«Ο Φώτης Κόντογλου είναι ένα όνομα μαγνήτης», δήλωσε σε συνέντευξή του ο κ. Χρήστος Μαργαρίτης, Επιμελητής του επετειακού τόμου Φώτης Κόντογλου. Από τον «Λόγο» στην «Έκφρασι», έκδοση του Μουσείου Μπενάκη, με αφορμή τα 120 χρόνια από τη γέννηση και τα 50 χρόνια από το θάνατο του Αϊβαλιώτη δημιουργού.
«Του λόγου το αληθές» επιβεβαίωσε το πυκνό ακροατήριο που κατέκλυσε την περασμένη Κυριακή 17 Απριλίου τη φιλόξενη αίθουσα εκδηλώσεων του Μουσείου της Πόλης του Βόλου για να παρακολουθήσει την παρουσίαση του καλαίσθητου αυτού τόμου, αφενός από τους Επιμελητές του, τον κ. Χρήστο Μαργαρίτη και τον κ. Αλέξανδρο Μακρή, Επιμελητές Εκθέσεων και Πολιτιστικών Προγραμμάτων, και αφετέρου από την Δρα Όλγα Μεντζαφού –Πολύζου, Επίτιμη Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης και Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου.
Την πρωτοβουλία της εκδήλωσης τιμής στη μνήμη του Φώτη Κόντογλου είχαν η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου / Τομέας Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και Κειμηλίων, το Λύκειο των Ελληνίδων Βόλου και η Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών Νέας Ιωνίας Μαγνησίας «ΙΩΝΕΣ».
Την εκδήλωση «άνοιξε» η ηθοποιός Κατερίνα Αντωνακάκη διαβάζοντας αποσπάσματα από τον Αστρολάβο, «βιβλίο παράξενο» γραμμένο στο ιδιότυπο ύφος του Κόντογλου, που με γοητευτικό λόγο γνήσιου Ανατολίτη παραμυθά γρήγορα συνεπήρε το κοινό στο δικό του παράξενο και όμορφο κόσμο. Αμέσως μετά, την εκδήλωση χαιρέτησαν η Διευθύντρια του Τομέα Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και Κειμηλίων κα Μαρία Νάνου, η Πρόεδρος του Λυκείου των Ελληνίδων κα Μαρία Σπανού και η Πρόεδρος της Πολιτιστικής Εστίας Μικρασιατών «Ίωνες», κα Άννα Πετσιάβα, οι οποίες υπογράμμισαν πως η καθοριστική συμβολή του Κόντογλου στην αναβίωση της βυζαντινής και της ελληνικής λαϊκής ζωγραφικής, η αγωνία και το πάθος του για την ελληνική παράδοση, όπως και η καταγωγή του από τη γη της Ιωνίας, αποτέλεσαν τον συνδετικό κρίκο που ένωσε τους τρεις εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς φορείς που εκπροσωπούν στην πραγματοποίηση της εκδήλωσης αυτής.
Η Δρ Όλγα Μεντζαφού-Πολύζου, πήρε στη συνέχεια τον λόγο, και ανέπτυξε την πολύπλευρη καλλιτεχνική προσωπικότητα του Φώτη Κόντογλου και τους σημαντικότερους σταθμούς του εικαστικού του έργου, εστιάζοντας μεταξύ άλλων στην αποτοίχιση και διάσωση των τοιχογραφιών της οικίας Κόντογλου, οι οποίες σήμερα συγκαταλέγονται στις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης.
Τέλος, οι Επιμελητές της έκδοσης κ.κ. Χρήστος Μαργαρίτης και Αλέξανδρος Μακρής κέρδισαν το ενδιαφέρον του κοινού με τη συνοπτική αλλά μεστή αναφορά τους στο περιεχόμενο του επετειακού τόμου, στις 20 πρωτότυπες μελέτες που περιλαμβάνει, στην πλούσια εικονογράφησή του, στην οποία συγκαταλέγονται εικόνες από ανέκδοτα ιδιόχειρα κείμενα και ζωγραφιές του, σπάνιες εκδόσεις, όπως η πρώτη έκδοση του Pedro Cazas το 1918 από τη βιβλιοθήκη της Γαλάτειας Καζαντζάκη και το ζωγραφιστό δερμάτινο εξώφυλλο του Ερωτόκριτου, έκδοση του 1915, από τη βιβλιοθήκη του Ιωάννη Μεταξά. Αναφέρθηκαν επίσης, στην εξαντλητική εργογραφία του Φώτη Κόντογλου που περιλαμβάνεται στον τόμο, όπως και στο πρωτότυπο χρονολόγιο των λογοτεχνικών και εικαστικών του έργων σε συνάρτηση με το καλλιτεχνικό περιβάλλον της εποχής του.
Την παρουσίαση του τόμου διάνθισαν η ταινία μικρού μήκους «Αστρολάβος» της Ιωάννας Σπηλιοπούλου, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 80 χρόνων από την έκδοση του βιβλίου το 1935, και η συγκινητική ταινία «Φως Ιλαρόν», σε σκηνοθεσία Θανάση Νέτα, με τον Πάνο Βαλσαμάκη να μιλά για τον Κόντογλου και το Αϊβαλί, ενώ αποδίδεται σε ήχο βυζαντινό παραϋμνογραφικό για τον Κόντογλου τροπάριο.