Ο Ιωσήφ Ρεμούνδος είναι ένας συνταξιούχος κατασκευαστής κουμπιών που έζησε την άνοδο και την πτώση της ελληνικής οικονομίας. Κατάφερε να πλουτίσει αλλά στο τέλος της ζωής του αδυνατεί να πληρώσεις τους φόρους που του αναλογούν. Με αναδρομές στο παρελθόν του βλέπουμε πώς κατάφερε να πετύχει επαγγελματικά ενώ ταυτόχρονα μαθαίνουμε τα πάντα για την ερωτική του ζωή. Πρόκειται για έναν άνδρα που έχει εμμονή με τις γυναίκες και αδυναμία να συνδεθεί συναισθηματικά με κάποια. Έχει πείσει τον εαυτό του ότι είναι πολύ καλός σύζυγος και απαιτεί από τις ερωμένες του να σέβονται τον γάμο του. Συνηθίζει να πηγαίνει τα πρωινά για καφέ στο Ζόναρς όπου κρυφακούει συζητήσεις στα διπλανά τραπέζια. Αποκτά τη συνήθεια να παρακολουθεί τη συντροφιά πέντε γυναικών που πηγαίνουν εκεί κάθε Πέμπτη, μετά το γυμναστήριο. Αυτό είναι το «ζουρ φιξ» του τίτλου, το προκαθορισμένο ραντεβού των πέντε γυναικών, ήταν τα πρώτα λόγια της συνέντευξής μας με τη δημοσιογράφο και συγγραφέα Λώρη Κέζα με αφορμή το μυθιστόρημά της, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός.
Συνέντευξη: Χαριτίνη Μαλισσόβα
Πόσο δύσκολο ήταν να μπείτε στον ρόλο ενός άνδρα και μάλιστα αρκετά μεγαλύτερού σας;
Έχω μπει στον ρόλο όλων των χαρακτήρων, δηλαδή βρίσκω στοιχεία της ζωής μου και στη σύζυγο και στην ερωμένη και στις γυναίκες που συχνάζουν στο ζαχαροπλαστείο. Ο Ρεμούνδος έχει στοιχεία νάρκισσου, έχει στοιχεία ερωτικού κυρίαρχου που αναζητεί υποταγμένες γυναίκες, έχει προβληματική σχέση με τη μητέρα του. Επιπλέον ενηλικιώθηκε ερωτικά ως παρτενέρ μιας παντρεμένης που τον χρησιμοποιεί όσο λείπει ο άνδρας της. Για όλες αυτές τις παραμέτρους υπάρχει υλικό στο οποίο ανέτρεξα ώστε να τα συνδέσω όλα με αληθοφάνεια, να προκύπτει μια προσωπικότητα που θα μπορούσε να έχει υπάρξει.
Όσον αφορά στην εποχή κατά την οποία μεγάλωσε ο Ρεμούνδος, ζήτησα τη βοήθεια φίλων που έχουν την ηλικία του. Εκείνοι μού μίλησαν για τα στέκια στα χρόνια της νιότης του, για το φλερτ όπως γινόταν τότε, για την καθημερινότητα σε ένα χωριό της Τήνου ή στο Λεόντειο Λύκειο.
Αναρωτιέμαι αν είναι τυπικό δείγμα άνδρα «επιτυχημένου» πριν την κρίση. Με τακτοποιημένη φαινομενικά ζωή…
Ο Ρεμούνδος είναι τυπικό δείγμα έντιμου επαγγελματία, που πλήρωνε τους φόρους του, που ήταν συνεπής με το ταμείο εμπόρων αλλά στο τέλος της επαγγελματικής διαδρομής χάνει το εισόδημά του εξαιτίας των μνημονίων. Υπήρξε βιοτέχνης και έμπορος που συνέβαλε στην ανάπτυξη, ένα υπόδειγμα συνετού πολίτη. Ξόδευε όσα κέρδιζε, ήταν καλός εργοδότης και, όταν κάποια στιγμή του πρότειναν μίζα, για να δώσει κουμπιά σε στολές που θα πλήρωνε το κράτος, αρνήθηκε. Ήταν στα αλήθεια τακτοποιημένος, δηλαδή δεν ανήκε στην κατηγορία των φιγουρατζήδων που αγοράζουν ακριβό αυτοκίνητο για επίδειξη αλλά αμελούν τις υποχρεώσεις τους. Στην Ελλάδα για μια εποχή οι «επιτυχημένοι» ήταν όσοι ξόδευαν αλόγιστα το χρήμα που απέκτησαν ανέντιμα αλλά ο Ρεμούνδος ως πολίτης είναι ηθικό στοιχείο.
Εντυπωσιακό είναι για τον αναγνώστη και η αναφορά υπαρκτών προσώπων σε συνδυασμό με τους μυθιστορηματικούς ήρωες…
Είναι μια τεχνική που την βρίσκουμε σε μυθιστορήματα από τον 19ο αιώνα. Ήθελα το πλαίσιο της αφήγησης να είναι ρεαλιστικό και σε τούτο συμβάλλει η συμμετοχή αληθινών προσώπων. Για παράδειγμα υπάρχει σκηνή όπου η Ντόρα Μπακογιάννη είναι στο γραφείο της ως υπουργός Πολιτισμού και συνομιλεί με χαρακτήρα του βιβλίου. Υπάρχουν αναφορές στον Ανδρέα Βγενόπουλο, στον Μπάμπη Βωβό, στον Ντέμη Ρούσο. Οι ιστορίες τους ενσωματώνονται στην εξιστόρηση, ως εμπειρίες των ηρώων και ταυτόχρονα γίνεται μια προβολή επάνω στον Ιωσήφ Ρεμούνδο. Γράφω για παράδειγμα για σκάνδαλο εργολάβων σε σχέση με ένα χαρακτήρα του μυθιστορήματος και συγκρίνω με αυτό που θα έκανε υποθετικά ο Ιωσήφ αν βρισκόταν σε ανάλογες συνθήκες.
Το βιβλίο περιέχει πικρές αλήθειες για τη ζωή πολλών ανδρών και γυναικών με διπλή ζωή. Τι γίνεται όμως με εκείνες των οποίων οι σύζυγοι απατούν και απαγορεύουν στις ίδιες να γεύονται τη χαρά της σωματικής επαφής;
Δεν υπάρχει τρόπος να απαγορεύσει ένας σύζυγος την εξωσυζυγική σχέση στη γυναίκα του. Πάντα θα βρίσκεται ο τρόπος, ο χώρος και ο χρόνος εφόσον η έλξη για το τρίτο πρόσωπο είναι αμοιβαία. Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι γραμμένη με το αναπόφευκτο, με το σμίξιμο ανθρώπων που παραβαίνουν τους κανόνες. Η αλήθεια είναι πικρή και ταυτόχρονα πολύ γλυκιά για να την απαρνηθεί όποιος νιώθει την παρόρμηση. Στο «Ζουρ φιξ» επαναλαμβάνεται ένα μοντέλο συζυγικής αντίδρασης, πρόκειται για την αντίδραση «κάνω το κορόιδο» δηλαδή άνδρες που παριστάνουν ότι δεν βλέπουν τι συμβαίνει ενώ υπάρχουν υποψίες και βεβαιότητες για απιστία. Το αφήνουν να περάσει, το αποδέχονται σιωπηρά, σώζουν το σπίτι τους και αποφεύγουν το σκάνδαλο.
Είναι εν τέλει το χρήμα το μέσο για την απόκτηση όλων, πλην της υγείας;
Θα πω το κλασικό, ότι το χρήμα δεν αγοράζει την αγάπη, τη φιλία, τον έρωτα. Ας μην το περιφρονούμε όμως. Όλα είναι πιο εύκολα όταν υπάρχει οικονομική άνεση. Άλλο να κλαίει μια γυναίκα στο ανήλιαγο υπόγειο επειδή την απάτησε ο άντρας της και άλλο να κλαίει στην έπαυλη με τον ωραίο κήπο. Πολλές από τις απολαύσεις συνδέονται με το χρήμα και ο Ρεμούνδος αναφέρεται σε αυτό που του λείπει τα χρόνια τις κρίσης, δηλαδή αναφέρεται στα ταξίδια που δεν μπορεί πλέον να κάνει. Το χρήμα δίνει δυνατότητα επιλογών και είναι υποκριτικό να αρνούμαστε τη χρησιμότητά του.
Έχετε μετακομίσει στο Μόντρεαλ. Τι είναι αυτό που σας λείπει από την Ελλάδα;
Μου λείπουν οι φίλοι μου και η κοινωνική μου ζωή. Παρά το γεγονός ότι έχω γεννηθεί στον Καναδά και ότι είμαι γαλλόφωνη από τη μητέρα μου, έζησα πολλά χρόνια, ωραία χρόνια στην Ελλάδα. Μου λείπει επίσης η ανεπιτήδευτη καθημερινότητα της Τήνου, όπου περνούσαμε τα καλοκαίρια μας. Μου λείπει η θέα της θάλασσας και το κολύμπι στα γνώριμα νερά. Μου λείπουν τα γευστικά φρούτα και λαχανικά έχω ξεχάσει πώς μυρίζει το λεμόνι, ποια είναι η γεύση της ντομάτας.
Και τι είναι αυτό που σας απωθεί από την εδώ ζωή;
Με απωθούν οι ευέξαπτες συμπεριφορές, η ευκολία να τσακώνεται ο κόσμος, στα πολιτικά, στην οδήγηση, στις δημόσιες υπηρεσίες. Με απωθεί η ανεντιμότητα στις συναλλαγές με το κράτος σαν να είναι κάτι ξένο κι εχθρικό και όχι το σύνολο των πολιτών του. Στην Αθήνα με έπιανε απελπισία με την εγκατάλειψη και τη βρομιά και ακόμη μεγαλύτερη απελπισία από τις αντιδράσεις ορισμένων που θίγονται όταν μιλάμε για αυτά. Δεν τους πειράζει η βρομιά, τους πειράζει να μιλάμε για τη βρομιά.
Το Ζουρ φιξ είναι το πρώτο σας μυθιστόρημα με σαφείς αιχμές στην ελληνική κοινωνία και νοοτροπία. Δεν συμβαίνουν ανάλογες καταστάσεις στην Ευρώπη ή στην Αμερική;
Στο μυθιστόρημα μπορούμε να διαχωρίσουμε την ιστορική στιγμή από τις συμπεριφορές. Δηλαδή υπάρχουν τα στοιχεία της επικαιρότητας μέσα από την απόπειρα να γίνει μια καταγραφή των συνθηκών που οδήγησαν στην πολιτική κρίση. Αυτό είναι πολύ συγκεκριμένο και ειδικό, αφορά στην Ελλάδα του 21ου αιώνα με αναφορές στις προηγούμενες δεκαετίες. Υπάρχουν τα στοιχεία των χαρακτήρων, οι εξαρτήσεις, οι εμμονές, τα πάθη, οι αρχές. Αυτά είναι πανανθρώπινα και διαχρονικά και σίγουρα υπάρχουν ανάλογες καταστάσεις στον δυτικό πολιτισμό.
Υπάρχουν κατά την άποψή σας ζευγάρια που έχουν αντέξει στον χρόνο;
Ναι, υπάρχουν ζευγάρια που είναι παντοτινά ευτυχισμένα απλώς δεν είναι αυτό το θέμα του βιβλίου μου. Τους θαυμάζω αυτούς τους ανθρώπους επειδή καμία σχέση δεν χαρίζεται. Είναι αποτέλεσμα κόπου, γενναιοδωρίας, υπομονής και υπερβάσεων. Τα ζευγάρια που διατηρούν την αγάπη τους μετά από δεκαετίες είναι αξιοθαύμαστα. Αντιθέτως τα άτομα που ζουν μαζί για κοινωνικούς λόγους ενώ δεν αγαπιούνται, είναι αξιοθρήνητα. Κατανοώ την ανάγκη τους για συντροφικότητα αλλά τους λυπάμαι που ζουν σε παράλληλες μοναξιές. Για το Ζου φιξ με ενδιέφερε να εξετάσω τα ζευγάρια που ζουν μαζί από την ανάγκη να έχουν καθωσπρέπει εικόνα, να έχουν συγκάτοικο και συνοδό χωρίς να είναι απαραίτητα ερωτευμένοι. Προκειμένου να σώσουν τη εικόνα τους δεν διστάζουν να αποδεχτούν παράλληλες σχέσεις τις οποίες όμως κρατούν κρυφές.
Ποια στοιχεία πρέπει να έχει μια ουσιαστική σχέση;
Να έχει καθένας τις διαφυγές του και ένα κομματάκι προσωπικού χώρου: Κάποιο χόμπι, μια παρέα που δεν είναι παρέα του ζεύγους, μια γωνίτσα στο σπίτι. Η εμπιστοσύνη είναι επίσης κυρίαρχο συστατικό. Μια ουσιαστική σχέση βεβαίως διαφοροποιείται όσο περισσότερο διαρκεί και όσα φαίνονταν στην αρχή σημαντικά, ίσως να γίνονται ασήμαντα όσο περνά ο καιρός. Ας μην λέμε όμως μεγάλες κουβέντες, καθένας ορίζει με τον τρόπο του τη σχέση που θεωρεί ουσιαστική. Κάθε άνθρωπος ως μονάδα είναι εξαιρετικά περίπλοκος οπότε η συνύπαρξη δυο μονάδων είναι ακόμη πιο περίπλοκη.
Οικονομικά σκάνδαλα, πολιτικά, ερωτικά, σχέσεων, ζωής. Ήταν πρόθεσή σας να καταδείξετε την ελληνική πραγματικότητα μέσα από το βιβλίο σας;
Ήθελα να αποτυπώσω την εποχή, να είναι ένα μυθιστόρημα με στοιχεία ρεπορτάζ, να είναι ένα μυθιστόρημα για την Αθήνα στα χρόνια της κρίσης. Οι ήρωες περιφέρονται στην πόλη και υπάρχουν αναφορές σε δρόμους, σε μαγαζιά, σε συνήθειες. Οι μικρές καθημερινές συνήθειες εντάσσονται στο πλαίσιο της επικαιρότητας. Για όλους υπάρχουν πληροφορίες, σε ποια γειτονιά κατοικούν, πώς βιοπορίζονται, ποιες είναι οι καταβολές τους, ποιες είναι οι εμμονές τους και ποια είναι η ερωτική τους ζωή. Υπάρχουν αρκετές τολμηρές σκηνές και ρεαλιστική περιγραφή του τι συμβαίνει στο κρεβάτι του καθενός. Δεν υπάρχει χυδαιότητα ούτε άσχημο λεξιλόγιο αν και δίδεται έμφαση στη λεπτομέρεια. Αυτή είναι η δική μου εκδοχή της πραγματικότητας, μια εκδοχή που εκτείνεται σε 400 σελίδες όπου όλα ανακατεύονται, το παλιό με το καινούργιο, το πάθος με τον καθωσπρεπισμό, η πολυτέλεια με τα άδεια πορτοφόλια. Ένα μυθιστόρημα των αντιφάσεων.