρεύμα ή νερό. Στο σπίτι μου η θέρμανση έκλεισε από χθες, αλλά κατά τα άλλα είμαι εντάξει», μας έγραψε στις 3 Μαρτίου η Γιουλάνα, στο Χάρκοβο, σημειώνουν ο Έλληνας και η Ρωσίδα, που διαμένουν σήμερα στον Βόλο. «Έχουν καταστραφεί πάνω από 600 κτίρια στην πόλη, και έχουν σκοτωθεί πάνω από 500 άμαχοι», μας γράφει (17 Μαρτίου) ο Αλέξανδρος, που έχει πρόσφατα φύγει από την πόλη. «Μουσεία, εκκλησίες, κατοικίες, αγορές, σουπερμάρκετ, όλα αποτελούν στόχους. Ευτυχώς λειτουργούν δωρεάν τρένα για τον πληθυσμό, που θέλει να απομακρυνθεί προς τα δυτικά της χώρας». Ο Αλέξανδρος δεν είναι εθνοτικά Ουκρανός, είναι Καραϊμίτης. Στην ερώτηση αν αντιμετώπιζε κάποιου είδους διακρίσεις τα περασμένα χρόνια, απάντησε αρνητικά, σημειώνοντας ότι για τους Καραϊμίτες, τους Κρυμτσάκους και τους Τατάρους της Κριμαίας έχουν ληφθεί αρκετά μέτρα για τη διατήρηση της πολιτισμικής τους κληρονομιάς. «Δεν υπήρχε καμιά καταπίεση των ρωσόφωνων. Στο Χάρκοβο υπήρχαν ρωσικά σχολεία, έβγαιναν ρωσικές εφημερίδες και βιβλία, υπήρχε ρωσόφωνο θέατρο», προσθέτει. «Την ίδια εικόνα θυμόμαστε κι εμείς, το 2013 που επισκεφτήκαμε την πόλη», συμπληρώνουν ο Κωστής με την Όλια.
«Θλίψη, αλλά και ελπίδα…»
Άλλος φίλος, ο Σάσα, γράφει από το Κίεβο: «Κρύο, αλλά και λιακάδα. Θλίψη, αλλά και ελπίδα! Είμαστε στο Κίεβο, αλλά σκεφτόμαστε τη Μαριούπολη». Ο Σάσα είναι από το Ντονέτσκ, με μητέρα Ρωσίδα και πατέρα Ουκρανό. Σπούδασε στο γειτονικό Ροστόφ, στη Ρωσία, και ασχολήθηκε, ως γλωσσολόγος, με τους ελληνικούς πληθυσμούς της Αζοφικής και τις γλώσσες τους, τα ρουμαίικα και τα ουρούμικα. «Από το 1995 ζω στο Κίεβο. Αν και μεγάλωσα σε ρωσόφωνο περιβάλλον, μιλάω και τα ουκρανικά σαν μητρική μου γλώσσα. Η πρώτη μου έρευνα διακόπηκε από τη ρωσική εισβολή το 2014. Πολλά από τα χωριά μας βρέθηκαν υπό κατοχή. Ο υπόλοιπος κόσμος παρέμεινε σιωπηλός. Κάναμε πολλές προσπάθειες να περισώσουμε τις γλώσσες, νοιώθαμε ότι υπήρχε ελπίδα. Και πάλι η Ρωσία εισέβαλε στη χώρα μας χωρίς λόγο. Αυτή τη στιγμή όλες οι εθνότητες υποφέρουν. Οι Ρώσοι στρατιώτες σκοτώνουν πολίτες, ρωσόφωνους, ουκρανόφωνους, Έλληνες, Εβραίους, όποιον μπορούν. Ρίχνουν βόμβες και πυραύλους στις πόλεις, χτυπούν αμάχους. Η Μαριούπολη, το κέντρο του ουκρανικού ελληνισμού, είναι υπό πολιορκία. Οι Ρώσοι εμποδίζουν τους αμάχους, να απομακρυνθούν». Με τη Μαριούπολη η επικοινωνία έχει διακοπεί εδώ και μέρες, στο Κίεβο οι υποδομές προς το παρόν λειτουργούν. «Πιστεύουμε στη νίκη μας, γιατί υπερασπιζόμαστε τη γη μας. Η αλήθεια είναι με το μέρος μας».
Στη Ρωσία
Ο αγώνας των Ουκρανών κατά της εισβολής κατ’ αρχήν έμοιαζε άπελπις, αλλά στην πορεία φαίνεται πως οι θυσίες τους πιάνουν τόπο και ότι η εισβολή έχει επιβραδυνθεί, αν όχι ανακοπεί, αναφέρει το ζευγάρι και σημειώνει πως «στη ρωσική πλευρά, τα προβλήματα είναι διαφορετικά. Η ελευθερία του λόγου περιορίζεται διαρκώς, πολλά μέσα έχουν κλείσει (συμπεριλαμβανομένων και δημοφιλών κοινωνικών δικτύων) ή παρακολουθούνται από την κυβέρνηση, η οποία παρουσιάζει τον πόλεμο σαν «ειδική επιχείρηση με σκοπό την αποστρατιωτικοποίηση και την αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας» και καταπνίγει κάθε αντίθετη φωνή». Όπως γράφει η Αρίνα από την Αγία Πετρούπολη, «λένε στους ανθρώπους ότι η κυβέρνηση της Ουκρανίας είναι Ναζί, ότι θέλουν να εξαλείψουν τους Ρώσους, που μένουν στην Ανατολική Ουκρανία, και ότι θα μας είχε επιτεθεί το ΝΑΤΟ, αν δεν είχαμε κάνει την «ειδική επιχείρηση» – εισβολή. Ως αποτέλεσμα, αρκετοί καλοί και πονόψυχοι άνθρωποι πιστεύουν αυτές τις ανοησίες, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν συγγενείς και φίλους στην Ουκρανία. Ανησυχούν για αυτούς και έχουν την εντύπωση ότι η Ρωσία τους σώζει. Φοβάμαι ότι αν μάθουν ή, καλύτερα, αν καταλάβουν ποτέ την αλήθεια, θα τρελαθούν.» Έχουν αναφερθεί περίπου δεκαπέντε χιλιάδες συλλήψεις διαδηλωτών (ως τις 13 Μαρτίου) και η σχετική νομοθεσία γίνεται όλο και σκληρότερη. Άλλη φίλη μας, η Μαρίνα, συμπληρώνει: «Οι άνθρωποι καταλήγουν καταθλιπτικοί και φοβισμένοι, αποθαρρύνονται και δεν πιστεύουν ότι μπορούν να ξεσηκωθούν. Πολλοί εδώ αδιαφορούν ή έχουν πειστεί από την προπαγάνδα και υποστηρίζουν την κυβέρνηση. Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους είναι χάλια. Συχνά έχω την αίσθηση ότι και άλλες χώρες υποστηρίζουν το καθεστώς Πούτιν ή φοβούνται, όπως και οι Ρώσοι, να ενεργήσουν αποφασιστικά, οπότε όλο αυτό συνεχίζεται». Πρόσφατα, Ρώσοι φίλοι αρνήθηκαν να συμμετάσχουν σε ειρηνικές αντιπολεμικές εκδηλώσεις, από τον φόβο των διώξεων. Από την άλλη πλευρά, η σταδιακή διακοπή των εμπορικών σχέσεων της Ρωσίας με τον υπόλοιπο κόσμο προμηνύει προβλήματα, καθώς πάρα πολλά είδη πρώτης ανάγκης, τρόφιμα, φάρμακα, είδη τεχνολογίας κλπ. εισάγονταν όλα αυτά τα χρόνια από το εξωτερικό. «Καταστήματα κλείνουν μαζικά, εμπορικά κέντρα ερημώνουν. Σε αρκετά μάρκετ άρχισαν να μπαίνουν πλαφόν σε τρόφιμα και διάφορα είδη έχουν ήδη ακριβύνει δραματικά», μας γράφουν φίλοι από το Βορόνεζ, και συμπληρώνουν: «Σήμερα εμφανίστηκαν βίντεο με ουρές χιλιομέτρων για την προμήθεια τροφίμων, αλλά πιθανώς πρόκειται για αντίδραση πανικού, και όχι για πραγματική έλλειψη. Το πιο περίεργο, είναι ότι πολλοί – ιδίως ηλικιωμένοι – δείχνουν να απολαμβάνουν την ορθοστασία μέσα στην παγωνιά, περιμένοντας να αγοράσουν λ.χ. ένα τσουβάλι ζάχαρη. Ίσως διότι όλη αυτή η διαδικασία τους θυμίζει τα ύστερα σοβιετικά χρόνια, τα χρόνια της νιότης τους».