Κατά 23% μειώθηκαν σε μια δεκαετία οι στρατιωτικές δαπάνες της Ελλάδας σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση του SIPRI για τις παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες. Την ίδια ώρα στην Τουρκία οι στρατιωτικές δαπάνες στα τελευταία δέκα χρόνια σχεδόν διπλασιάστηκαν.
Σε ιδιαίτερα επίκαιρο άρθρο του ο καθηγητής Εφαρμοσμένης Οικονομικής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Χρήστος Κόλλιας, επισημαίνει στη «Θ» τα εξής:
«Η δημοσίευση της ετήσιας έκθεσης του SIPRI (Stockholm Peace Research Institute) για τις παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες πάντοτε προσελκύει το ενδιαφέρον τόσο της ακαδημαϊκής κοινότητας, όσο και του ευρύτερου κοινού. Από τη ίδρυσή του το 1966, το συγκεκριμένο ινστιτούτο, με το οποίο το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας διατηρεί εδώ και πολλά χρόνια στενές επιστημονικές επαφές και σχέσεις, είναι διεθνώς η πιο αξιόπιστη πηγή στοιχείων για τις στρατιωτικές δαπάνες των κρατών, αλλά και αναλύσεων, καθώς αποτελεί μία σημαντική δεξαμενή σκέψης. Στην προσφάτως δημοσιευθείσα έκθεσή του για το 2019, καταγράφεται παγκοσμίως αύξηση των στρατιωτικών δαπανών κατά 3,6% σε σχέση με το 2018 και κατά 7,2% σε σχέση με το 2010. Βεβαίως, η εν εξελίξει πανδημία του COVID-19 αναμένεται όχι μόνο να επιβραδύνει την αυξητική τάση, αλλά να οδηγήσει σε σημαντική συρρίκνωση στους προϋπολογισμούς άμυνας για το 2020 σε πολλές χώρες. Σε απόλυτους αριθμούς, οι συγκεκριμένες δαπάνες ανήλθαν το 2019 στο $1,9 τρισ. που αντιστοιχούσε στο 2,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν όχι μόνο η παγκόσμια τάση, αλλά και οι μεταβολές που καταγράφονται σε διάφορες χώρες. Οι ΗΠΑ σταθερά παραμένουν η χώρα με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό άμυνας παγκοσμίως. Οι στρατιωτικές δαπάνες τους ανήλθαν σε $732 δισ. το 2019, και αντιστοιχούσαν στο 38,2% του παγκόσμιου συνόλου.
Το 2019, ο προϋπολογισμός άμυνας των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 5,3% αλλά συγκρινόμενος με το 2010 είναι μικρότερος κατά 15%. Οι στρατιωτικές δαπάνες τους όμως παραμένουν μακράν περισσότερες της δεύτερης στην κατάταξη Κίνας με εκτιμώμενες δαπάνες το 2019 περί τα $261 δισ. (13,6% του παγκόσμιου συνόλου), της τρίτης στην κατάταξη Ινδίας με $71,1 δισ. (3,7% του συνόλου) και της τέταρτης Ρωσίας με $65,1 δισ. (3,4% του συνόλου). Τα μεγέθη αυτά πιστοποιούν ότι οι ΗΠΑ παραμένουν και θα παραμείνουν για μακρό χρονικό διάστημα η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη παγκοσμίως, χωρίς κάποια χώρα να μπορεί με αξιώσεις να αμφισβητήσει αυτή την πρωτοκαθεδρία τους στο προβλεπτό μέλλον.
Η σύγκριση Ελλάδας-Τουρκίας
Η έκθεση του SIPRI όμως, περιέχει ενδιαφέροντα αν και ανησυχητικά στοιχεία για την Ελλάδα σε σχέση με την Τουρκία. Οι στρατιωτικές δαπάνες της γείτονος αυξήθηκαν κατά 5,8% το 2019. Σε σχέση δε με το 2010 είναι σχεδόν διπλάσιες, καθώς το 2019 ήταν κατά 86% περισσότερες. Από $11,2 δισ. το 2010 ανήλθαν στα $20,8 δισ. το 2019. Εν συγκρίσει οι ελληνικές αμυντικές δαπάνες παρέμειναν εν πολλοίς αμετάβλητες, καταγράφοντας σύμφωνα με τα στοιχεία του SIPRI οριακή μείωση κατά -0,4% σε σχέση με το 2018. Συγκρινόμενες όμως με το 2010, είναι χαμηλότερες κατά -23% καθώς το 2019 υπολογίζονται σε $5,7 δισ. ενώ το 2010 ήταν $7,4 δισ. Η μείωση είναι ακόμα μεγαλύτερη (-40,5%) αν κάνουμε τη σύγκριση με το 2009, το έτος που σηματοδοτεί την έναρξη της βαθιάς και παρατεταμένης οικονομικής κρίσης στη χώρα μας.
Παραβιάσεις και υπερπτήσεις
Και όλα αυτά σε μία περίοδο κατά την οποία η Τουρκία κλιμακώνει την επιθετική δυναμική της εναντίον της Ελλάδας. Λόγου χάρη, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ για μία ακόμα χρονιά, οι παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου αυξήθηκαν το 2019 σε 4.811, από 3.705 το 2018 και 3.317 το 2017. Πιο ανησυχητική είναι η αύξηση που καταγράφθηκε στις υπερπτήσεις εθνικού εδάφους από πολεμικά αεροσκάφη της Τουρκίας. Το 2019 σχεδόν τριπλασιάσθηκαν σε 124 περιστατικά από 47 το 2018. Η ενίσχυση της στρατιωτικής αποτροπής της Ελλάδας είναι εδώ και αρκετά χρόνια επιτακτικότατη ανάγκη. Η χωρίς προσχήματα επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας δεν αφήνει πολλά περιθώρια για τη χώρα μας. Παρά την οικονομική βύθιση που αναμένεται να προκαλέσει η πανδημία, παρά τις πολλαπλές οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες που ήδη ανακύπτουν, τυχόν ολιγωρία σε ό,τι αφορά στην εθνική άμυνα μπορεί να αποδειχθεί άκρως επικίνδυνη δεδομένου του νεοοθωμανικού μεγαλοϊδεατισμού της σημερινής τουρκικής ηγεσίας και την πιθανότητα να αναζητήσει, μέσω ενός τυχοδιωκτικού αντιπερισπασμού στο ελληνοτουρκικό μέτωπο, διέξοδο στα συσσωρευόμενα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο εσωτερικό. Αναμφίβολα η ενίσχυση των διεθνών ερεισμάτων της Ελλάδας, ειδικά στο πεδίο των διμερών σχέσεων με άλλους σημαντικούς δρώντες στην περιοχή, ενισχύει τη συνολική αποτροπή που προβάλει η πατρίδα μας. Δυστυχώς όμως αυτό δεν επαρκεί. Είναι απαραίτητο να συνεπικουρείται από ισχυρή στρατιωτική αποτροπή. Και αυτή κοστίζει. Οι ελληνικές αμυντικές δαπάνες αντιστοιχούσαν στο 2,6% του ΑΕΠ το 2019. Όμως, το κόστος αυτό είναι η ετήσια αναγκαία επένδυση στην προάσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων και των εθνικών μας συμφερόντων».