Η λύση για το υδροδοτικό της Αγριάς εστιάζεται στην αξιοποίηση του υδατικού δυναμικού των πηγών «Γαλανόπετρα» και «Σανατόριο». Οι δύο αυτές πηγές μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες ύδρευσης και άρδευσης της περιοχής, με ταυτόχρονη ενεργειακή τους αξιοποίηση και τον σχεδιασμό κατασκευής τριών μικρών υδροηλεκτρικών έργων.
Ο πρώην δήμαρχος Αγριάς κ. Παπευθυμίου κατήγγειλε πρόσφατα πως η ΔΕΥΑΜΒ έχασε τη μελέτη για το υδροδοτικό πρόβλημα της Αγριάς, την οποία σήμερα παρουσιάζει η «Θ». Είχε εκπονηθεί από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και αποτύπωνε όλο το πρόβλημα.
Το πεντακάθαρο νερό οδηγείται στα κτήματα…
Σήμερα, η κάλυψη των αρδευτικών αναγκών του Δ. Αγριάς, γίνεται κυρίως μέσω μιας κύριας (επιφανειακής) αρδευτικής διώρυγας, η οποία τροφοδοτείται από τις πηγές «Σανατόριο» και «Γαλανόπετρα».
Η μέση θερινή παροχή των πηγών αναφέρεται να είναι 300 και 600 m3/h. αντίστοιχα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των υδάτων (περίπου 75%), χρησιμοποιείται για την άρδευση εκτάσεων της Δράκειας, ενώ το υπόλοιπο εξυπηρετεί το διαμέρισμα της Αγριάς. Οι αρδευόμενες εκτάσεις περιλαμβάνουν κυρίως ελαιώνες και σε μικρότερο βαθμό μηλιές, αχλαδιές και κερασιές.
Η πηγή «Γαλανόπετρα» αποτελεί στην ουσία ένα σύνολο πηγών, οι οποίες αναβλύζουν ανατολικά και βόρεια των υψωμάτων «Πλεσίδι» και «Αηδονάκι» του Πηλίου. Τα νερά των συγκεκριμένων πηγών συλλέγονται σήμερα μερικές εκατοντάδες μέτρα κατάντη της εμφάνισής τους, σε υψόμετρο περί τα 1.360 μέτρα μέσω μιας απλής υδρομάστευσης.
Στη συνέχεια τα νερά μεταφέρονται, μέσω επιφανειακού καναλιού μήκους 3km περίπου, στην περιοχή Χάνια, απ’ όπου μέσω της τριγωνικής τάφρου που βρίσκεται στις παρειές της επαρχιακής οδού, μεταφέρονται στη θέση
Σανατόριο όπου και σμίγουν με τα νερά των Πηγών «Σανατόριο».
Κατά μήκος της διαδρομής του νερού, μέρος των υδάτων της πηγής «Γαλανόπετρα», εκτρέπονται από το αρδευτικό κανάλι για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών παρακείμενων εκτάσεων. Επίσης, κατά μήκος της διαδρομής του νερού επί της επαρχιακής οδού, σημαντική ποσότητα του νερού χάνεται, αλλά και παράλληλα σημαντικές ποσότητες νερού άλλων μικρότερων πηγών συμβάλλουν στην τριγωνική τάφρο και συνεισφέρουν στην αύξηση ή τουλάχιστον στη διατήρηση της παροχής. Τελικά, το σύνολο των υδάτων που φτάνει στο σημείο της σμίξης με τις πηγές Σανατόριο είναι πολύ μικρότερο της συνολικής ποσότητας νερού που εκτρέπεται από την υδρομάστευση των πηγών, λόγω των σημαντικών ενδιάμεσων απωλειών.
Η πηγή Σανατόριο αποτελεί και αυτή στην ουσία ένα σύμπλεγμα πηγών, που αναβλύζουν στην περιοχή «Σανατόριο», αντιδιαμετρικά των πηγών Γαλανόπετρας, σε σχέση με τα υψώματα «Πλεσίδι» και «Αηδονάκι». Το σύνολο των υδάτων των πηγών «Γαλανόπετρα» αφού σμίξουν με τα νερά των πηγών του «Σανατόριου» σε σημείο πλησίον της επαρχιακής οδού και 150 μέτρα κατάντη του σημείου που αναβλύζουν μεταφέρονται μέσω επιφανειακού καναλιού μήκους περίπου 7 χιλιομέτρων μέχρι και σημείου ανάμεσα στους οικισμούς Ανεμούτσα και Παναγίτσα για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών των αντίστοιχων περιοχών.
Η άρδευση του καναλιού διέρχεται από τη θέση Αλικόπετρα, στην οποία προβλέπεται η κατασκευή αρδευτικής δεξαμενής. Κατά μήκος της υφιστάμενης διώρυγας, το σύνολο των υδάτων διανέμεται μέσω συστήματος (τσιμέντινων και στη συνέχεια χωμάτινων) αρδευτικών καναλιών στις κατάντη αρδευόμενες εκτάσεις. Η διώρυγα παρουσιάζει σημαντικές φθορές στα τοιχώματά της. Σε αρκετά σημεία παρατηρείται αποσάθρωση του σκυροδέματος, πιθανώς λόγω της επίδρασης του ανέμου και του παγετού, κυρίως σε σημεία απροστάτευτα από τη βλάστηση. Ένας επιπλέον λόγος φθοράς των τοιχωμάτων της διώρυγας είναι η τυρβώδης ροή του νερού σε ορισμένα σημεία, όπου η στάθμη του ξεπερνά τη στέψη των τοιχωμάτων.
Η ρύθμιση της τροφοδοσίας της διώρυγας, εξασφαλίζεται από τους υδρονομείς του Δήμου. Για την άρδευση που εκτελείται σε ένα 12ωρο, ενισχύεται η παροχή της διώρυγας με το κλείσιμο συρτών στα ανάντη αυτής. Κατά το υπόλοιπο διάστημα της ημέρας το νερό χάνεται ανεκμετάλλευτο, καταλήγοντας στον Παγασητικό Κόλπο, μέσω του ρέματος «Βρύχωνας».
Ύδρευση
Η Αγριά υδροδοτείται από δύο δίκτυα υδροδότησης, ένα κύριο και ένα δευτερεύον.
Το κυρίως δίκτυο συνίσταται από δύο υδρογεωτρήσεις που εντοπίζονται στην περιοχή Τρύπιο Λιθάρι (και απόδοσης 60 m3/h και 100m3/h, αντίστοιχα, καθώς και από μία τρίτη υδρογεώτρηση που εντοπίζεται στην περιοχή Νάματα, με απόδοση της τάξης 60m3/h. Οι δύο πρώτες υδρογεωτρήσεις βρίσκονται σε απόσταση περί το 1 χιλιόμετρο από την ακτογραμμή, πλησίον της κοίτης του ρέματος «Βρύχωνας» και η μεταξύ τους απόσταση υπολογίζεται περί τα 8 μέτρα. Έχουν ανορυχθεί στον σχηματισμό των αλλουβιακών αποθέσεων, που χαρακτηρίζονται από μέτρα έως τοπικά υψηλή υδροπερατότητα και ευνοούν την ανάπτυξη ελεύθερου υπόγειου προσχωματικού υδροφόρου ορίζοντα, σημαντικής υδροδυναμικότητας, ο οποίος ενισχύεται κατά τη χειμερινή περίοδο με την τροφοδοσία από την ευρύτερη κοίτη του ρέματος. Αντίθετα, η υδρογεώτρηση στα Νάματα εκμεταλλεύεται την καρστική υδροφορία των μαρμάρων Μέσο – Άνω τριαδικής ηλικίας της Πελαγονικής ενότητας. Η ποιότητα του νερού που παρέχεται και από τις τρεις γεωτρήσεις είναι κατάλληλη αποκλειστικά για οικιακή χρήση.
Το δευτερεύον δίκτυο αποτελείται από τη μικροπηγή «Μανωλάκη ή και εποχιακά από την πηγή «Μπουρμπούλο» παροχής 20m3/h περίπου (μετρημένη κατά τη θερινή περίοδο). Οι πηγές εντοπίζονται στην περιοχή Ανεμούτσα, παρέχοντας νερό κατάλληλο για υδρευτική χρήση. Σημειώνεται ότι το δευτερεύον δίκτυο διαθέτει ξεχωριστή δεξαμενή, η οποία τροφοδοτεί περί τις εκατό εξωτερικές βρύσες, που απαντούν διάσπαρτες, σχεδόν σε όλη την έκταση της οικιστικής ζώνης.
Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος κατασκευής και λειτουργίας των δύο υδρευτικών δικτύων, όπου κατά τη χειμερινή περίοδο, αφενός λόγω των περιορισμένων αναγκών των κατοίκων για καλής ποιότητας νερό και αφετέρου λόγω του περιορισμού της αρδευτικής δραστηριότητας, η υδροδότηση του Δ.Δ. Αγριάς πραγματοποιείται αποκλειστικά από τις πηγές «Μανωλάκη» και «Μπούρμπουλο». Παρόλα αυτά οι υδρογεωτρήσεις που τροφοδοτούν την κεντρική δεξαμενή δεν διαθέτουν σύστημα αυτόματης ενεργοποίησης σε σχέση με τη στάθμη του νερού στη δεξαμενή, με αποτέλεσμα να σημειώνεται συχνά υπερχείλιση της, με εκτιμώμενη παροχή μεγαλύτερη των 80m3/h.
Με την έναρξη της αρδευτικής περιόδου η πηγή «Μπούρμπουλο» χρησιμοποιείται αποκλειστικά για αρδευτική χρήση, με συνέπεια το δευτερεύον δίκτυο να τροφοδοτείται μόνο από τη μικροπηγή «Μανωλάκη». Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ότι κατά τη θερινή περίοδο αυξάνονται οι υδρευτικές ανάγκες διογκώνει το πρόβλημα υδροδότησης του Δ.Δ. Αγριάς με καλής ποιότητας νερό, ενώ τοπικά σημειώνεται ποιοτική υποβάθμιση του υδροφόρου λόγω υπεράντλησης και διείσδυση του θαλάσσιου μετώπου (υφαλμύρωση).
Η λύση
Η προτεινόμενη λύση βασίζεται στη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών, για την εξασφάλιση της μεταφοράς της συνολικής ποσότητας νερού των πηγών «Γαλανόπετρα» και «Σανατόριο», σε πρώτη φάση στη θέση Αλικόπετρα (στη θέση της μελλοντικής αρδευτικής δεξαμενής) με παράλληλη ελαχιστοποίηση των απωλειών, και στη συνέχεια μέχρι και τα όρια του οικισμού της Αγριάς.
Η μελέτη κατέγραψε μεγάλο αριθμό πηγαίων αναβλύσεων στην περιοχή και ιδιαίτερα στη ζώνη που ορίζεται μεταξύ των ρεμάτων Καρούτα και Βρύχωνα.
Στη ζώνη αυτή ανήκουν και οι περισσότερες πηγές και εντός της ζώνης σχεδιάζονται όλα τα προβλεπόμενα έργα αξιοποίησης.
«Χρυσάφι» η Γαλανόπετρα
Παρατηρήθηκαν τουλάχιστον τέσσερα σημεία αξιόλογων αναβλύσεων από υψόμετρο +1.360 μέτρα έως +1.547 μέτρα.
Τα νερά συγκεντρώνονται σε υψόμετρο 1.360 μέτρα και σύμφωνα με εκτιμήσεις μας, η παροχή ανέρχεται σε 350 – 400 m3/h.
Σε απόσταση 100 μέτρων περίπου από το σημείο αυτό, ξεκινούν κάποια υποτυπώδη έργα συγκέντρωσης των υδάτων και το νερό διαφεύγει υπόγεια.
Το φαινόμενο αυτό των διαφυγών παρατηρείται συνεχώς μέχρι και 1.000 μέτρααπό το αρχικό σημείο, ενώ παράλληλα κατά μήκος αυτής της άρδευσης παρατηρούνται και άλλες αναβλύσεις υδάτων από τα ανάντη πρανή.
Τελικά το ποσό του νερού που φθάνει στην περιοχή των Χανίων δεν πρέπει πάντα με να υπερβαίνει το 50% του πραγματικού υδατικού δυναμικού.
Η πλειονότητα των διαφυγόντων υδάτων ακολουθεί το ανάγλυφο και καταλήγει προς την πλευρά της Ζαγοράς, όπου προστίθεται στο τοπικό υδατικό δυναμικό της.
Ιδιοκτήτες κατοικιών έχουν ΙΧ πηγές
Η επιφανειακή εκδήλωση των υδάτων στην περιοχή του Σανατόριου, συντελείται κατ’ αρχή σε δύο σημεία, μερικά μέτρα ανάντη του ερειπωμένου κτιρίου του παλαιού Σανατορίου, όπου σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις η παροχή είναι σε 80 – 100 m3/h, καθώς και σε δεκάδες άλλα περιμετρικά του υψώματος Αηδονάκι μέχρι την επαρχιακή οδό των Χανίων. Τα νερά συλλέγονται πλησίον της ασφαλτοστρωμένης οδού, έχοντας απωλέσει κάποιες ποσότητες του προσφερόμενου δυναμικού.
Οι μελετητές παρατήρησαν ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός πηγών κατάντη και των δύο προαναφερόμενων περιοχών.
Συγκεκριμένα στην περιοχή των Χανίων οι περισσότερες εκσκαφές που έγιναν με σκοπό τη θεμελίωση κτισμάτων κάτω από το βάθος των 5 μ. συνάντησαν μικροπηγές παροχής 5-10m3/h, μερικές από τις οποίες τις εκμεταλλεύονται οι ιδιοκτήτες . Επίσης, επί του επαρχιακού δρόμου Αγριάς – Δράκειας – Χανίων παρτηρούνται δεκάδες αναβλύσεις τα νερά των οποίων χρησιμοποιούνται για άρδευση.
Οι μελετητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η περιοχή παρά το γεγονός ότι διαθέτει σχετικά πλούσιο υδατικό δυναμικό που μπορεί να αξιοποιηθεί πολλαπλά, λόγω μη συστηματικής διαχείρισης παραμένει ανεκμετάλλευτο μέσω υδατορεμάτων ή υπόγεια στον Παγασητικό Κόλπο.