Μερικά απλά ερωτήματα αναζητούν απαντήσεις (ή αλλιώς «γιατί έπεσε ο ουρανός στο κεφάλι μας»)

Του
δρα Παναγιώτη Α. Πανταζή,
αναπληρωτή καθηγητή Ιχθυολογίας – Υδατοκαλλιεργειών,
διευθυντή Εργαστηρίου Ζωοτεχνίας & Διατροφής των Ζώων
Τμήμα Κτηνιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Διαμένω στη Θεσσαλία τα τελευταία 25χρόνια, όσα δηλαδή υπηρετώ και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Με λύπη μου διαπιστώνω ότι, ενώ η Θεσσαλία έχει όλες τις προϋποθέσεις (γεωγραφία, γεωργο-κτηνοτροφική παράδοση, εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό – πανεπιστήμιο, ιστορία-πολιτισμό, μοναδική βιοποικιλότητα χερσαίων και υδάτινων οικοσυστημάτων), ώστε να είναι από τις πλουσιότερες περιφέρειες, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης, εν τούτοις, την παρατηρώ να παραπαίει, να μαστίζεται από έλλειψη ορθολογικής και αειφορικής διαχείρισης φυσικών πόρων, απώλεια (μετανάστευση) εξειδικευμένου (ή μη) ανθρώπινου δυναμικού, μείωση γεωργο-κτηνοτροφικής παραγωγής και γενικότερα έλλειψη σχεδιασμού σε πολλά επίπεδα, η οποία (έλλειψη) την καθιστά ανίκανη να προβλέψει, προλάβει ή ακόμα και να ανατάξει τις αρνητικές επιπτώσεις οιονδήποτε ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων ή και άλλων φυσικών καταστροφών.
Το παρόν άρθρο ΔΕΝ στοχεύει σε «βαριές» επιστημονικές αναλύσεις, ούτε να προτείνει λύσεις ή να «αποδώσει ευθύνες». Άλλωστε, όσοι υπηρετούμε σε θέσεις ευθύνης, έχουμε πλήρη επίγνωση των ευθυνών μας και οφείλουμε ανά πάσα στιγμή να τις αναλαμβάνουμε προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος.
Το παρόν άρθρο απευθύνεται στον μέσο πολίτη που δεν είναι κάτοχος ειδικών γνώσεων και στοχεύει να τον βοηθήσει στην εξαγωγή συμπερασμάτων μέσω λογικών συνειρμών.
Οι αρχαίοι Γαλάτες, ζούσαν πάντα με τον φόβο «μην τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι τους»… Εμείς στη Θεσσαλία πιστεύουμε ότι έχει ήδη πέσει «ο ουρανός στο κεφάλι μας», αλλά δεν κατανοούμε το γιατί… Με την ευκαιρία λοιπόν των αρνητικών επιπτώσεων της θεομηνίας Daniel και ειδικότερα την τελευταία αρνητική εξέλιξη των νεκρών ψαριών στον Παγασητικό κόλπο, απευθύνω μερικά απλά ερωτήματα και εάν ο καθένας από εμάς προσπαθήσει να τα απαντήσει, ίσως τότε, συνειρμικά, να του «αποκαλυφθούν» και κάποιες από τις αιτίες της κακοδαιμονίας μας:
1/ Η επέκταση της αρχικής λίμνης Κάρλας (περιοχή NATURA των 38.000στρεμμάτων) σε μία διευρυμένη υδατοσυλλογή των 180.000-190.000 στρεμμάτων (αρχική Κάρλα + παρακάρλιες περιοχές), δημιούργησε ένα νέο ΕΝΙΑΙΟ οικοσύστημα ή τα δύο αυτά οικοσυστήματα λειτούργησαν ανεξάρτητα και απομονωμένα το ένα από το άλλο;
2/ Μετά από μία τέτοια θεομηνία όπως ο Daniel, η λίμνη Καρλα (των 38.000στρεμμάτων), παραμένει ένα οικοσύστημα που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως NATURA, με τη βιολογική έννοια του οικοσυστήματος (όχι τη θεσμική / νομική του μορφή) ή έχει μεταβληθεί / διαταραχθεί και αν έχει διαταραχθεί, ποιες είναι οι ενδεδειγμένες ενέργειες προς αποκατάστασή του;
3/ Τα πλημμυρικά ύδατα (λόγω Daniel) τα οποία κατέλαβαν τις παρακάρλιες περιοχές, τι άλλο περιείχαν εκτός από πτώματα ζώων εκτροφής ή άγριας πανίδας, διάφορα υλικά και φερτές ύλες;
4/ Τα νεκρά ψάρια που εκβράστηκαν στον Παγασητικό είναι: α/ ψάρια που προϋπήρχαν στην Κάρλα και παρασύρθηκαν στις παρακάρλιες περιοχές και με τη σειρά τους παρασύρθηκαν στον Παγασητικό; ή β/ ψάρια που βρέθηκαν στις παρακάρλιες περιοχές, παρασυρμένα λόγω Daniel από άλλες περιοχές της πλημμυρισμένης Θεσσαλίας;
5/ Με τα σημερινά δεδομένα, ποια θα ήταν η εκτιμώμενη πυκνότητα βιομάζας ψαριών ανά κυβικό μέτρο (kg/m3) στις παρακάρλιες περιοχές και αν η πυκνότητα αυτή ήταν αρκετά υψηλή, όλη αυτή η βιομάζα ψαριών είχε μεταφερθεί/παρασυρθεί, αρχικά, εδώ και έναν χρόνο με το φαινόμενο Daniel, ή δημιουργήθηκε στην πορεία και αν ναι, πως εξηγείται αυτή η σημαντική αύξηση της βιομάζας των ψαριών;
6/ Ποια είναι τα είδη ψαριών γλυκού νερού που επικρατούν στις υδατοσυλλογές τις Θεσσαλίας και δη της Κάρλας και παρακάρλιων περιοχών; Tι ξέρουμε για τη βιολογία / ηθολογία, τροφικές τους συνήθειες και αναπαραγωγική τους ικανότητα;
7/ Ποιο είναι το είδος Gambusia affinis; Υπάρχει στις υδατοσυλλογές αυτές και πώς επηρεάζει τα οικοσυστήματα αυτά;
8/ Είναι τεχνικά δυνατόν, σε ένα στενό θυρόφραγμα αυξημένης ροής, να τοποθετήσεις δίχτυ που θα σταματήσει τη διέλευση ζωντανών οργανισμών/ψαριών, και είδους δίχτυ (από τι υλικό και με τι μέγεθος πλέγματος- «ματιού»), πρέπει να είναι αυτό ώστε και να μπορεί να συγκρατήσει ζωντανά ψάρια, αλλά ταυτόχρονα να αντέχει και στην πίεση και των άλλων φερτών υλικών που παρασύρονται προς το θυρόφραγμα, χωρίς να διαρραγεί;
Θα μπορούσα να συνεχίσω με πληθώρα άλλων ερωτημάτων και στο τέλος να γράψω «Καλή Επιτυχία!», όπως συνηθίζουμε να γράφουμε στο κάτω μέρος εκφώνησης θεμάτων πανεπιστημιακής εξέτασης… Ας μείνουμε όμως, προς το παρόν, σε αυτά τα ερωτήματα. Το σημερινό διαδίκτυο παρέχει πληθώρα πληροφοριών που θα βοηθήσουν τον μέσο πολίτη να εκμαιεύσει και τις αντίστοιχες απαντήσεις…
Εύχομαι εκ βάθους καρδίας «Καλή Επιτυχία!» σε όσους δίνουν τη μάχη για μια καλύτερη Θεσσαλία…