Επιμέλεια Αγγελικής Θάνου,
συνταξιούχου PhD εκπαιδευτικού και συγγραφέα
ΜΕΡΟΣ Α’
Το ιδιωτικό εκπαιδευτήριο του καθηγητή Αθανάσιου Γκαβαρντίνα, του σπάνιου αυτού κοσμοκαλόγερου, λειτούργησε στα Κανάλια του Βόλου για μια δεκαετία, από τη σχολική χρονιά 1962-63 έως τη χρονιά 1972-73. Κατόπιν έγινε δημόσιο. Μια αφιλοκερδής προσπάθεια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης αγοριών και κοριτσιών της ευρύτερης περιοχής με αγώνα, κόπο, πάθος και όραμα. Στο σημερινό άρθρο οκτώ μαθητές και μαθήτριες του εκπαιδευτηρίου αυτού που έγιναν και οι ίδιοι εκπαιδευτικοί απαντούν στα κάτωθι ερωτήματα: 1) Ποιο περιστατικό ή συμβάν κυριαρχεί στη μνήμη σας από τη σχολική ζωή στο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο του καθηγητή Αθανάσιου Γκαβαρντίνα; 2) Τι θα λέγατε σήμερα στον καθηγητή σας εάν κάνατε μια βόλτα μαζί του;
Οι ερωτηθέντες αναφέρονται με αλφαβητική σειρά ως προς το επώνυμό τους.
Γεώργιος Βογιατζής, καθηγητής μαθηματικός:
1. Το 1962 ο δάσκαλος ακολουθώντας τους νόμους και τα ήθη της εποχής συνόδευε τον εαυτό του με την απαραίτητη βέργα ή τον χάρακα για να επιβάλλει καλύτερα την εξουσία του. Ο κυρ-Θανάσης με το αυστηρότατο ύφος του προσπαθούσε να μου μάθει στο σχολείο πώς μετατρέπουμε 12,5 πήχεις σε μέτρα και πώς 15,5 οκάδες σε κιλά. Η εργασία στο σπίτι ήταν να διαβάσω και να ανακαλύψω μόνος μου ή ρωτώντας άλλους τον τρόπο μετατροπής. Πάντα ήθελε να επιμένουμε, να σκεπτόμαστε και να ανακαλύπτουμε. Ήταν άγγελος στην καρδιά μα αυστηρός στους στόχους.
2. Θα τον ρωτούσα αν συζήτησε με τον Χριστό για το ποιοι νόμοι πρέπει να διέπουν μια κοινωνία, ένα κράτος. Αυτοί που καθορίζονται από τον Λόγο του Χριστού και των Αγίων ή αυτοί που καθόρισαν οι άνθρωποι μέσα από τα Συντάγματα και τα δικαιϊκά συστήματα;
Νικόλαος Καπατσέλος, καθηγητής θεολόγος:
1. Μας δίδαξε την αγάπη με έργα, όχι με λόγια. Επειδή το Γυμνάσιο ήταν ιδιωτικό και κάποιοι γονείς αδυνατούσαν να πληρώσουν τα δίδακτρα, δέχονταν κάποια παιδιά απόρων οικογενειών δωρεάν με αποτέλεσμα να μένουν για τον ίδιο πολύ λίγα χρήματα ίσα-ίσα να τρώει ψωμί κι ελιές που έτρωγε το μεσημέρι. Κάθε χρόνο μας πήγαινε μια εκδρομή στις διακοπές του Πάσχα. Για να μαζέψουμε τα χρήματα ώστε να πραγματοποιηθεί αυτή η εκδρομή, λέγαμε τα κάλαντα. Μια χρονιά λοιπόν που του είπαμε τα κάλαντα μας έδωσε 1.000 δρχ. (μεγάλο ποσόν για το 1968) και μάλιστα ήταν όλες του οι οικονομίες.
2. Θα τον ευχαριστούσα γι’ αυτά που έκανε και θα του ζητούσα συγγνώμη αν τον πληγώσαμε ή αν δεν ανταποκριθήκαμε στους οραματισμούς του.
Ευαγγελία Κατούνη, καθηγήτρια φιλόλογος:
1. Ο καθηγητής δεν ενδιαφερόταν μόνο για την παροχή γνώσεων, φρόντιζε και για τη διαμόρφωση σωστών χαρακτήρων και την πνευματική μας κατάρτιση. Συνδύαζε «την θύραθεν παιδείαν» με την «κατά θεόν προκοπήν». Γι’ αυτό παράλληλα με τα αρχαία κείμενα, μας επέβαλε να μαθαίνουμε και τα εκκλησιαστικά. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, μας όρισε να μάθουμε για να μας εξετάσει τον 50ό ψαλμό (Ελέησόν με ο Θεός…), που είναι ένα μεγάλο κείμενο για παιδιά 13 – 15 ετών. Από τότε, κάθε φορά που ακούω ή λέω αυτόν τον ψαλμό, θυμάμαι τον αείμνηστο δάσκαλό μου. Ας είναι αιωνία η μνήμη του!
2. Θα του εξέφραζα τις άπειρες ευχαριστίες μου, τον απέραντο σεβασμό μου και τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη για τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε στη ζωή μου. Μου έδωσε τη δυνατότητα να σπουδάσω, να μορφωθώ και κυρίως να βιώσω έμπρακτα την έννοια της κοινωνικής προσφοράς και της αγάπης προς τον συνάνθρωπο.
Αθανάσιος Κατσαγεωργίου, καθηγητής ΕΠΑΛ:
1. Το 1971-72, μας πήγε εκδρομή στην Κέρκυρα. Επειδή υπήρχε μεγάλη φτώχεια, η πρώτη διανυκτέρευση ήταν στο μοναστήρι του Αγίου Παταπίου στο Λουτράκι, η δεύτερη σε σχολείο στην Άρτα και η τρίτη σε φέρι μποτ στο λιμάνι της Κέρκυρας. Έπεισε τον καπετάνιο να κοιμηθεί το σχολείο στο πλοίο. Αυτός ήταν ο καθηγητής μας. Όταν πηγαίναμε αδιάβαστοι φώναζε… «το φάρμακο!»…, ήταν η βέργα που έπεφτε πάνω μας, τις τρώγαμε. Ήταν ένθερμος οπαδός του τότε εκπαιδευτικού συστήματος. Ίσως να είχε και δίκιο!
2. Ήμασταν τυχεροί που βρεθήκατε ανάμεσά μας, ωφεληθήκαμε τα μέγιστα. Χωρίς εσάς ούτε το 2% του χωριού δεν θα σπούδαζε. Όμως τι φταίει, όσα καλά και αν προσφέρατε που δεν καταφέρατε να αλλάξετε τη νοοτροπία των συγχωριανών μας απέναντι στο νέο, στο καινοτόμο;
Κυριαζής Πόρποδας, PhD εκπαιδευτικός, επίτιμος σχολικός σύμβουλος:
1. Κανάλια καλοκαίρι του 1962: Μια ζεστή βραδιά Τετάρτης ή Σαββάτου, ήταν η μέρα του θερινού σινεμά στο χωριό μας. Η μόνη ίσως διασκέδαση τότε. Εκείνο το βράδυ ήμουν κι εγώ εκεί, μικρός, μόλις τελείωσα το Δημοτικό κι έπρεπε να βγάλω τα «προς το ζην» πουλώντας με το κασελάκι μου (το έχω σε περίοπτη θέση στο σπίτι, στο χωριό) ξηρούς καρπούς στα διαλείμματα. Η «πλατεία» γεμάτη, ησυχία απόλυτη, το έργο σε εξέλιξη. Ώρα διαλείμματος, τα φώτα ανάβουν, η δουλειά μου τώρα αρχίζει… φιστίκια…, πασατέμπο…
Ξαφνικά τα μεγάφωνα προετοιμάζονται για κάποια ανακοίνωση. Φου, φου, ένα, δύο. Συνήθως ανακοινωνόταν το έργο της επόμενης παράστασης. Τώρα όμως κάτι διαφορετικό ακούστηκε.
«Ο καθηγητής κ. Γκαβαρντίνας θέλει να σας ενημερώσει για το Γυμνάσιο που προσπαθεί να ιδρύσει στο χωριό». Απ’ την κατάμεστη πλατεία ακούστηκε ένα «ωχ!», πιο κει ένα «μμμ!». Τα οποία ο καθένας μπορεί να τα ερμηνεύσει όπως θέλει, το βέβαιο όμως είναι ότι θετική ερμηνεία δεν μπορείς να δώσεις. Ο καθηγητής το άκουσε, έμεινε για λίγο σιωπηλός και κατόπιν σχολίασε: «Άκουσα ένα ωχ! Αλλά δεν πειράζει. Μεγάλη καρδιά, μεγάλη ψυχή, ιώβεια υπομονή». Έπειτα άρχισε την ενημέρωση για το σχολείο που σκεφτόταν να ιδρύσει στο χωριό. Αναφέρθηκε στις δυσκολίες, στα εμπόδια, στις προσδοκίες. Τελικά τα κατάφερε, τον Σεπτέμβριο το σχολείο άνοιξε, το όνειρο έγινε πραγματικότητα κι εγώ είχα την τύχη να είμαι ένας από τους πρώτους μαθητές του. Μεγάλη ευγνωμοσύνη σας χρωστάμε κύριε καθηγητά. Ας είναι αιωνία η μνήμη σας.
2. Εκείνο που αυθόρμητα βγαίνει απ’ τα βάθη της ψυχής του κάθε Καναλιώτη και ιδιαίτερα του κάθε μαθητή του είναι ένα μεγάλο ευχαριστώ στον καθηγητή μας ως ελάχιστη αναγνώριση για την τεράστια και ανιδιοτελή προσφορά του στην κοινωνία των Καναλίων και της ευρύτερης περιοχής.
Μαρία Ράμπου, καθηγήτρια φιλόλογος:
1. Ο κυρ-Θανάσης, μια σπάνια μορφή, δάσκαλος (θεολόγος – φιλόλογος), ίδρυσε το Ιδιωτικό Γυμνάσιο Καναλίων. Εκεί φοιτούσαμε γύρω στα επτά παιδιά καθισμένα στην ίδια σειρά και πίσω ο δάσκαλος με τη βέργα, αναπόσπαστο μέρος του χεριού του, που τη χρησιμοποιούσε συχνότατα για να επιβληθεί. Ντυμένος φτωχικά περνώντας όλη μέρα στο σχολείο τρώγοντας το μεσημέρι μόνο μια κονσέρβα. Δεν έπαιρνε ποτέ χρήματα από κανέναν κι έδινε όλον του τον εαυτό.
2. Από μικρή μαθήτρια σας θαύμαζα και επιζητούσα δυο λόγια ενθάρρυνσης από τα χείλη σας.
Βασιλική Φάκκα, συνταξιούχος διευθύντρια Δημοτικού Σχολείου Καναλίων, πρόεδρος Τοπικού Συμβουλίου Καναλίων:
1. 1965-66 (περίπου). Χτίζεται το καινούργιο μας Γυμνάσιο. Έχουμε ξενοικιάσει το κτίριο στην πλατεία και κάνουμε μάθημα στην εκκλησία. Το πρωί κουβαλάμε τσιμεντόλιθους για να δουλεύουν οι κτίστες και μετά πηγαίναμε για μάθημα. 2.30 κάνουμε προσευχή μπροστά στην εκκλησία με τους κ. Γκαβαρντίνα, κ. Μιτζέλο και κ. Καβαδία. Τελειώνει η προσευχή και ρωτά ο κ. Καβαδίας.
-Θέλουμε τίποτε άλλο Θανάση;
-Ναι, κύριε. Να θυμάστε: Όστις φείδεται την ράβδον αυτού, μισεί τον υιόν αυτού.
-Χα χα χα Θανάση. Απαντά ο κ. Καβαδίας. Κι εμείς κατάκοποι, αλλά και φοβισμένοι μπαίνουμε για μάθημα.
Άλλες φορές.
-Βάσω, Βάσω, φώναζαν οι συμμαθητές.
-Βασιλική κύριε, τι Βάσω; Άλογο είναι; Τα άλογα έχουν τέτοιο όνομα.
-Βάσω, Βάσω, συνέχιζαν τα παιδιά.
-Τι Βάσω, έτσι θα τη φωνάζουμε; Βασιλική, παρακαλώ.
1983. Γίνομαι διευθύντρια στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού μας. Σ’ ένα διάλειμμα βλέπω στο προαύλιο τον δάσκαλο σκυφτό με το δισάκι στον ώμο. Πλησιάζω. Πιστεύω κύριε να καταλαβαίνεις την ευθύνη. Πρέπει τώρα να γίνεις σαν τον αρχηγό των περιστεριών. Ακούω να λέει.
-Τι λέτε κύριε Θανάση, ρώτησα.
-Αυτός που έχει περιστέρια εκπαιδεύει τον αρχηγό τους. Μετά ραντίζει τις φτερούγες του με κάποιο υγρό και τα άλλα περιστέρια τον ακολουθούν πιστά. Καταλαβαίνεις κύριε;
Έσκυψα το κεφάλι και συνέχισε.
-Πρόσεχε Βασιλική. Χρειάζεται επιμονή, υπομονή και διάκριση. Διδάσκουμε με τη συμπεριφορά και όχι με τα λόγια. Βλέπουν οι μαθητές, δεν ακούν.
Και έφυγε σκυφτός.
2. 2021. Δάσκαλε, πού είσαι; Μου λείπεις πολύ! Εσύ που με βλέπεις από κει ψηλά, τι λες έκανα κανένα βήμα, κάποια πρόοδο; Προσπαθώ, δεν ξέρω τι καταφέρνω. Σε χρειάζομαι κύριε Θανάση ακόμα και τώρα, ίσως περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Μέρα, νύχτα σ’ ευχαριστώ και σ’ ευγνωμονώ!
Ελένη Χατζηκυριαζή, καθηγήτρια θεολόγος:
1. Ανήκω στους τέσσερεις πρώτους αποφοιτήσαντες από το Γυμνάσιο αυτό μαζί με τη Σωτηρία Πατσούρα, την Ελένη Τσιαμπαλού και τον Γεώργιο Βέργο. Τη μέρα της αποφοίτησης μάς χάρισε από ένα αντίτυπο της Καινής Διαθήκης σε μετάφραση Ιωάννη Κολιτσάρα. Θυμάμαι τα λόγια του: Το απολυτήριο για να κατακτήσετε αυτή τη ζωή και την Καινή Διαθήκη για να κατακτήσετε την αιωνιότητα.
2. Παίξατε καθοριστικό ρόλο στη ζωή μου. Η φράση σας άλλο είναι να σπουδάζει κανείς τη Θεολογία και άλλο να διαβάζει απλώς τα θεολογικά κείμενα, υπήρξε καταλυτική για τον επαγγελματικό μου προσανατολισμό. Ό,τι έγινα το οφείλω σε σας. Στους γονείς μου το ζην, σε σας το ευ ζην. Ένα μεγάλο ευχαριστώ και ένα συγγνώμη για ό,τι μου διέφυγε.